Qastrit Müalicəsi üçün nələrə diqqət etmək lazımdır? Ev şəraitində Qastirti sakitləşdirmək
Qastrit müalicəsində dərmanlar, pəhriz və evdə tətbiq olunan üsullar barədə ətraflı məlumat alın. Mədə iltihabının səbəbləri və müalicə yolları bu yazıda!
Qastritin müalicəsi onun səbəbindən, növündən və ağırlıq dərəcəsindən asılı olaraq dəyişir. Ümumi olaraq məqsəd mədə selikli qişasındakı iltihabı aradan qaldırmaq və qişanın bərpa olmasına şərait yaratmaq, eyni zamanda Qastritə yol açan amili aradan qaldırmaqdır. Müalicə tədbirlərini bir neçə istiqamətdə nəzərdən keçirək:
1. Qastritdə Səbəbin Müalicə edilməsi
Hər zaman ilk addım Qastritə yol açan faktor varsa, onu dayandırmaq olur. Məsələn,
• Helikobakter Pilori infeksiyası aşkarlanıbsa, həkim onu məhv etmək üçün xüsusi müalicə təyin edəcək. Bu müalicə adətən iki müxtəlif antibiotik kombinasiyası və mədə turşuluğunu azaldan preparat kursundan (10-14 gün) ibarət olur. Bu “eradikasiya terapiyası” adlanır. Kursu tam bitirmək və həkimin dediyi qaydada dərmanları qəbul etmək vacibdir, əks halda bakteriya sağ qala bilər. Uğurlu kursdan sonra bir neçə həftə keçib bakteriyanın tam yox olduğundan əmin olmaq üçün təkrar nəfəs və ya nəcis testi aparılır. Helikobakter Pilori yox edildikdə, əksər hallarda Qastritin səbəbi aradan qalxır və selikli qişa zamanla sağalır.
• Dərman istifadəsi səbəbdirsə, məsələn xəstə hər gün kimyəvi dərman qəbul edirsə və bu, Qastritə yol açıbsa, həkim həmin dərmanı mümkün olarsa, başqa preparatla əvəz etməyi tövsiyə edəcək. Mədə üçün daha təhlükəsiz ağrıkəsiciyə keçməyi məsləhət görə bilər. Yaxud xəstə artrit səbəbi ilə uzun müddət kimyəvi dərman qəbulu məcburiyyətindədirsə, yanaşı olaraq mədəni qoruyan dərmanlar yazıla bilər. Hər bir halda, qıcıqlandırıcı dərman mümkün olduqca dayandırılmalıdır ki, mədə qişası dincəlsin.
• Zərərli vərdişlərin tərgidilməsi: Əgər xəstə çoxlu spirtli içki qəbul edirsə, müalicənin bir parçası olaraq alkoqoldan imtina etmək vacibdir. Təkcə dərman içib qidalanmanı dəyişmək yetərli olmaya bilər – spirt qəbulu davam edərsə, Qastrit sağalmayacaq. Siqaret çəkən xəstələrə də tütündən uzaq durmaq məsləhətdir, çünki siqaret mədə yaralarının sağalmasını ləngidir və turşu ifrazını artırır. Lazım olarsa, həkim spirt və ya nikotin asılılığı üçün xüsusi məsləhət və dəstək proqramlarına yönləndirə bilər.
• Stress amili: Əgər Qastrit ciddi fiziki stress fonunda meydana çıxıbsa, müalicə əsas xəstəliyin sağalmasına yönəlir. Xəstə stabilləşdikcə mədə iltihabı da çəkiləcək. Lakin ağır xəstələrdə profilaktik olaraq mədənin qorunması üçün dərmanlar (məsələn, turşu blokatorları) verilir ki, stress xorasının qarşısı alınsın. Həkimlər xəstəxanada yatan kritik xəstələrə rutin olaraq mədə qoruyucu dərmanlar tətbiq edirlər.
2. Qastrit zamanı Mədə turşuluğunun azaldılması və qişanın qorunması
Qastritin əlamətlərini yüngülləşdirmək və mədə qişasının sağalmasına imkan vermək üçün mədədəki turşu hücumunu azaltmaq vacibdir. Bunun üçün bir neçə yanaşma var:
• Turşu blokatorları: Mədə turşuluğunu azaltmaq üçün ən effektiv dərman vasitələri proton pompası inhibitorları adlanan preparatlardır. Bunlar mədə selikli qişasındakı turşu istehsal edən hüceyrələrin fəaliyyətini müvəqqəti bloklayır və turşu ifrazını güclü şəkildə azaldır. Həkim Qastrit müalicəsində qısa müddətli proton pompası inhibitorları kursu yaza bilər. Bunlar həm ağrını yüngülləşdirir, həm də qişanın sağalmasını sürətləndirir. Alternativ olaraq, H2-blokatorları deyilən başqa qrup dərmanlar da istifadə edilir. Onlar da mədə turşuluğunu azaltmaq gücünə malikdir, baxmayaraq ki, proton pompası inhibitorlar qədər təsirli deyillər. Bu dərmanlar həkim nəzarəti ilə müvəqqəti verilir, çünki uzun müddət kontrolsuz istifadəsi arzuolunmazdır.
