Rotavirus nədir?
Rotavirus, uşaqlarda davamlı patogen şiddətli ishal, qusma və qızdırma kimi simptomlarda özünü göstərən və tez-tez dehidrasiyaya səbəb olan yoluxucu, viral infeksiyadır. Nəcis-oral ötürülmə yolu ilə sürətlə yayılan rotavirus sağlamlıq üçün ciddi narahatlıq yaradan səbəblərdəndir və adətən 5 yaşınadək olan uşaqlarda müşahidə olunur.
Rotavirusun simptomları
Uşaqlarda bu infeksiya adətən mədə-bağırsaq sistemi ətrafında mərkəzləşmiş bir sıra simptomlarla özünü göstərir. Bu virusun simptomlarına aşağıdakılar daxildir:
- Ağır ishal
- Qusma
Bu viruslu uşaqlar tez-tez və şiddətli qusma ilə qarşılaşa bilərlər.
Bu xəstəlik zamanı digər simptomlarla bərabər uşağın bədən istiliyi də yüksəlir.
- Qarın ağrısı
Uşaqlar bu virusa yoluxduqda mədə kramplarından və ya ümumi qarın narahatlığından da şikayət edirlər.
- Dehidrasiya
Rotavirusa yoluxmuş uşaqlarda artan təlaş və əsəbilik halı olur.
- İştahsızlıq
- Çəki itkisi
Bu infeksiyanın uzun və ya ağır halları uşaqda nəzərəçarpacaq dərəcədə çəkiitkisinə səbəb ola bilir.
Bu virusun sürətlə yayılması və onun körpələrdə və azyaşlı uşaqlarda ağır xəstəliyə səbəb ola biləcəyini nəzərə alaraq, valideynlərin bu simptomlara qarşı diqqətli olması çox vacibdir. Simptomları idarə etmək və ağırlaşmaların qarşısını almaq üçün həkim müayinəsi vacibdir.
Rotavirusun səbəbləri
Uşaqlarda bu virus infeksiyası ilk növbədə virusun qəbulu nəticəsində baş verir. İnfeksiyanın səbəb bunlardır:
- Nəcis-Oral ötürülmə
Bu virus yüksək yoluxucu infeksiyalardandır və ilk növbədə nəcis-oral yolla ötürülür. Bu o deməkdir ki, virus yoluxmuş şəxsin nəcisi ilə tökülür və infeksiya ilə çirklənmiş yerdən isə başqa şəxsə keçir.
- Çirklənmiş əllər və səthlər
Uşaqlar tez-tez müxtəlif səthlərə və əşyalara toxunur, sonra əllərini ağızlarına qoya bilərlər. Bu səbəbdən də uşaqlar bu virusla çirklənmiş səthlər və ya obyektlərlə təmasda olduqları halda, virusu asanlıqla qəbul edirlər.
- Şəxsdən şəxsə yaxın əlaqə
- Çirklənmiş qida və su
Əksər hallarda bu virusla çirklənmiş qida və ya su istehlakı ilə ötürülür. Buna sanitariya və gigiyena qaydalarına riayət olunmayan ərazilərdə daha çox rast gəlinir.
- Virus tökülməsi
Yoluxmuş şəxslər, hətta aşkar simptomları olmayanlar belə, virusu nəcislərində yaya bilər. Bu, virusun icmalarda yayılma qabiliyyətinə kömək edir.
Uşaqlarda infeksiya hallarını azaltmaq üçün düzgün əl gigiyenası, peyvəndləmə və sanitariya təcrübələri kimi profilaktik tədbirlərin həyata keçirilməsi çox vacibdir.
Rotavirusun riskləri
Bu virus uşaqlar, xüsusilə 5 yaşdan aşağı olanlar üçün bir sıra risklər yaradır. Bu virus infeksiyasının uşaqlarda səbəb ola biləcəyi bəzi risklər aşağıdakılardır:
- Dehidrasiya
Onun yaratdığı şiddətli ishal və qusma, xüsusilə kiçik yaşlı uşaqlarda əhəmiyyətli bir risk olan sürətli susuzluğa səbəb olur.
Bu infeksiyanın uzun müddətli və ya ağır halları qida qəbulunun və qida maddələrinin udulmasının azalması səbəbindən qida çatışmazlığı yaradır.
- Xəstəxanaya yerləşdirilmə
Bu virusa yoluxmuş əksər uşaqlar, xüsusən də susuzlaşdırma ağır olarsa və ya digər ağırlaşmalar yaranarsa, xəstəxanaya yerləşdirmə tələb olunur.
