Uşaqlarda Herpes Virusu Necə Yaranır? Herpes Virusu Risklidir?
Herpes virusları uşaqlar da daxil olmaqla hər yaşda olan insanlara təsir edə bilən virusdur. Herpes viruslarının bir neçə növü var və hər biri fərqli şərtlərə səbəb ola bilər.Uşaqlara təsir edən ən çox yayılmış iki herpes virusu mövcuddur; herpes simplex virusu (HSV) və suçiçəyi-zoster virusudur (VZV).
1. Herpes Simpleks Virusu (HSV)
HSV-1. Bu virus adətən uşağın ağzının ətrafında və üzündə soyuq yaralar və ya qızdırma qabarcıqları ilə xarakterizə olunan ağızdan herpesə səbəb olur.
HSV-2. Bu virus adətən genital herpesə səbəb olur, eyni zamanda o oral herpesə də səbəb ola bilər.
Uşaqlar herpes virusunun bu növünə yoluxmaq onlar yoluxmuş şəxslə yaxın şəxsi təmasda, məsələn, öpüşmək və ya qab-qacaq paylaşmaqla yoluxa bilərlər. Ağızdan gələn herpes (HSV-1) uşaqlarda daha çox görülsə də, genital herpes (adətən HSV-2-nin səbəb olduğu) qeyri-cinsi yolla, məsələn, anada genital herpes varsa, doğuş zamanı baş verə bilər.
2. Suçiçəyi-Zoster Virusu (VZV)
VZV suçiçəyi (suçiçəyi) yaradır və daha sonra həyatda yenidən aktivləşərək şingles (herpes zoster) yarada bilər.
Suçiçəyi çox yoluxucudur və ilk növbədə uşaqlara təsir göstərir. Uşaqlarda virus səbəbilə olan suçiçəyi uşaqda qaşınma, qızdırma və digər simptomlara səbəb olur. Uşaq suçiçəyi keçirdikdən sonra, virus onun bədənində hərəkətsiz qalır və daha sonra şingle kimi yenidən aktivləşə bilər.
Uşaqlarda herpes virusunun simptomları nələrdir?
Uşaqlara təsir edən herpes simplex virusu (HSV) və varicella-zoster viruslarının (VZV) hər biri ilə əlaqəli ümumi simptomlar bunlardır:
1. Herpes Simpleks Virusu (HSV)
Ağızdan gələn herpes (HSV-1). Uşağın ağzının ətrafında və ya üzündə soyuq yaralar və ya qızdırma qabarcıqlar olur. Həmin yaralar görünən olmamışdan əvvəl onun yeri ağrıyır, yaxud da qıcıqlanır.
Eyni zamanda şişmiş və həssas limfa düyünləri, qızdırma və ümumi narahatlıqlar da HSV-1-in simptomlarındandır.
Genital herpes (HSV-2). Uşağın genital bölgəsində qaşınma, ağrı və ya narahatlıqlar ola, genital və ya anal bölgədə kiçik qırmızı qabarcıqlar görünə bilər. Həmçinin herpes virusunun bu növü olan uşaqlarda idrar ağrılı olur. Həm də uşağın qızdırması qalxır, başı ağrıyır və əzələləri ağrıyır.
Neonatal herpes (yeni doğulmuşlarda). Əgər anada herpes virusu varsa, doğum zamanı onun körpəyə keçməsi səbəbilə yenidoğulmuşda qıcıqlanma, zəif qidalanma ola, eyni zamanda blisterlər və ya yaralar da daxil olmaqla dəri lezyonları özünü göstərə bilər. Eyni zamanda yenidoğulmuş körpədə nöbetlər və ya digər nevroloji simptomlara rastlaşmaq mümkündür.
2. Suçiçəyi-Zoster Virusu (VZV)
Suçiçəyi. Uşaqlarda herpes virusunun bu növü adətən onun üzündən başlayan və sonra bədənin digər hissələrinə yayılan qaşınma səpgiləri. Bu səpkilər üzərində qabıqlanan maye ilə dolu blisterlərdir.
Səpkilərlə birlikdə uşaqda qızdırma, baş ağrısı, istahsızlıq və yorğunluq da olur.
Herpes Zoster (Zingle). Uşağın bədəninin müəyyən bir hissəsində ağrı və ya qıcıqlanmalar olur, maye ilə dolu blisterlərlə döküntülər görünür və həmin döküntülər qaşınır. Bunlarla bərabər uşağın qızdırması da qalxa bilər.
