Uşaqlarda bəlğəmli öskürək necə olur?
Tənəffüs simptomu olan bəlğəmli öskürək orqanizmin tənəffüs yollarını qıcıqlandıran maddələrə və infeksiyalara qarşı müdafiə mexanizmində mühüm rol oynayır. Bəlğəmin olmaması ilə xarakterizə olunan quru öskürəkdən fərqli olaraq, uşaqlarda bəlğəmli öskürək tənəffüs yollarından bəlğəm və ya mucusun xaric edilməsinə kömək olur. Bu proses tənəffüs yollarının təmizlənməsinə və potensial zərərli maddələrin çıxarılmasına kömək edir.
Uşaqlarda bəlğəmli öskürəyin səbəbləri
Bəlğəmli öskürək müxtəlif səbəblərdən qaynaqlanır, bu səbəblərin hər biri xüsusi diqqət tələb edir. Uşaqlarda bəlğəmli öskürəyin səbəblərinə bunları daxil edə bilərik:
- Tənəffüs yolu infeksiyaları
Uşaqlarda belə öskürək soyuqdəymə, qrip kimi viral infeksiyalar, yaxud da pnevmoniya və bronxit kimi bakterial infeksiyalar səbəbilə yarana bilər.
- Allergiya
- Astma
- Ətraf mühitin qıcıqlandırıcıları
Tütün tüstüsü, havanın çirklənməsi və ya tənəffüs sistemini qıcıqlandıra bilən digər çirkləndiricilər bəlğəmli öskürəyə səbəb ola bilir.
- Qastroezofageal reflüks xəstəliyi (GERD)
Mədə turşusunun özofagusa daxil olması öskürək refleksini şiddətləndirir ki, bunun da nəticəsində uşaqlarda bəlğəmli öskürəyə rast gəlinir.
- Kistik fibroz
Tənəffüs və həzm sistemlərinə təsir edən, qalın mucus istehsalına səbəb olan genetik pozğunluq bəlğəmli öskürək yaradır.
- Xarici cismin aspirasiyası
Uşaqlarda qıcıqlanma və öskürəyə səbəb olan yad cisimlərin qəbulu onlarda bəlğəmli öskürəyə səbəb ola bilər.
- İmmunçatışmazlıq pozğunluqları
İmmunitet sistemini zəiflədən, uşaqları infeksiyalara daha həssas edən şərtlər var ki, onların mövcudluğu potensial olaraq bəlğəmli öskürəyə səbəb olur.
Bu müxtəlif səbəbləri başa düşmək uşaqlarda bəlğəm öskürəyin dəqiq diaqnozu və effektiv idarə olunması üçün vacibdir. Uşaqlarda bəlğəmli öskürək davamlı və ya ağır olarsa, əsas problemi müəyyən etmək və aradan qaldırmaq üçün həkim müayinəsi vacibdir.
Uşaqlarda bəlğəmli öskürəyinin simptomları
- Bəlğəmli öskürək
Uşaqlarda belə öskürək selik və ya bəlğəmin xaric edilməsi ilə müşayiət olunan bəlğəmli öskürəklə özünü biruzə verir.
- Tənəffüs çətinliyi
Fiziki fəaliyyətlər zamanı nəfəs darlığı və ya sürətli nəfəs alınması uşaqlarda bəlğəmli öskürək olduqda rastlanılır.
Uşaqlarda bəlğəmli öskürək olduqda onun bədən istiliyinin yüksəlməsi əsas infeksiyan göstəricisidir.
- Hırıltı
- Burun tutulması
- Yorğunluq
Uşaqlarda bəlğəm öskürəyinin qarşısının alınması strategiyaları
- Əl gigiyenası
Viral və bakterial infeksiya riskini azaltmaq üçün əllərin müntəzəm yuyulması uşaqlarda bəlğəmli öskürəyin qarşısını ala bilər.
- İmmunizasiyalar
Ümumi respirator infeksiyalardan qorunmaq üçün peyvəndlənmə bəlğəmli öskürəklə mübarizədə effektivdir.
- Allergen idarəetmə
Uşaqlarda bəlğəmli öskürəyin qarşını almaq üçün tənəffüs simptomlarına səbəb olan allergenləri minimuma endirmək lazımdır.
- Təmiz yaşayış mühiti
Çirkli havaya və qıcıqlandırıcılara məruz qalmağı azaltmaqla yaxşı qapalı hava keyfiyyətini təmin etmək uşaqlarda bəlğəmli öskürəyin qarşısını alacaq amillərdəndir.
- Düzgün havalandırma
Bəlğəmli öskürəyi olan uşağın olduğu yeri davamlı havalandırmaq qıcıqlandırıcıların konsentrasiyasını azaltmağa kömək edəcək.
- Sağlam həyat tərzi
Bəlğəmli öskürəyə səbəb olacaq infeksiyalara qarşı dəstəkələyici immunitet yaratmaq üçün düzgün qidalanma, müntəzəm məşq və adekvat yuxunu uşağa təşviq edin.
- Uşaqlara gigiyena öyrədilməsi
Uşaqları öskürən və ya asqıran zaman ağız və burunlarını örtməyə öyrədin, həmçinin uşağa öskürən şəxslərlə təmas etməməli olduğunu, təmas etsələr də, ondan sonra əllərini təmiz yumalı olduğunu başa salın.
- Daimi sağlamlıq müayinələri
Uşağın sağlamlığına nəzarət etmək və mümkün problemləri erkən aşkar etmək üçün müntəzəm olaraq həkim müayinəsi vacibdir.
- Təcili tibbi yardım
Uşaqda davamlı və ya ağır tənəffüs simptomları yaranarsa, dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır.