- Böyüməyə təsir
Bu virus infeksiyasının davamlı və ya təkrarlanan olması uşağın böyüməsinə və inkişafına mənfi təsir göstərə bilir.
- Zəifləmiş immunitet sistemi
Virus infeksiyası immunitet sistemini müvəqqəti olaraq zəiflədir, potensial olaraq uşaqları digər infeksiyalara daha həssas edir.
- Başqalarına yayılma
Yüksək yoluxucu təbiətinə görə, bu virus icmalar daxilində, xüsusən də məktəblər və uşaq bağçaları kimi çoxlu şəxslərlə yaxın təmasın olduğu yerlərdə asanlıqla yayılır.
- Emosional təsir
Həm uşaqlar, həm də onların valideyinləri bu infeksiya zamanı və sonra, xüsusilə də bu virus ağır xəstəliyə səbəb olarsa, emosional stress və narahatlıq yaşaya bilərlər.
Rotavirusun diaqnostikası
Rotavirus infeksiyasının diaqnostikası əsasən klinik əlamətlərin qiymətləndirilməsi və bəzi laborator testlər vasitəsilə aparılır. Tipik simptomlara əsasən təxmini diaqnoz qoyula bilər, lakin dəqiq təsdiq üçün laborator analizlər vacib ola bilər.
Müasir tibbdə, rotavirusun aşkarlanması üçün əsasən nəcisdə virus antigeninin sürətli aşkarlanması testlərindən istifadə olunur. Bu testlər uşaqlarda simptomların səbəbinin rotavirus olub-olmadığını müəyyən etmək üçün klinik praktikada geniş tətbiq olunur. Bəzi hallarda, molekulyar diaqnostik metodlar (məsələn, PCR) ilə virusun varlığı daha yüksək dəqiqliklə təsdiqlənə bilər.
Rotavirusun qarşısının alınması
Uşaqlarda bu xəstəliyin qarşısının alınması, ilk növbədə, infeksiya riskini azaltmaq üçün peyvənd və gigiyena təcrübələrini həyata keçirməyi əhatə edir. Bu xəstəliyin qarşısının alınmasında görülə biləcək əsas tədbirlər bunlardır:
- Rotavirus peyvəndi
Bu infeksiyanın ağır hallarının qarşısını almağın ən təsirli yolu vaksinasiyadır. Bu peyvənd adətən uşaqlıq dövründə adi peyvənd proqramlarının bir hissəsi kimi bir sıra dozalarda aparılır.
- Gigiyena
- Əl yuma. Tualetdən istifadə etdikdən sonra, uşaq bezlərini dəyişdirdikdən və yeməkdən əvvəl əllərin yaxşı yuyulmasını lazımdır. Bu, virusun yayılmasının qarşısını almaq üçün çox vacibdir.
- Səthin təmizlənməsi. Virusla təmasda ola biləcək səthləri və obyektləri, xüsusən uşaq bağçaları kimi kiçik uşaqların olduğu yerlərdə dezinfeksiya edilməsi mütləqdir.
- İnfeksiyaya yoluxmuş şəxslərin təcrid edilməsi
- Çirklənmiş qida və sudan qaçınmaq
Uşaqların təmiz qida və su qəbul etdiyindən əmin olun. Xüsusən də sanitar şəraitin narahat ola biləcəyi ərazilərdə maye və qida qəbulunu nəzarətdə saxlayın.
- Əmizdirmənin təşviqi
Ana südü körpələrə passiv immunitet verir və müxtəlif infeksiyalardan, o cümlədən bu virusdan qorunmağa kömək edir. Ana südü ilə qidalanmanın təşviqi və dəstəklənməsi ümumi sağlamlıq üçün faydalıdır.
- Rutin uşaq müayinələri
Pediatrların mütəmadi müayinəsi vaksinlərin vaxtında vurulmasına, o cümlədən rotavirus peyvəndinin aparılmasına, uşağın sağlamlığına nəzarət etməyə imkan verir.
Peyvəndi yaxşı gigiyena qaydaları ilə birləşdirərək, ümumi ictimai sağlamlığa töhfə verərək, uşaqlarda rotavirus infeksiyalarının tezliyini və şiddətini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaq mümkündür.