Qeyd edim ki, bu simptomlar uşaqdan uşağa dəyişə bilər və herpes virusuna yoluxmuş bəzi uşaqlar nəzərəçarpacaq simptomlar göstərməyə bilər.
Bundan əlavə, immun çatışmazlığı olan uşaqlarda sözü gedən virus simptomları daha ağır ola bilər.
Uşaqlarda herpes virusu yenidən yarana bilərmi?
Bəli, uşaqlarda herpes virusları yenidən görünə bilər. Uşaqlarda herpes viruslarının yenidən görünə biləcəyi iki ümumi vəziyyət var:
1. Təkrarlanan infeksiyalar
Herpes Simplex Virus (HSV). İlkin infeksiyadan sonra həm HSV-1 (oral herpes) həm də HSV-2 (genital herpes) sinir hüceyrələrində gizli infeksiyalar yarada bilər ki, daha sonra həmin virus vaxtaşırı yenidən aktivləşə bilər. Bu da təkrarlanan epidemiyalara səbəb olur.
Təkrarlanan oral herpes tez-tez soyuq yaralar və ya qızdırma blisterləri şəklində özünü göstərir.
Suçiçəyi-Zoster Virusu (VZV). Bir uşaq suçiçəyi keçirdikdən sonra, suçiçəyi-zoster virusu sinir hüceyrələrində hərəkətsiz qalır. Daha sonra uşağın immuniteti zəiflədikdə və ya həddindən artıq stress zamanı virus yenidən aktivləşərək şingle (herpes zoster) əmələ gələ bilər.
2. Dökülmə və asimptomatik virus varlığı
Bəzi hallarda uşaqlar herpes viruslarını nəzərə çarpan simptomlar göstərmədən ötürə bilərlər. Bu asimptomatik tökülmə kimi tanınır. Tökülmə zamanı virus, hətta görünən yaralar və ya simptomlar olmasa da, başqalarına ötürülə bilər. Bu, xüsusilə herpes simplex virusları üçün rastlanan haldır.
Bu zaman olan təkrarlanmalar və tökülmələr müxtəlif amillərdən, o cümlədən uşağın immunitet sisteminin vəziyyəti, stress səviyyələri və ümumi sağlamlıqdan təsirlənə bilər.
Herpes zoster (shingles) vəziyyətində, yenidən aktivləşdirilmiş virus yeni bir səpgi yaradır və bu suçiçəyi xəstəliyinin təkrarlanması ilə eyni olmur.
Əgər uşağınızın sağlamlığı ilə bağlı narahatlığınız varsa və ya herpes virusunun təkrarlanmasından şübhələnirsinizsə, düzgün qiymətləndirmə və istənilən növünün düzgün idarə edilməsi üçün pediatr müayinəsi mütləqdir.
Uşaqlarda herpes virusunun qarşısının alınması necə olur?
Uşaqlara herpes virusunun ötürülməsinin qarşısının alınması üçün bu addımları atmaq lazımdır:
Afeksiyalar zamanı birbaşa əlaqədən qaçınmaq. Ağız və ya genital herpesin aktiv epidemiyası olan uşaqlar başqaları ilə yaxın təmasdan, xüsusən də öpməkdən və ya təsirlənmiş əraziyə toxunmaqdan çəkinməlidirlər.
Gigiyena. Uşaqları üzə və ya hər hansı potensial çirklənmiş səthlərə toxunduqdan sonra əllərin təmiz yuyulmalıdır.
Şəxsi əşyaları paylaşmaqdan çəkinmək. Uşaqlara ağız və ya cinsiyyət orqanlarının təmasda ola biləcək dəsmallar, qablar və ya şəxsi qulluq əşyaları kimi əşyaları paylaşmamağı öyrədin.
Transmissiya haqqında məlumat vermək. Uşaqlar böyüdükcə, yaralarla birbaşa təmasdan qaçmağın vacibliyini vurğulayaraq, herpesin virusu haqqda uşaqları az da olsa, məlumatlandırın.
Herpesli hamilə qadınların həkim təlimatlarına uyması. Doğuş zamanı anadan körpədə herpes virusu keçə bildiyininə görə, onun qarşısını alacaq tədbirləri həyata keçirilməsi üçün anamnezində genital herpes olan hamilə qadınların herpes virusu haqqda həkimin təlimatlarına əmək etməlidir.
Vaksinasiya (HSV-1 üçün). Suçiçəyi və HPV ilə bağlı peyvənləri etdirməyə çalışın.
