Kavasaki xəstəliyi nədir?

Adətən beş yaşınadək uşaqlarda rastlanan kavasaki xəstəliyi geniş yayılan xəstəlik olmasa da, yoluxduğu uşaqda ciddi narahatlıqlara səbəb olan xəstəlikdir. Bu iltihabi pozğunluq uzun müddət davam edən hərarət, səpgi, şişkin limfa düyünləri, qızartı gözlər və ətraflarda dəyişiklikləri əhatə edən simptomlar toplusu ilə xarakterizə olunur. 

Bu xəstəliyin ciddi xəstəlik olmasının səbəbi təkcə onun kəskin fazasının simptomlarında deyil, həm də ciddi ürək-damar ağırlaşmalarına səbəb ola biləcək koronar arteriya anevrizmalarının potensial inkişafındadır. Lakin kavasakinin erkən diaqnoz və müalicəsi onun fəsadların riskini azaltmağa və körpənin sağlamlığa qovuşmasına kömək edir.

Kavasaki xəstəliyinin simptomları

Uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyinin müalicəsinin əsası onun simptomlarını anlamaqdır. Çünki valideynlər bu simptomlarla qarşılaşdıqları zaman təxmini səbəbini anlaya və vaxtında müalicə üçün həkimə müraciət edə bilərlər:

• Uzun müddətli qızdırma. Ən azı beş gün davam edən davamlı yüksək hərarət bu xəstəliyin ən çox rast gəlinən əlamətdir.
  
  
• Səpgi. Uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyi zamanı gövdədən başlayan və sonra ətraflara yayılan geniş yayılmış səpgilər görünə bilər.
  
  
• Konyunktivit. "Qırmızı gözlər" və ya konjonktivit adlandırılan gözlərin qızartı və iltihabı bu xəstəliyin əlamətidir.
  
  
• Şişmiş limfa düyünləri. Xüsusən də boyunda böyüyən limfa düyünləri kavasakinin simpromu ola bilər.
  
  
• Ağız və dodaqlarda dəyişikliklər. Uşağın dodaqlarının qızarması, quruması və çatlaması, həmçinin kələ-kötür və qızarmış görünüşlə xarakterizə olunan "çiyələk dili" bu hadisənin simptomudur.
  
  
• Ətrafdakı dəyişikliklər. Uşağın əllərinin və ayaqlarının şişməsi və qızarması, bəzənsə dərinin soyulması uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyi zamanı baş verir.
  
  
• Qıcıqlanma və yorğunluq. Bu xəstəlik uşaqlarda artan əsəbilik, yorğunluq və ümumi narahatlıqlarla müşahidə oluna bilər.
  
  
• Oynaq ağrısı. Uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyi zamanı uşaqda artritdə görülən simptomlara bənzər oynaq ağrısı və şişkinlik yaranır.
  
  

Bütün simptomlar bütün bu narhatlığa yoluna uşaqlarda mövcud olmaya bilər və təbii ki, olduqda da şiddəti fərqli ola bilər. Bu simptomların bir neçəsinin eyni vaxtda baş verməsi, xüsusən də uzun müddət davam edən qızdırma, çox vaxt uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyindən şübhələnməyə səbəb olan əsas amildir. Fəsadların riskini minimuma endirmək üçün dəqiq diaqnoz və vaxtında müdaxilə üçün yuxarıdakı amillərlə qarşılaşılan an pediatra müraciət edilməlidir. 

Kavasaki xəstəliyinin səbəbləri

Uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyi çox faktorial mənşəli mürəkkəb bir vəziyyətdir. Onun səbəblərinə aşağdakılar daxildir :

• Yoluxucu tətikləyicilər. Bu xəstəliyə bəzi infeksiyalar səbəb ola bilər.
  
  
• İmmunitet sisteminin cavabı. Uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyinin bədənin immun hüceyrələrinin öz toxumalarına hücum etdiyi anormal immun sistemin reaksiyasını ehtiva edir. Bu reaksiya uşağın bütün bədənindəki qan damarlarında iltihaba səbəb ola bilər.
  
  
• Ekoloji faktorlar. Ekoloji amillər və ya bəzi ekoloji problemlərə məruz qalmalar bu xəstəlikdə rol oynayır.
  
  

Eyni zamanda genetik həssaslıq və ətraf mühitin şiddətləndiriciləri arasında qarşılıqlı əlaqə də uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyinin mənbəyi ola bilər. Qeyd edim ki, bu xəstəlik uşaqdan uşağa, yaxud da böyük insanlardan uşaqlara birbaşa keçmir. 