Rotavirusun müalicəsi
Uşaqlarda rotavirusun müalicəsi zamanı ilk növbədə simptomları idarə etmək və susuzlaşdırmanın qarşısını almaq üçün dəstəkləyici qayğıya diqqət yetirir. Rotavirusun müalicəsi aşağdakı kimi aparılır:
- Mayenin dəyişdirilməsi
Uşaqda ishal və qusma varsa, rehidratasiya çox vacibdir. Dehidratasiyanın qarşısını almaq üçün tərkibində elektrolitlər olan oral rehidrasiya məhlulları (ORS) tətbiq olunur. Ağır hallarda venadaxili (IV) mayelər lazım olur.
- Qidalanma
Yaşa uyğun və asan həzm olunan qidalarla qidalanmaya üstünlük verilir. Körpələrdə ana südü ilə qidalanma təşviq edilməlidir və süni qida ilə qidalanan körpələr süni formulalarına davam edə bilərlər. Virusun ağır hallarda isə həkim xüsusi qidalanma haqqında təlimat verir.
- Dərmanlar
- Monitorinq
- İzolyasiya və gigiyena
Virusun başqalarına yayılmasının qarşısını almaq üçün yoluxmuş uşaqlar təcrid olunmalıdır. Əllərin tez-tez yuyulması da daxil olmaqla yaxşı gigiyena qaydalarına riayət etmək yoluxma riskini azaltmaq üçün çox vacibdir.
- Peyvəndləmə
- Tibbi yardım
Əgər uşaqda letarji, gözlərin çökməsi və ya sidik ifrazının azalması kimi ağır susuzlaşdırma əlamətləri müşahidə edilərsə və ya simptomlar davam edərsə və ya ağırlaşarsa, vaxt itirmədən həkimə müracət etmək vacibdir.
Valideynlərin müalicə ilə bağlı həkimin tövsiyələrinə əməl etmələri və lazım gələrsə, dərhal həkimə müraciət etmələri vacibdir. Peyvənd vasitəsilə qarşısının alınması isə rotavirusun uşaqların sağlamlığına təsirinin azaldılmasında mühüm strategiya olaraq qalır.
İnteqartiv Təbabət yanaşması ilə Rotavirus zamanı orqanizmə heç bir zərər vurmadan, eyni zamanda orqanizmin immun sistemini dəstəkləməklə müalicədə “+” dinamika əldə etmək olar. Bunun üçün xüsusi virusəleyhinə preparat verməklə, mədə- bağırsaq traktında pozulmuş mikrofloranı bərpa etmək mümkündür. İnteqrativ Təbabətin mikrobioloji preparatlarından istifadə edərək, bağırsaqdakı virusun, toksinin zədələdiyi selikli qişanı bərpa etmək, mukoz mikrofloranı normallaşdırmaq. Eyni zamanda güclü immunitet əldə etmək mümkündür.
Rota Virus ilə Bağlı Çox Soruşulan Suallar
Rotavirus nədir?
Rotavirus nədir sualının cavabı olaraq, bu virusun əsasən körpələrdə və azyaşlı uşaqlarda ishal, qusma və qızdırma kimi əlamətlərlə ortaya çıxan yüksək yoluxucu bir mədə-bağırsaq infeksiyası olduğunu qeyd etmək lazımdır.
Rotavirus zamanı nə etməli?
Rotavirus zamanı nə etməli sualı ilə qarşılaşan valideynlər ilk növbədə uşağın maye balansını qorumağa çalışmalı və həkim tövsiyəsi ilə rehidratasiya məhlulları istifadə etməlidirlər.
Rotavirus əlamətləri hansılardır?
Rotavirus əlamətləri arasında sulu ishal, qusma, qızdırma, qarın ağrısı və dehidrasiya əlamətləri yer alır, bu simptomlar uşaqlarda ciddi narahatlıqlara səbəb ola bilər.
Rotavirus peyvəndi nə üçündür?
Rotavirus peyvəndi uşaqlarda bu virusun yaratdığı ağır mədə-bağırsaq infeksiyalarının və dehidrasiya hallarının qarşısını almaq üçün profilaktik tədbir kimi tətbiq olunur.
Rotavirus zamanı qidalanma necə olmalıdır?
Rotavirus zamanı qidalanma məsələsində, uşağın yaşına uyğun olaraq ana südü və ya asan həzm olunan, az yağlı və lifsiz qidalarla qidalanma tövsiyə olunur, çünki mədə-bağırsaq sisteminin yükünü azaltmaq vacibdir.
Rotavirus böyüklərdə görülə bilərmi?
Rotavirus böyüklərdə də görülə bilər, lakin simptomlar adətən daha yüngül keçir və immun sistemi güclü olan yetkinlərdə infeksiya tez sağalır.