Açıq ünsiyyəti təşviq edin. Herpesin potensial məruz qalması və ya simptomları ilə bağlı hər hansı narahatlıqla bağlı valideynlər, həkim və uşaqlar arasında açıq ünsiyyətdə olmalı, istənilən nahiyədə olan döküntülərlə bağlı həkimə açıq aydın məlumat verməlidir.
Valideynlərin virus haqqında məlumatlı, simptomlara qarşı ayıq olmaları herpes virusunun düzgün diaqnozu və digər uşaqlara yayılmadan aradan qaldırmaq üçün önəmlidir.
Uşaqlarda herpes virusununu diaqnozu hansı üsullarladır?
Uşaqlarda herpes virusununu diaqnozu adətən klinik qiymətləndirmənin və əksər hallarda laboratoriya testlərinin birləşməsini əhatə edir.Uşaqlarda herpes virusun diaqnozu üçün istifadə olunan üsulları aşağdakılardır:
Klinik müayinə. Həkim əvvəlcə uşağı yaralar, qabarcıqlar və ya digər xarakterik döküntülər kimi fiziki simptomlar üçün müayinə edir. Xəstəlik tarixçəsi, o cümlədən uşağın potensial infeksiya mənbələrinə məruz qalması bu zaman nəzərə alınır.
Polimeraza zəncirvari reaksiya (PCR) testi. PCR testi, herpes virusunun genetik materialını üzə çıxarıb aşkar edir, diaqnoz üçün yüksək həssas və spesifik metod təmin edir.
Qan testləri. Fermentlə əlaqəli immunosorbent analizi (ELISA) və ya Western blot kimi seroloji testlər qanda herpes virusuna qarşı anticisimləri aşkar edir. Bu testlər uşağın virusa məruz qalıb-qalmadığını müəyyən etmək üçün faydalıdır. Hətta test götürülən an uşaqda herpesin simptomları olmasa belə test düzgün nəticə verəcək.
Xüsusilə uşaqlarda herpes virusu asemptomatikdirsə və ya yüngül simptomları varsa, onun diaqnozu çətin olur. Lakin peşəkar həkim və müasir labarotoriya sayəsində diaqnozun qoyulması və müalicəsi mümkündür.
Uşaqlarda herpes virusunun müalicəsi hansı addımları əhatə edir?
Antiviral göz damcıları (Okulyar herpes üçün). Uşağın gözdə herpes (gözdə herpes) zamanı virus əleyhinə göz damcıları və ya məlhəmlər təyin olunur.
Maye qəbulu və istirahət. Uşağın bədəninin immun reaksiyasını dəstəkləmək üçün uşağı maye qəbul etməyə və adekvat istirahət etməyə təşviq edin.
Sərin kompreslər. Təsirə məruz qalan əraziyə sərin kompreslər tətbiq etmək ağrıları sakitləşdirməyə və iltihabı azaltmağa nail ola bilərsiniz.
Qıcıqlandırıcılardan qaçınmaq. Uşaqlarda herpes virusu zamanı qıcıqlanmanın və potensial bakterial infeksiyanın qarşısını almaq üçün yaraları cızmaq və ya qaşımamaları barədə təlimat verin.
Gigiyena. Uşaqlara düzgün gigiyena qaydaları, o cümlədən təsirlənmiş ərazinin yumşaq təmizlənməsi və əllərin tez-tez yuyulması öyrədin.
Uşaqlarda virusun yayılmasının idarə edilməsində və azaldılmasında həlledici rol oynayır. Bu səbəbdən də uşaq herpes virusuna yoluxduqda yoluxuculuq riskinin qarşını almaq üçün onu digər uşaqlardan təcrid edin və sağalmanı tezləşdirmək üçün həkimin təlimlatlarına əməl edin.
Uşaqlarda herpes virusuna inteqrativ təbabət yanaşması: Virus əleyhinə təbii tərkibli, çoxkomponentli, biotəmizləyici preparatdan istifadə olunur. Bu preparat iltihab mediotorlarının sintezinə moduledici təsir göstərir, selikli qişanın funksiyasını bərpa edir. Virusların fəaliyyəti bununla zəifləyir və uşağın immuniteti yüksəlir. Virusun toksininin təsirindən tənəffüs, həzm sisteminin selikli qişasındakı zədələnmələr isə mikrobioloji preparatlar vasitəsilə aradan götürülür. Beləliklə orqanizm zədələnmir, virusdan orqanizm qorunur, eyni zamanda immunitet stimulyasiya olunur