Kavasaki xəstəliyinin təsir etdiyi yaş qrupu

Uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyi ilk növbədə uşaqları təsir edir və daha çox beş yaşından aşağı olan uşaqlarda müşahidə olunur. Kavaski xəstəliyi uşaqlarda və yeniyetmələrdə, nadir hallarda isə böyüklərdə də baş verə bilir. Xəstəlik əsasən 6 aydan 2 yaşa qədər olan uşaqlarda olur. 
Yaş bölgüsü bu vəziyyətin pediatrik xarakterini vurğulayır və onun əsasən azyaşlı uşaqları hədəf alması əsas xüsusiyyətdir. Uşaqların sağlamlıqlarını qorumaq üçün valideynlər və həkimlər arasında kavasaki haqqında məlumatlılıq önəmlidir, çünki erkən aşkarlama və müdaxilə bu xəstəliyi idarə etmək və ağırlaşmalar riskini, xüsusilə də koronar arteriya anomaliyalarını azaltmaq üçün vacibdir.

Kavaski xəstəliyinin riskləri

Kavasaki, qan damarlarının iltihabı ilə müşayiət olunan kəskin qızdırmalı xəstəlikdir və müalicə olunmazsa, fəsadlara səbəb olur. Uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyi ilə əlaqəli potensial risklər və ağırlaşmalar bunlardır:

• Koronar arteriya anevrizmaları
  
  

Kavasakinin ən əhəmiyyətli risklərindən biri koronar arteriya anevrizmalarının inkişafıdır. Bunlar koronar arteriyalarda qan laxtalanmasına və ağır hallarda infarktlara səbəb ola bilən balona bənzər qabarıqlıqlardır. Daha əvvəl də qeyd etdiyim kimi kavasakinin erkən diaqnoz və həkim müalicəsi koronar arteriyaların ağırlaşma riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.

• Miokardit
  
  

Miokardit kimi tanınan ürək əzələsinin iltihabı uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyinin əksər hallarında baş verir. Bu, ürəyin qan pompalama qabiliyyətinə təsir edir və uşaqda daha ciddi ürək-damar ağırlaşmalarına səbəb ola bilir.

• Perikardit
  
  

Uşaqlarda ürəyi əhatə edən kisənin (perikardın) iltihabı baş verir ki, bu da uşağın sinə ağrısına və vaxtında müalicə edilmədikdə potensial ağırlaşmalara səbəb olur.

• Ürək qapaq problemləri
  
  

Bu xəstəlik ürək qapaqlarına təsir göstərərək qapaq problemlərinə səbəb ola bilir. Bu hal cərrahi müdaxilə tələb edir.

• Arthrit
  
  

Kavaski xəstəliyinin kəskin mərhələsində uşaqda artritə bənzəyən oynaqlarda ağrı və şişkinlik yaranır. Bu şişkinliklər müvəqqəti olur və müalicə ilə aradan qalxır.

• Qan damarlarında iltihab
  
  

Kavasaki təkcə ürəyin deyil, bütün bədənin qan damarlarını təsir edə bilir. Bu, digər orqan və toxumalarda iltihaba səbəb olmaqla müxtəlif fəsadlarla nəticələnə bilər.

• Nevrolojiağırlaşmalar
  
  

Uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyi ilə əlaqəli uşaqlarda tutmalar və ya davranış dəyişiklikləri kimi nevroloji ağırlaşmalar yaranır.

• Qaraciyər və öd kisəsinin tutulması
  
  

Kavaski xəstəliyin şiddətlənərsə, uşaqda qaraciyər və öd kisəsinin iltihabına səbəb olar.

• Qanın anormal laxtalanması
  
  

Kavasaki qan laxtalanma faktorlarına təsir edə bilər və potensial olaraq laxtalanma və ya qanaxma risklərinin artmasına səbəb olar.

• Yarımçıq kavasaki xəstəliyi

Bəzi uşaqlar kavasaki xəstəliyinin bütün klassik simptomlarını göstərmir, bu da diaqnozun gecikməsinə və ya ümumiyyətli müalicə olunmamasına səbəb olur. Xəstəlik vaxtında müalicə olunmazsa, bu, ağırlaşma riskini artırır.

