Makatta Şişlik Nedir?
Makatta şişlik, anüs çevresinde veya iç kısmında oluşan ve elle hissedilebilen kabarıklık ya da kitle anlamına gelir. Makatta şişlik, genellikle cilt yüzeyinde ya da derin dokularda gelişen bir problem sonucu ortaya çıkar. Şişliğin yeri, büyüklüğü ve beraberinde gelen belirtiler, nedenin anlaşılmasında önemli rol oynar. Makatta görülen her şişlik ciddi bir sağlık sorununa işaret etmese de bazı durumlarda altta yatan rahatsızlık tedavi gerektirebilir.
Makatta Şişlik Belirtileri
Makattaki şişlik çoğu zaman fiziksel temasla fark edilir. Özellikle temizlik sırasında veya uzun süre oturulduğunda bölgede bir dolgunluk ya da baskı hissi ortaya çıkabilir. Bu şişliğe ağrı, kaşıntı, tahriş hissi ve nadiren de akıntı gibi belirtiler eşlik edebilir. Dışkılama sırasında şişliğin belirginleşmesi ya da kanama ile kendini göstermesi olasıdır.
Makatta şişlik ile birlikte şu belirtiler gözlenebilir:
Ağrı, özellikle otururken veya dışkılama sırasında artabilir
Kaşıntı ve tahriş hissi
Elle hissedilen sert ya da yumuşak kitle
Dışkılama sonrası ya da sırasında kanama
Nadiren akıntı ya da kötü koku
Makatta Şişlik Nedenleri
Makatta şişliğe neden olan durumlar çok çeşitlidir. Makatta şişliğe yol açabilecek yaygın nedenler şunlardır:
Sürekli ıkınma ve kronik kabızlık
Anal bölge enfeksiyonları ve apseler
Dolaşım bozukluklarına bağlı damar genişlemeleri
Cilt altı kistleri, yağ dokusu birikimleri ve iyi huylu kitleler
Kanserli ya da kanser öncüsü hücresel yapılar
Travma, sert dışkılama veya uzun süreli oturma
Bazı şişlikler dışkı kanallarındaki tıkanıklıklar veya bez iltihapları nedeniyle oluşur. Bu durumlarda bölgedeki sıvı birikimi şişliğe yol açar. Ayrıca travma, cilt hastalıkları veya sistemik rahatsızlıklar da şişliğin arkasındaki nedenler arasında yer alabilir.
Makatta Şişliğe Neden Olan Yaygın Hastalıklar
Basur (Hemoroid) Kaynaklı Şişlik
Makatta şişliğin en sık karşılaşılan nedeni hemoroiddir. Hemoroid, makat çevresindeki damarların genişlemesiyle oluşur ve iç ya da dış bölgede görülebilir. Dış hemoroid genellikle ele gelen bir şişlik şeklindedir ve bazen mor renkte olabilir. İç hemoroid ise kanama ile kendini belli eder ama dışarı çıkmadıkça elle hissedilmez. Tromboze hemoroid adı verilen durumdaysa, damar içinde pıhtı oluşur ve bu, ani ve ağrılı bir şişliğe yol açar. Bu tür durumlarda şişliğin birkaç gün içinde büyümesi ve otururken rahatsızlık vermesi tipiktir. Uzun süreli kabızlık, aşırı ıkınma, hamilelik ve hareketsiz yaşam tarzı bu durumu tetikleyebilir.
Anal Apse ve Fistül Oluşumu
Anal apse, anüs çevresindeki bezlerin enfekte olmasıyla gelişir. Bu enfeksiyonun birikmesiyle bölgede ağrılı ve sıcak bir şişlik oluşur. Genellikle kızarıklık ve ateş gibi belirtiler eşlik eder. Apse kendiliğinden boşalabilir ya da cerrahi müdahale gerekebilir. Eğer enfeksiyon tekrarlarsa ya da düzgün tedavi edilmezse, anal fistül adı verilen bir kanal oluşabilir. Bu kanal, ciltle anüs içi arasında bir geçit oluşturarak zamanla kronikleşir. Apse ve fistül vakalarında geç kalmadan tıbbi müdahale yapılmazsa, durum daha karmaşık hale gelebilir.
Cilt Altı Kistleri ve Lipomlar
Cilt altı kistleri genellikle yağ birikimi sonucu oluşur ve genellikle yavaş büyüyen, yumuşak yapılıdır. Lipomlar da benzer şekilde deri altında gelişen yağ tümörleridir. Bu tür şişlikler çoğunlukla ağrısızdır ve hareket ettirildiğinde yer değiştiriyormuş gibi hissedilir. Ancak bazı durumlarda enfekte olarak ağrılı hale gelebilir. Kist veya lipomlar genellikle iyi huylu oluşumlardır fakat hızla büyümeleri veya sertleşmeleri durumunda uzman kontrolü gerekir. Özellikle aile öyküsü olan bireylerde tekrarlama riski daha yüksektir. Bu tür yapılar kozmetik ya da işlevsel nedenlerle cerrahi olarak çıkarılabilir.