Bu profilaktika strategiyalarını gündəlik həyata daxil etməklə, valideynlər uşaqlarda bəlğəmli öskürək ehtimalını azalda və ümumi tənəffüs sağlamlığını yaxşılaşdıra bilər.
Uşaqlarda bəlğəmli öskürəyin diaqnozu necə qoyulur?
Uşaqlarda bəlğəmli öskürəyin diaqnostik prosesi bu addımları həyata keçirməyi əhatə edir:
- Tibbi tarixçə
Əvvəlcə həkim uşağın bəlğəmli öskürək simptomları, onların müddəti və hər hansı potensial şiddətləndiricilər haqqında ətraflı məlumat alır.
- Fiziki müayinə
Simptomları öyrəndikdən sonra uşağın tənəffüs sistemi hərtərəfli müayinə olunur. Bura anormal səsləri stetoskopla dinləmək də daxildir.
- Təsvirləmə testləri
Döş qəfəsinin rentgenoqrafiyası uşaqlarda bəlğəmli öskürəyə səbəb ola bilən ağciyər infeksiyalarını və ya digər anormallıqları müəyyən etmək üçün istifadə edilir.
- Allergiya testi
Hər hansısa allergiyaların bəlğəmli öskürək simptomlarına səbəb olub olmadığını müəyyən etmək üçün dəri testləri və ya qan testləri tövsiyə oluna bilər.
- Ağciyər funksiyası testləri
Uşaqlarda bəlğəmli öskürəyin astma kimi vəziyyətlərdən qaynaqlandığını müəyyən etmək üçün ağciyər funksiyasının qiymətləndirilməsi də diaqnostikanın əsas hissələrindəndir.
Uşaqlarda bəlğəmli öskürəyin məqsədli müalicəsi üçün dəqiq diaqnoz vacibdir. Ona görə də uşaqda davamlı və ya şiddətli simptomlar varsa, uşaqlarda bəlğəm öskürəyinin kök səbəbini müəyyən etmək və müvafiq müalicə planını hazırlamaq üçün həkimlə məsləhətləşmək lazımdır.
Uşaqlarda bəlğəmli öskürəyinin müalicəsi
Uşaqlarda bəlğəmli öskürəyinin müalicəsi həm dərmanlarda, həm də ev müalicəsilə mümkündür.
- Dərmanlar
- Evdə müalicə vasitələri
- Maye qəbulu. Uşağı tənəffüs yollarını sakitləşdirməyə və seliki incələşdirməyə kömək etməsi üçün bol maye içməyə təşviq edin.
- Nəmləndiricilər. Havaya nəm əlavə etmək, xüsusilə quru mühitlərdə uşaqlarda bəlğəmli öskürəyi rahatlaşdıra bilər.
- Buxar inhalyasiyası. Buxarın tənəffüs edilməsi selikli qişanın boşaldılmasına və nəfəs almağı asanlaşdırmağa kömək edə bilir.
- Allergen idarəetmə
Uşaqlarda bəlğəmli öskürəyə səbəb olan allergenlərə məruz qalmağı müəyyən etdikdən sonra həkimin onları minimuma endirmək üçün məsləhət gördüyü üsulları həyata keçirik. Bura adətən allerken keçirməyən yataq örtüləri işlətmək və otağı təmiz saxlamaq daxildir olur.
- Ekoloji dəyişikliklə
Uşaqları onlarda bəlğəmli öskürək yaradan tütün tüstüsündən uzaqda saxlayın və havanı çirkləndirən maddələrin təsirini azaldın. Yaşayış yerlərində düzgün havalandırma təmin edin.
- Qidalanma dəstəyi
Uşağın öskürəyə qarşı immunitetini yaxşılaşdırmaq üçün sağlamlıq və immunitet funksiyasını dəstəkləmək üçün balanslaşdırılmış sağlam qidalarla qidalandırın.
- Nəfəs alma məşqləri
Uşağa bəlğəmi təmizləmək və ağciyər funksiyasını yaxşılaşdırmaq üçün dərin nəfəs məşqlərini öyrədin və təşviq edin.
- İstirahət və yuxu
Uşağın bəlğəmli öskürəkdən sağalma müddətinə kömək etmək üçün uşağın kifayət qədər istirahət etməsini təmin edin.
Yuxarıda qeyd olunan müalicə üsullarını uşaqlardakı bəlğəmli öskürəyinin spesifik səbəbinə uyğunlaşdırmaq vacibdir. Həkim hər tərəfli müayinə ilə uşaq üçün lazım olan müalicəni edəcək və uşağın bəlğəmli öskürəyini aradan qaldırmaqda vasitəçi olacaq.
İnteqrativ Təbabət üsul ilə müalicə:
İlk növbədə öskürəyin etiologiyası – viral, bakterial, allergic mənşəli olması dəqiqləşdirilir. Ona uyğun antiviral, antiallergik müalicə başlanır. Otağın tempraturu 18-22 dərəcə olmalı, isti–quru olmamalıdır. Otaq sərin və nəm olmalıdır. Öskürək allergiyaya bağlıdırsa, allergen orqanizmdən drenaj yolu ilə xaric edilir. Yuxarı tənəffüs yollarının selikli qişası çoxkomponentli təbii tərkibli oral və nazal spreylərlə (Vinceel + Euphorbium compositum) işlənir. Daxilə spazmatik prosesi yüngülləşdirən, sekresiyanı azaldan, iltihabı zəiflədən Tartephedreel preparatı verilir. Ümumi müqaviməti yüksəldən, immun mexanizmləri dəstəkləyən damlalar daxilə verilir.