Kavasaki xəstəliyinin diaqnozu

Uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyinin diaqnoz prosessinə aşağdakılar daxildir:

• Klinik meyarlar
  
  

Uşaqda bu xəstəliyin diaqnoz klinik meyarlara, o cümlədən uzun müddət davam edən hərarətin olması (ən azı beş gün davam edən) və səpgi, konjonktivit, limfa düyünlərinin şişməsi, ağızda və dodaqlarda dəyişikliklər kimi bir neçə xarakterik simptomların eyni vaxtda baş verməsi əsasında qoyulur. 

• Digər xəstəliklərin istisnası

Həkim qırmızı qızdırma, qızılca və ya toksik şok sindromu kimi oxşar simptomları olan digər şərtləri istisna etmək üçün bəzi testlər keçirir.

• Laboratoriya testləri
  
  

Qan testləri adətən iltihab səviyyələrini, ağ qan hüceyrələrinin sayını və trombositlərin sayını qiymətləndirmək üçün aparılır. Bu zaman C-reaktiv protein (CRP) və eritrositlərin çökmə dərəcəsi (ESR) kimi yüksəlmiş markerlər uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyinin göstəricisidir.

• Exokardioqram
  
  

Ürəyin ultrasəsi olan exokardioqramma adətən koronar arteriyaları potensial anormallıqlara görə qiymətləndirmək üçün aparılır. 

• Görüntü tədqiqatları
  
  

Bəzi hallarda uşağın ürəyinin və ağciyərlərinin vəziyyətini qiymətləndirmək üçün döş qəfəsinin rentgenoqrafiyası kimi əlavə görüntüləmə tədqiqatları aparılır.

• Klinik qiymətləndirmə
  
  

Ümumi klinik qiymətləndirmə kliniki meyarlar, fiziki müayinə və test nəticələrinin birləşməsinə əsaslanan həkim qərarını əhatə edir.

Kavaski xəstəliyinin müalicəsi

Uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyinin vaxtında müalicəsi yarana biləcək potensial risklərin qarşısını almaq və uşağın sağlamlığını təmin etmək üçün lazımdır. Kavasakinin müalicəsi simptomların şiddətindən və səbəbindən aslı olaraq dəyişsə də, ümumi müalicə yanaşmalarına aşağdakılar daxildir:

• Monitorinq

Kavasaki səbəbilə olan koronar arteriya anomaliyalarını dərhal aşkar etmək və aradan qaldırmaq üçün uşağın ürək sağlamlığının davamlı monitorinqi, o cümlədən müntəzəm exokardioqrammalar vacibdir.

• Xəstəxanaya yerləşdirilmə
  

Kavasaki olan uşaq, xüsusən də xəstəliyinin kəskin mərhələdə xəstəxanaya yerləşdirilməlidir. Bu, vəziyyəti yaxından izləməyə və risklər yaranarsa, həkimə vaxtında müdaxilə etməyə imkan verir.

• Dəstəkləyici qulluq

Maye qəbulu və ağrı kəsici də daxil olmaqla, simptomları idarə etmək və uşağın ümumi rifahını dəstəkləmək üçün həkim tərəfindən məsləhət görülən dəstəkləyici qayğını əskiksiz yerinə yetirmək lazımdır.

• Erkən müdaxilə
  
  

Müalicənin vaxtında başlaması, xüsusilə xəstəliyin ilk on günü ərzində, koronar arteriya anevrizması və uşaqlarda damar iltihabı xəstəliyi ilə əlaqəli digər ağırlaşmaların riskini minimuma endirmək üçün vacibdir. 

Valideynlər həkim tərəfindən müəyyən edilmiş müalicə planını yaxından izləməli və uşağın irəliləyişinə nəzarət etmək üçün mütəmadi olaraq təqib görüşlərində iştirak etməlidirlər. Çünki az hallarda rastlanan bu xəstəlikdə olduqca ciddi vəziyyətdir və erkən müdaxilə edilməzsə, ağır nəticələri ola bilər.

İnteqrativ Təbabət nöqteyi nəzərdən yanaşsaq,  ilk növbədə drenaj orqanlarının fəaliyyətini bərpa etmək vacibdir. İltihabi prosesin preqressivləşməsinin qarşısını almaq, orqanizmin immun  müdafiə mexanizmini  dəstəkləmək lazımdır. Müalicə prosesində Echinacea compositum, Traumeel, Belladonna homaccord, Lymphomyosot əvəzolunmaz müalicə preparatlarıdır ki, bu zaman orqanizm həm  drenaj olunur, iltihabi proseslər sönür, eyni zamanda immun sistem zəifləmir.