PRP Nədir? Öz Qanınızla Müalicə Necə Olur?
PRP müalicəsi Trombositlə Zəngin Plazma kimi tanınan bədənin öz qanından istifadə edilən müalicə üsuludur. Bu müalicə trombositlərlə zəngin plazmanın ayrılması üçün şəxsin öz qan nümunəsinin sentrifuqa edilməsi və bu plazmanın müalicə edilməli olan nahiyəyə yeridilməsi ilə həyata keçirilir. Trombositlər orqanizmin təbii sağalma prosesində mühüm rol oynayan böyümə faktorları və müalicəvi zülalları ehtiva edən hüceyrələrdir. Bu müalicə bədənin təbii sağalma prosesini sürətləndirir, ağrıları azaltmağa və zədələnmiş toxumaları daha tez bərpa etməyə kömək edir.PRP müalicəsinin üstünlükləri nələrdir?
Bu müalicənin bir çox üstünlükləri var. Əvvəla, sözügedən müalicə tam təbii üsuldur və insanın öz qanından istifadə edildiyi üçün allergik reaksiya riski minimaldır. Bu müalicə bədənin təbii sağalma prosesini dəstəkləyir, zədələnmiş toxumaların daha tez və effektiv şəkildə bərpasına imkan verir. Bu prosedur minimal invaziv bir prosedur olduğundan, cərrahi müdaxiləyə ehtiyac olmadan ağrının idarə edilməsi və bərpası təmin edilir. Müalicə idman zədələri, oynaq ağrıları, vətər və bağ zədələri kimi müxtəlif dayaq-hərəkət sistemi pozğunluqlarında effektiv nəticələr verir. Bu müalicə böyümə faktorları və müalicəvi zülallarla zəngin olan trombositlərin istifadəsi ilə toxumaların bərpasını və sağalmasını sürətləndirir.Ümumiyyətlə sözügedən müalicə aşağı yan təsir profilinə malikdir və infeksiya riski aşağıdır. Həmçinin, müalicənin estetik və dermatoloji sahədə geniş istifadə sahəsi var. Məsələn, saç tökülməsinin müalicəsində PRP saç follikullarının canlanmasını və yeni saçların çıxmasını stimullaşdırır. Eyni şəkildə dərinin cavanlaşması və qırışların müalicəsində də istifadə edilir, dərinin elastikliyini artırır və daha gənc görünüş verir. Bu müalicənin digər bir üstünlüyü isə sağalma prosesinin təbii olması və bu prosesin sürətləndirilməsidir. Trombositlər sağalma prosesində mühüm rol oynayan böyümə faktorlarını ehtiva edir. Bu böyümə faktorları yeni toxumaların meydana gəlməsini təşviq edir və mövcud zədələnmiş toxumaların bərpasına kömək edir. PRP vurulan nahiyədə sağalma hüceyrə səviyyəsində başlayır və bu proses orqanizmin öz sağalma mexanizmlərini dəstəkləyərək daha təsirli nəticələr verir.
PRP Müalicəsi nə zaman istifadə olunur?
Bu müalicə növü geniş diapazonlu ağrıların idarə edilməsində təsirli bir üsul kimi istifadə olunur. Hər şeydən əvvəl idman zədələrində geniş şəkildə üstünlük verilir. İdmançılarda tez-tez görülən əzələ və vətər zədələri, bağ zədələri və oynaq ağrıları sözügedən müalicəsilə uğurla müalicə edilə bilər. Xüsusilə diz, çiyin, dirsək və ayaq biləyi kimi oynaqlarda meydana gələn idman zədələrində PRP-nin sağaldıcı təsiri olduqca açıqdır. Oynaq ağrıları PRP-nin ümumi istifadə sahələrindən biridir.Osteoartrit, yəni oynaq artriti bu müalicə ilə idarə oluna bilən xroniki ağrılardan biridir. PRP müalicəsi tətbiq edilərək diz, bud, çiyin və digər oynaqlarda artrit ağrıları azaldılır. Bu üsul oynaqdakı qığırdaq toxumasını bərpa etməyə kömək edir, ağrıları azaldır və oynaqların hərəkətliliyini artırır. Müalicə həmçinin xroniki vətər pozğunluqlarında da təsirlidir. Tennisçi dirsəyi (lateral epikondilit) və qolfçu dirsəyi (medial epikondilit) kimi vəziyyətlər PRP inyeksiyaları ilə müalicə edilir. Vətər zədələrində PRP ilə təmin edilən sağalma tendon toxumasının yenidən qurulmasını və güclənməsini dəstəkləyir. PRP müalicəsinin tətbiq olunduğu başqa bir sahə isə bel ağrısıdır. Onurğadan yaranan ağrılar, xüsusilə disk degenerasiyası və faset oynaq ağrıları PRP ilə müalicə edilə bilər.