Makatta Tümöral Kitle Gelişimi
Makatta gelişen tümöral kitleler, şişliğe neden olan ciddi durumlardandır. Bu tür kitleler genellikle zaman içinde belirginleşir ve sert bir yapıya sahiptir. İlk zamanlarda ağrısız olabilen bu şişlikler zamanla kanama, akıntı veya kaşıntıya yol açabilir. Tümörler iyi huylu olabileceği gibi, kanserli doku da olabilir. Makatta görülen kötü huylu tümörlerin erken teşhisi için biyopsi şarttır. Özellikle 50 yaş üstü bireylerde, uzun süredir geçmeyen şişliklerde ve açıklanamayan kanamalarda uzman değerlendirmesi ihmal edilmemelidir. Anal kanserler, tüm sindirim sistemi hastalıkları içinde az görülse de ciddi sonuçlar doğurabilir.
Makatta Şişliğin Sert, Yumuşak veya Ağrılı Olması Ne Anlama Gelir?
Şişliğin sertliği, yumuşaklığı veya ağrılı olup olmaması, nedenin anlaşılmasında önemli ipuçları verir. Sert ve ağrılı bir şişlik genellikle apse veya tromboze hemoroid kaynaklıdır. Yumuşak ve hareketli bir şişlik, büyük olasılıkla lipom ya da kisttir. Ağrısız ama düzensiz yüzeyli bir şişlik ise tümör ihtimalini düşündürür.
Bu tür farklılıklar hekimin fizik muayene sırasında yapacağı değerlendirme ile kolayca ayırt edilebilir. Ancak hastanın şişliğin zamanlamasını, ne kadar süredir mevcut olduğunu ve eşlik eden semptomları iyi gözlemlemesi gerekir. Böylece doğru teşhis ve tedavi süreci daha hızlı başlar.
Makatta Şişlik ve Kanama Birlikteyse Ne Anlama Gelir?
Makattaki şişlik ile birlikte görülen kanama çoğu zaman hemoroid ya da çatlak (anal fissür) kaynaklıdır. Ancak bazı kanamalar, özellikle koyu renkli ve sık tekrar edenler, sindirim sistemi hastalıklarının belirtisi olabilir. Kanama her durumda ciddiye alınmalı ve neden araştırılmalıdır.
Makatta Şişlik Görüldükten Ne Kadar Süre Sonra Doktora Başvurulmalı?
Makatta şişlik fark edildiği andan itibaren birkaç gün içerisinde geçmezse doktora başvurulmalıdır. Şişlik ağrılı, hızla büyüyen, ateşle birlikte olan ya da kanamalı ise beklemeden değerlendirilmesi gerekir. Bu belirtiler enfeksiyon ya da ciddi hastalıkların işareti olabilir.
Makatta Şişlik Tedavisi
Tedavi yöntemi, şişliğin nedenine bağlı olarak değişir. Hemoroid durumunda beslenme düzeni, ilaç tedavisi ve gerekirse cerrahi müdahale uygulanabilir. Apse vakalarında drenaj şarttır ve sonrasında enfeksiyon kontrol altına alınmalıdır. Kistler ve lipomlar ise genellikle cerrahi olarak çıkarılır. Tümöral kitle şüphesi varsa biyopsi ile tanı kesinleştirilir. Her tedavi planı, hastanın genel sağlık durumu ve şişliğin şiddetine göre özelleştirilir. Tedavinin başarısı için hastanın doktor önerilerine uyması büyük önem taşır.
Makat Şişliğini Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
Makat bölgesinde şişlik oluşumunu önlemek, hem yaşam kalitesini artırmak hem de ileride oluşabilecek daha ciddi sorunları engellemek açısından önemlidir.
Makat şişliğini önlemek için uygulanabilecek bazı temel öneriler:
Her gün yeterli miktarda su tüketmeye özen gösterin
Lif oranı yüksek sebze, meyve ve tam tahılları düzenli tüketin
Tuvalette uzun süre kalmamaya dikkat edin, ıkınmaktan kaçının
Tuvalet ihtiyacını ertelememeye özen gösterin
Düzenli fiziksel aktivite yaparak bağırsak hareketlerini destekleyin
Sert dışkıyı yumuşatmak için gerekirse hekim önerisiyle destek ürünler kullanın
Tuvalet sonrası bölgeyi sabunla yıkamak yerine sadece suyla temizleyin
Günlük iç çamaşırı değişimi ve pamuklu kumaş tercih ederek tahrişi azaltın
Bu basit uygulamalar, hemoroid, apse veya diğer makat hastalıklarının gelişmesini önlemekte etkilidir. Alışkanlık haline gelen sağlıklı yaşam davranışları, şişlik oluşma riskini belirgin şekilde azaltabilir.