Böyrək Xərçənginin Riskləri Nələrdir? Böyrək Xərçəngi Niyə Olur?

Böyrək xərçəngi böyrək hüceyrələrinin nəzarətsiz böyüməsi ilə meydana gələn xərçəng növüdür. Böyrək xərçənginin müalicəsində ənənəvi tibbin təklif etdiyi cərrahiyyə, kimyaterapiya, radioterapiya və immunoterapiya kimi üsullar xəstəliyin gedişatını dayandırmaqda təsirli ola bilir. Bununla belə, son illərdə inteqrativ təbabət böyrək xərçənginin müalicəsində də köməkçi rol oynamışdır. İnteqrativ tibb ənənəvi təbabəti tamamlayıcı və alternativ müalicə üsulları ilə birləşdirərək xəstənin ümumi rifahını yaxşılaşdırmaq məqsədi daşıyır. Qidalanma tənzimləmələri, bitki mənşəli müalicələr, akupunktur, meditasiya və həyat tərzi dəyişiklikləri kimi üsullarla bədənin təbii müalicə proseslərini dəstəkləyir.

Böyrək Xərçənginin Simptomları nələrdir?

Böyrək xərçənginin ilkin mərhələlərində aşkar simptomlar müşahidə olunmaya bilir. Ancaq xərçəng inkişaf etdikcə müəyyən əlamətlər və simptomlar görülür. Böyrək xərçənginin ən çox görülən simptomları bunlardır:

Sidikdə qan (hematuriya)
Arxa və ya yan nahiyədə ağrı
İştahasızlıq və arıqlama
Yorğunluq və zəiflik
Qızdırma

Sidikdə qan (hematuriya): Sidikdə qan böyrək xərçənginin ən çox görülən əlamətlərindən biridir. Sidik çəhrayı, qırmızı və ya kola rəngli ola bilir. Bu vəziyyət adətən ağrısızdır.
Arxa və ya yan nahiyədə ağrı: Davamlı ağrılar böyrək xərçənginin əlamətlərindən biridir. Bu ağrı xüsusilə böyrək nahiyəsində cəmlənir.
İştahasızlıq və arıqlama: Səbəbsiz kilo itkisi və iştahanın azalması da xərçəngin ümumi əlamətləridir.
Yorğunluq və zəiflik: Böyrək xərçəngi bədənin ümumi enerji səviyyələrini azalda bilir, yorğunluq və zəifliyə səbəb olur.
Qızdırma: Yüksək hərarət, xüsusən də səbəbi açıqlanmayan, böyrək xərçəngi ilə əlaqəli ola bilər.

Böyrək Xərçənginin risk faktorları nələrdir?

Böyrək xərçənginin inkişafına təsir edən bəzi risk faktorları da var. Bu amillərdən ən çox yayılmışları bunlardır:

Siqaret çəkmək
Piylənmə
Yüksək qan təzyiqi (hipertoniya)
Genetik faktorlar
Bəzi peşə təsirləri

Siqaret çəkmək: Siqaret çəkmək böyrək xərçəngi riskini əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Siqaret çəkənlərin böyrək xərçənginə tutulma ehtimalı siqaret çəkməyənlərə nisbətən daha çoxdur.
Piylənmə: Həddindən artıq çəki bədəndə hormonal balanssızlığa səbəb olur və böyrək xərçəngi riskini artırır.
Yüksək qan təzyiqi (hipertoniya): Yüksək qan təzyiqi böyrəklərin fəaliyyətinə mənfi təsir göstərərək xərçəng riskini artırır.
Genetik faktorlar: Ailədə böyrək xərçənginin olması bir insanın bu xəstəliyə tutulma riskini artıra bilir.
Bəzi peşə təsirləri: Xüsusilə ağır metallara və kimyəvi maddələrə məruz qalan insanlarda böyrək xərçəngi riski artırır.

