Uşaqlarda rinit nədir?
Uşaqların sağlamlığı və rifahı valideynlər üçün əsas qayğıdır. Çoxsaylı uşaqlıq xəstəliklərinin arasında rinit tənəffüs sisteminə təsir edən ümumi, lakin bir çox hallarda səhv başa düşülən bir vəziyyətdir. Burun tıxanıqlığı, asqırma və sulu gözlər kimi simptomlarla xarakterizə olunan rinit uşağın həyat keyfiyyətinə, performansına və ümumi rahatlığına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir.
Allergik və qeyri-allergik şiddətləndiricilərdən ayırd etməkdən tutmuş ən son müalicə variantlarını və profilaktik tədbirlərin araşdırılmasına qədər, həkim uşaqların burun sağlamlığı ilə bağlı çətinliklərin öhdəsindən gələcək, həm də riniti müalicə edəcək müayinələr apara bilər.
Uşaqlarda rinitin növləri
Rinitin müxtəlif növləri və həmin növlərin də özünəməxsus fərqli xüsusiyyətləri var. Bunlar aşağdakılardır:
- Allergik rinit
Saman qızdırması kimi tanınan allergik rinit, allergenlərə qarşı immunitet sisteminin cavabıdır.
Uşaqlarda allergik riniti şiddətləndirən polen, ev heyvanlarının tükləri, toz gənələri və müəyyən qidalardır.
- Qeyri-allergik rinit
Uşaqlarda qeyri-alllergik rinit tənəffüs virusları tərəfindən şiddətlənir.
- Peşə riniti
Müəyyən oyunlar uşaqları xüsusi qıcıqlandırıcılara məruz qoya bilir ki, bu da peşə riniti dediyimiz rinitə səbəb olur.
- İnfeksion rinit
- Bakterial infeksiyalar
Əksər hallarda sinüzit kimi bakterial infeksiyalar uşaqlarda xroniki rinitin yaranmasına səbəb olur.
- Atrofik rinit
Burun mukozasının incəlməsi və quruması ilə müşahidə olunur.
Rinitin müalicəsində dəqiq hansı növünün mövcud olduğu diaqnozunu qoymaq müalicənin effektivliyi üçün vacibdir.
Uşaqlarda rinitin səbəbləri
Rinitin səbəblərini izah etmək valideynlərə potensial şiddətləndiriciləri müəyyən etməkdə kömək etmək üçün lazımdır. Rinitin müxtəlif səbəbləri aşağdakılardır:
- Allergenlər
- Polen. Bu xəstəliyə səbəb olan mövsümi allergiyalar daha çox ağacların, otların və alaq otlarının poleninə məruz qalma nəticəsində yaranır.
- Heyvan dander. Allergik reaksiyalar ev heyvanlarının dəri hüceyrələrində, sidikdə və tüpürcəklərində olan zülallar tərəfindən şiddətlənir.
- Toz gənələri. Ev tozunda olan mikroskopik həşəratlar uşaqlarda allergik rinitə səbəb olur.
- Küf sporları. Həm qapalı, həm də açıq havadakı nəm mühitlərdə kif böyüməsi rinitə səbəb olur.
- Virus infeksiyaları
- Adi soyuqdəymə virusları: Rinovirus, adenovirus və digər respirator viruslar uşaqlarda kəskin rinitin səbəbidir.
- Qrip: Qrip virusları sistemik təzahürlərlə yanaşı burun simptomları ilə də özünü göstərir.
- Bakterial infeksiyalar
- Sinüzit. Sinuslara təsir edən bakterial infeksiyalar uşaqlarda xroniki rinitin yaranmasına gətirin çıxarır.
- Yuxarı tənəffüs yollarının digər infeksiyaları.Yuxarı tənəffüs yollarında bakterial infeksiyaları rinit simptomlarını yaradır.
- Ətraf mühitin qıcıqlandırıcıları
- Tütün dumanı. İkinci əl tüstüsünə məruz qalma rinitin şiddətlənməsinə səbəb olur.