• Antasidlər: Bunlar mədə turşuluğunu kimyəvi yolla neytrallaşdıran maddələrdir. Adətən reseptsiz satılan antasid preparatlar qısa müddətdə mədədəki artıq turşunu zərərsizləşdirir və ağrını kəsir. Antasidlərin təsiri tez başlayır, lakin uzun sürmür. Onlar əsasən simptomatik rahatlama üçündür. Həkim müalicəsinə əlavə olaraq, xəstə lazım olduqda antasid qəbul edib müvəqqəti rahatlıq əldə edə bilər. Məsələn, gecə yatmazdan əvvəl antasid qəbul etmək qıcqırma, yanma hissini azalda bilər. Ancaq antasidlər təkbaşına Qastritin müalicəsi sayılmır, çünki iltihabın səbəbini aradan qaldırmır – sadəcə turşunu bir müddətlik sakitləşdirir.
• Qoruyucu vasitələr: Bəzi dərmanlar var ki, onlar mədə qişasını bir növ örtük kimi qoruyur. Məsələn, bəzi preparatlar mədənin selikli qişasına yapışaraq onu turşudan izolyasiya edir, iltihabı yüngülləşdirir. Bu preparatlar xüsusilə xoralı Qastritlərdə faydalıdır, çünki yaranın üzərini örtüb sağalmanı sürətləndirir. Onlar antibiotik deyillər, lakin Helikobakter Pilori-ni qismən zəiflətmək kimi əlavə təsirləri də ola bilir. Həkim göstərişinə görə, bəzi xəstələrdə belə preparatlar müalicə rejiminə daxil edilir.
• Bəzən cərrahi müdaxilə: Çox nadir hallarda, Qastritin ağır fəsadları (məsələn, sağalmayan qanayan xora, mədənin çıxışında çapıq strikturası) yaranıbsa, cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Bu, çox az görülən haldır və ancaq müalicəyə tabe olmayan xüsusi vəziyyətlərdə (məsələn, xoranın deşilməsi, qanaxmanın dayanmaması və s.) düşünülür. Belə hallarda mədənin zədələnmiş hissəsinin rezeksiyası (kəsilib götürülməsi) və ya qanayan damarın cərrahi yolla tikilməsi kimi tədbirlər görülə bilər. Lakin bir daha vurğulayaq: müasir dövrdə effektiv dərmanların mövcudluğu sayəsində Qastrit və xora fəsadları nadir hallarda əməliyyat tələb edir.
3. Qastrit zamanı Pəhriz və həyat tərzi dəyişiklikləri:
Qastritin müalicəsində dərmanlar önəmli olsa da, düzgün qidalanma və rejim də az əhəmiyyət daşımır. Əslində, kəskin Qastrit epizodlarının yüngül formalarında təkcə pəhriz və istirahət etməklə xəstə sağala bilər. Mədəyə istirahət vermək üçün həkimlər qısa müddətlik qida qəbulu məhdudiyyəti (məsələn, 12-24 saatlıq fasilə) tövsiyə edə bilərlər ki, iltihablanmış qişa özünü bərpa etsin. Daha sonra xüsusi qıcıqlandırmayan, yüngül pəhriz tətbiq olunur. “Qastrit pəhrizi” adlandırılan qidalanma tərzi aşağıdakı prinsipləri əhatə edir:
• İstiotlu, acı, turş, qızartma, çox yağlı yeməklərdən uzaq durmaq;
• Az-az, tez-tez yemək (mədəni həddindən artıq doldurmamaq);
• Yemək saatlarını nizamlı etmək (uzun müddət ac qalmamaq, gecə yatmazdan dərhal öncə yeməmək);
• Kofeinli içkiləri, qazlı-cola kimi içkiləri və spirtli içkiləri kəsmək;
• Siqareti buraxmaq;
• Stresi idarə etməyi öyrənmək (çünki stress mədə turşuluğunu artırır).
Bunlarla yanaşı, ev şəraitində rahatlamaq üçün bəzi üsullar da tətbiq olunur. Məsələn, Qastrit ağrısı tutan zaman düz uzanıb qarına isti termofor qoymaq, nanə və ya çobanyastığı çayı kimi bitki çayları içmək bəzi insanlara yaxşı təsir göstərir. Zəncəfil kökü ürəkbulanmaya qarşı təbii vasitədir – zəncəfil çayı ürəkbulanmanı azalda bilər (əlbəttə ki, individual həssaslıq nəzərə alınmalıdır). Probiotik tərkibli qidalar (məsələn, kefir, təbii yoqurt) mədə-bağırsaq florasını tarazlayaraq Helikobakter Pilori-nin azalmasına köməkçi ola bilər. Bu kimi dəstəkçi metodlar tibb tərəfindən tam təsdiqlənmiş olmasa da, zərərsizdir və bir çox insan fayda gördüyünü bildirir.
Müalicə dövründə həkimin göstərişlərinə tam əməl edin. Əgər bir neçə həftəlik müalicədən sonra da şikayətlər tam keçmirsə, bunu mütləq həkimə bildirin. Belə halda əlavə müayinələrə ehtiyac ola bilər və ya müalicə rejimində düzəlişlər edilə bilər. Xroniki Qastriti tam sağaltmaq bəzən zaman tələb edir – qişanın tam bərpası aylar ala bilər. Ona görə də səbri olmaq və müalicə kursunu axıra qədər davam etdirmək vacibdir.
Nəticə olaraq: Qastritin müalicəsi mümkündür və əksər hallarda uğurludur, yetər ki, doğru diaqnoz qoyulub uyğun müalicə icra edilsin. Sadə kəskin Qastrit hallarından tutmuş mürəkkəb xroniki Qastrit formalarına qədər, müasir tibbdə hər biri üçün effektiv yanaşmalar var. Əsas məqsəd mədə iltihabını söndürmək, selikli qişanı sağaltmaq və gələcəkdə təkrarlanmasının qarşısını almaqdır. Bu da pasiyentlə həkimin ortaq səyi ilə əldə edilir.