PRP inyeksiyaları onurğada zədələnmiş toxumaların sağalmasına kömək edir, ağrıları azaldır və xəstələrin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırır. Bağ zədələnmələrində də PRP effektiv nəticə verir. İdmançılarda tez-tez rast gəlinən bağ zədələri, məsələn, ön çarpaz bağ (ACL) zədələri bu üsul ilə yaxşılaşdırıla bilər. Bu müalicə birləşdirici toxumanı daha sürətli və effektiv şəkildə bərpa etməyə kömək edir.
PRP müalicəsinin necə tətbiq olunur?
PRP müalicəsinin təsiri trombositlərlə zəngin plazmanın (PRP) bədənin zədələnmiş və ya ağrılı bölgələrinə yeridilməsi zamanı baş verir. PRP insanın öz qanından əldə edilən, böyümə faktorları və müalicəvi zülallarla zəngin plazmadır. Bu plazmadan bədənin təbii sağalma prosesini sürətləndirmək və dəstəkləmək üçün istifadə olunur. PRP-nin təsiri zədələnmiş toxumalara böyümə faktorlarının yeridilməsi ilə başlayır. Bu böyümə faktorları hüceyrə səviyyəsində sağalma proseslərinə təkan verərək yeni toxumaların meydana gəlməsini təşviq edir. İnyeksiya edilən PRP bölgədəki hüceyrələri stimullaşdırır, kollagen istehsalını artırır və toxumaların yenidən qurulmasını təmin edir.Bu proses xüsusilə əzələ, tendon və bağ toxumalarında təsirli olur. PRP müalicəsi vurulduğu bölgədə qan axını artıraraq sağalma prosesini sürətləndirir. Artan qan axını bölgəyə daha çox oksigen və qida maddələrinin daşınmasına imkan verir ki, bu da sağalmaya kömək edir. O, həmçinin ağrıları aradan qaldırır və iltihabı azaldaraq toxumaların sağalmasına şərait yaradır. Sözügedən müalicə oynaqların kalsifikasiyası (osteoartrit) kimi xroniki vəziyyətlərdə də təsirlidir. PRP inyeksiyaları oynaq daxilində qığırdaq toxumasını bərpa etməyə və oynaq mayesinin keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa kömək edir. Bu, oynaqların hərəkətliliyini və funksiyasını yaxşılaşdırarkən ağrının azalmasına kömək edir.
PRP müalicəsinin digər effekti sağalma müddətinin qısa olmasıdır. İdman zədələri və ya cərrahiyyə əməliyyatlarından sonra bərpa proseslərində PRP toxumaların daha tez sağalmasına kömək edir. Bu, xəstələrə daha qısa müddətdə gündəlik fəaliyyətlərinə, idmançılara isə məşqlərə qayıtmağa imkan verir. PRP müalicəsi adətən bir neçə seansda tətbiq edilir və hər seansda təsirləri tədricən artır. Bəzi xəstələr ilk inyeksiyadan sonra dərhal rahatlama hiss etsələr də, tam sağalma və ən yaxşı nəticələr adətən bir neçə həftə və ya ay ərzində görülür. Müalicə prosesində xəstələrin həkimlərinin tövsiyələrinə əməl etmələri və lazım gəldikdə fiziki müalicə və ya digər dəstəkləyici müalicələr almaları vacibdir.
PRP Müalicəsinin Yan Təsirləri və Riskləri nələrdir?