- Güclü qoxular və kimyəvi maddələr. Ətirlər, təmizləyici maddələr və digər kimyəvi qıcıqlandırıcılar allergik olmayan rinitin səbəbidir.
- Havanın çirklənməsi.Xüsusilə şəhər yerlərində hava keyfiyyətinin aşağı olması rinit simptomlarını yaradır.
- Temperatur və rütubətdə dəyişikliklər
- Soyuq hava. Soyuq, quru havaya məruz qalma burun keçidlərinin daralmasına səbəb olur ki, onun da nəticəsində uşaqlarda rinitə rast gəlinir.
- Rütubət səviyyələri.Rütubət səviyyəsinin həddindən artıq tez-tez dəyişməsi uşaqların burun mukozasına təsir edə bilir ki, bu hal rinitin simptomlarını gücləndirir.
- Genetik meyl
Rinitin müxtəlif səbəblərini başa düşmək dəqiq diaqnoz və effektiv müalicə üçün həkimə müraciət etmək vacibdir. Həkim müxtəlif şiddətləndiriciləri araşdırıb, valideynlərə uşaqlarının burun sağlamlığına təsir edən potensial amillər haqqında düzgün məlumat verə bilərlər.
Uşaqlarda rinitin simptomları
Bu xəstəliyin simptomları allergik, yoluxucu və ya rinitin başqa bir forması olub-olmamasından asılı olaraq, əsas səbəbdən asılı olaraq dəyişir.
Rinitin simptomları aşağdakılardır:
- Burun tıxanıqlığı
Burun keçidlərinin davamlı tıxanması.
- Burun axması (rinoreya)
Rinit allergik olarsa, onlarda nazik, şəffaf axıntı, infeksiyon səbəbli olarsa isə qalın, rəngli selikli axıntıya rast gəlinir.
- Asqırma
- Qaşıntılı və ya sulu gözlər
Gözlərdə qıcıqlanma, qızartı və qaşınma hissi.
- Yorğunluq
Bu xəstəliyin davamlı simptomları onlarda yorğunluğa və ümumi narahatlıq hissinə səbəb olur.
- Baş ağrısı
Bu hala səbəb olduğu sinuz tıxanıqlığı uşaqlarda yüngül və ya orta dərəcəli baş ağrılarına səbəb ola bilər.
- Qoxu hissi azalır
Burun tıxanıqlığı və iltihabı qoxu hissinə təsir etməklə onun azalmasına səbəb olur.
- Qulaqda Narahatlıq
Uşaqlarda rinit olduqda burun tıxanıqlığı səbəbiylə qulaqlarda təzyiq və ya dolğunluq yaranır.
- Yuxu pozğunluqları
Burun tıxanıqlığı olan uşaqlarda yuxu, xoruldama və nəfəs almada çətinliklərə rastlaşmaq mümkündür.
- Qıcıqlanma
Azyaşlı uşaqlar rinitin səbəb olduğu diskomfort səbəbindən əsəbiləşə və narahat ola bilərlər ki, bu da onların həyat fəaliyyətinə təsir göstərir.
- Allergik parıldadıcılar
Tıxanma və venoz yığılma səbəbiylə göz altında qara dairələr yarana bilər.
Rinitin simptomlarının tanınması tez diaqnoz və effektiv müalicə üçün çox vacibdir. Qeyd etmək lazımdır ki, rinitin simptomları, onların şiddəti və birləşməsi uşaqlar arasında onların tibbi vəziyyətindən aslı olaraq dəyişir.
Uşaqlarda rinitin diaqnozu
Rinitin diaqnozu klinik qiymətləndirmə, tibbi tarixçə və xüsusi testləri əhatə edir. Bu xəstəliyin diaqnoz prosesi aşağdakı kimi aparılır:
- Tibbi tarixçə
- Allergiya. Həkim həm ətraf mühit, həm də qida ilə əlaqəli məlum allergiyalar haqqında məlumat alır.
- Ailə tarixi. Uşağın ailəsində allergiya və ya rinit tarixçəsi olub-olmadığını müəyyənləşdirir.
- Qıcıqlandırıcılara məruz qalma. Uşağın ətrafında qıcıqlandırıcıları, o cümlədən tüstü, kəskin qoxu və ya çirklənmənin nə dərəcə olduğu ilə bağlı məlumatlar alır.
- Simptomun müddəti. Simptomların nə qədər müddət ərzində mövcud olduğunu və müəyyən edilə bilən şiddətləndiricilərin olub-olmadığını qiymətləndirir.
- Fiziki müayinə
- Burun müayinəsi. Həkim uşağın burun keçidlərini iltihab, axıntı və ya struktur anormallıq əlamətləri üçün bu müayinəni aparır.
- Göz və boğazın müayinəsi.Allergik parıltı, konjonktivit və ya boğazda qıcıqlanma əlamətlərini qiymətləndirir.
- Allergiya testi
- Dəri prick testi. Uşaqda allergik rinitə səbəb olan spesifik allergenləri müəyyən etmək üçün test üçün xüsusi adətən istifadə olunur.
- Qan testləri (məsələn, IgE səviyyələri). Test vasitəsilə rinit zamanı allergik reaksiyalarla əlaqəli spesifik antikorların səviyyəsini ölçülür.
- Patch testi.Allergik olmayan rinit şübhəsi halında kontakt allergenlərini müəyyən etmək üçün istifadə olunur.
- Burun endoskopiyası
Burun keçidlərini vizuallaşdırmaq və anormallıqları yoxlamaq üçün elastik bir boru üzərində kiçik bir kamera istifadə etməklə görüntüləmə müayinəsi aparılır.
- Eliminasiya pəhrizi
Bu xəstəliyə səbəb olacaq qida allergiyasından şübhələnilərsə, həkim rəhbərliyi altında aradan qaldırıcı pəhriz tövsiyə olunur.
Rinitin diaqnozu xəstəlik tarixçəsinin hərtərəfli qiymətləndirilməsini, fiziki müayinəni və xüsusi testləri əhatə edir. Hər bir diaqnostik prospekti araşdırdıqca aydın olur ki, rinitin səbəbini müəyyən etmək və effektiv müalicə planını hazırlamaq üçün hərtərəfli yanaşma lazımdır.
Uşaqlarda rinitin müalicəsi
Rinitin müalicəsi əsas səbəbdən (məsələn, allergik, yoluxucu) və uşağın yaşadığı spesifik simptomlardan asılıdır. Rinitin müalicəsini aşağdakı kimi aparılır:
- Ətraf mühit dəyişiklikləri
- Allergendən qaçınma. Toz gənələri, polen və ya ev heyvanı tükləri kimi allergenlərə məruz qalmanın müəyyən edilməsi və minimuma endirilməsi.
- Hava təmizləyiciləri.Xüsusilə yataq otaqlarında havada olan allergenləri azaltmaq üçün.
- Sağlam qida. Uşaqlarda immunitet funksiyasını dəstəkləyən qida maddələri ilə balanslaşdırılmış qida.
- Adekvat maye qəbulu. Uşağın lazımı qədər maye qəbulunu təmin etmək.
- Rinitin müalicəsi çoxşaxəlidir, spesifik tip və səbəbdən asılı olaraq müxtəlif strategiyaları əhatə edir. Hər bir müalicə yanaşmasını uşağın simptomlarından aslı olduğu üçün həkimin müayinəsilə müalicə planına uymaq mütləqdir.
Allergik rinitlərin İnteqrativ Təbabət üsulları ilə müalicəsi:
- İlk növbədə orqanizmdə olan toksinin, allergenin xaric edilməsi-drenaj yolu ilə
- Selikli qişalardakı atrofik prosesi bərpa etmək. Məh bu yolla orqanizmdə sekretor igA sintezinin sürətlənməsinə nail olmaq olar ki, bu zaman orqanizm toksin, visus, allergen yükünə məruz qalmasın.