Sözügedən müalicə növü təhlükəsiz bir üsul hesab edilsə də, bəzi yan təsirlər və risklər daşıyır. Ən çox görülən yan təsirləri inyeksiya yerində ağrı, şişlik və yüngül göyərmələrdir. Bu yan təsirlər adətən qısamüddətli olur və bir neçə gün ərzində öz-özünə yox olur. İnyeksiyadan sonra bəzi xəstələr müvəqqəti olaraq artan ağrı və narahatlıq hiss edə bilərlər. Bu, bədənin sağalma prosesinə cavab olaraq baş verir və adətən bir neçə gün ərzində yox olur. İnfeksiya riski bu müalicənin digər potensial yan təsiridir.Hər hansı bir inyeksiya prosedurunda steril üsullardan istifadə olunsa da, infeksiya riskini tamamilə aradan qaldırmaq mümkün deyil. Bu riski minimuma endirmək üçün müalicədən əvvəl və sonra müvafiq gigiyenik tədbirlər görülməlidir. Müalicə prosedinə istifadə olunan qan xəstənin öz qanı olduğu üçün allergik reaksiya riski kifayət qədər azdır. Ancaq nadir hallarda xəstələr inyeksiya yerində allergik reaksiyalarla qarşılaşa bilərlər. Belə reaksiyalar adətən yüngül olur və müalicə tələb etmir. Digər bir risk də gözlənilən müalicə nəticələrinin əldə olunmamasıdır.
Hər xəstə bu müalicəyə eyni şəkildə cavab vermir və bəzi xəstələrdə arzu olunan yaxşılaşma və ağrıların azalmasına nail ola bilməz. Bu, xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyəti, müalicə olunan ərazinin vəziyyəti və PRP tətbiqi texnikası kimi müxtəlif amillərdən asılı ola bilər. PRP müalicəsi zamanı və sonrasında diqqət yetirilməsi lazım olan digər risk, həddindən artıq inyeksiya və ya yanlış bölgəyə inyeksiyadır. Bu cür səhvlər müalicənin effektivliyini azaldır və sağalma prosesinə mənfi təsir göstərir. Buna görə də bu müalicənin təcrübəli və ixtisaslaşmış həkim tərəfindən aparılması vacibdir.
PRP müalicəsindən əvvəl və sonra nələr nəzərə alınmalıdır?
Bu müalicədən əvvəl və sonra nəzərə alınmalı olanlar müalicənin effektivliyi və xəstənin rahat bir sağalma prosesinin keçməsi üçün vacibdir. Müalicəyə başlamazdan əvvəl xəstələr həkimləri ilə ətraflı müayinədən keçməlidirlər. Bu qiymətləndirmə xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətini, mövcud şərtləri və müalicə məqsədlərini əhatə etməlidir. Bu prosesdən əvvəl bəzi dərmanların, məsələn, qan durulaşdırıcı və iltihab əleyhinə dərmanların istifadəsini dayandırmaq lazımdır. Bu cür dərmanlar PRP-nin effektivliyini azalda bilər və sağalma prosesinə mənfi təsir göstərə bilər. Xəstələr həkimlərin tövsiyələrinə uyğun olaraq dərman istifadəsini tənzimləməlidirlər.Müalicədən əvvəl xəstələrin spirt və siqaret istehlakını məhdudlaşdırması da vacibdir. Alkoqol və siqaret orqanizmin sağalma prosesini ləngidir və PRP-nin effektivliyini azaldır. PRP müalicəsindən sonra ağır fiziki fəaliyyətlərdən və məşqlərdən qaçınmaq lazımdır. İlk bir neçə gün bölgənin istirahət etməsi və gərgin hərəkətlərdən qaçınılması sağalma prosesini dəstəkləyir. Həkimin tövsiyələrinə uyğun olaraq yüngül məşqlərə və fiziki müalicəyə başlamaq olar. Sağalma prosesi insandan insana dəyişə bilər və tam nəticələr bir neçə həftə və ya ay ərzində baş verə bilər. Müalicə prosesində mütəmadi olaraq həkimə müraciət etmək və sağalma prosesini izləmək vacibdir.
PRP müalicəsi ilə yanaşı biotənzimləyici preparatların xəstəliyə uyğun yətbiqi müalicənin effektliyini artırır.