Böyrək xərçənginə necə diaqnoz qoyulur?

Böyrək xərçənginin diaqnozunda ən əhəmiyyətli addım xəstənin ümumi sağlamlıq tarixini və şikayətlərini qiymətləndirməkdir. Diaqnoz qoymaq üçün həkimlər müxtəlif testlər və görüntüləmə üsullarından istifadə edirlər. Aşağıda böyrək xərçənginin diaqnozu üçün istifadə olunan ümumi üsullar verilmişdir:

Fiziki Müayinə
Qan və sidik testləri
Görüntüləmə Metodları

Fiziki Müayinə: Həkim xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyəti haqqında məlumat əldə etmək üçün fiziki müayinə aparır. Bu müayinə zamanı bel və qarın nahiyəsində hər hansı bir şişlik və ya həssaslıq yoxlanılır.
Qan və sidik testləri: Qan və sidik testləri böyrək xərçənginin diaqnozunda mühüm rol oynayır. Bu testlər böyrək funksiyasını qiymətləndirməyə və bədəndə anormal qan hüceyrələrinin və ya zülalların mövcudluğunu aşkar etməyə kömək edə bilir. Sidikdə qan olub olmadığını yoxlamaq üçün testlər xərçəngin varlığını göstərir.
Skrininq Metodları: Skrininq Metodları isə 4 əsas hissəyə bölünür. Onlar aşağıdakılardır:

Ultrasəs
Kompüterli Tomoqrafiya (KT)
Maqnit rezonans görüntüləmə (MRT)
Biopsiya

Ultrasəs: Böyrəkdəki anormallıqları və şişləri aşkar etmək üçün adətən istifadə olunur. Ultrasəs böyrəklərdə kistləri və bərk şişləri ayırd edə bilir.
Kompüterli Tomoqrafiya (KT): Böyrəklərdəki şişlərin ölçüsünü və yerini müəyyən etmək üçün CT taramasından istifadə edilir. CT taramaları da şişlərin yayılmasını aşkar etmək üçün təsirli bir üsuldur.
Maqnit rezonans görüntüləmə (MRT): Böyrək xərçənginin yayılması haqqında ətraflı məlumat əldə etmək üçün istifadə edilən başqa bir görüntüləmə üsuludur. MRT şişin ətrafdakı toxumalara yayılmasını araşdırmağa kömək edir.
Biopsiya: Xərçəngin qəti diaqnozu üçün biopsiya edilə bilir. Biopsiya zamanı böyrəkdən kiçik bir toxuma nümunəsi götürülür və mikroskop altında araşdırılır. Bu üsul xərçəngin növünü və mərhələsini təyin etmək üçün istifadə olunur.

Böyrək Xərçənginin İnteqrativ Təbabətlə Müalicəsi

İnteqrativ təbabət böyrək xərçəngi kimi ciddi xəstəliklərin müalicəsində ənənəvi üsulları tamamlayıcı və alternativ müalicə yanaşmaları ilə birləşdirir. Bu vahid yanaşma xəstələrin təkcə fiziki sağlamlığını deyil, həm də onların psixi və emosional rifahını nəzərə alır. Qidalanma və pəhriz, bitki mənşəli müalicələr, akupunktur, meditasiya və həyat tərzi dəyişiklikləri böyrək xərçənginin müalicəsində mühüm rol oynayan inteqrativ terapiyanın əsas elementləridir. Bunlar aşağıdakılardır:

Qidalanma və Pəhriz Yanaşmaları
Bitki mənşəli müalicələr və əlavələr
Akupunktur və Meditasiyanın Rolu
Fiziki fəaliyyət və həyat tərzi dəyişiklikləri

Qidalanma və Pəhriz Yanaşmaları. Xərçəngin müalicəsində qidalanma böyük rol oynayır. Böyrək xərçənginin müalicəsində sağlam qidalanma planı orqanizmin sağalma prosesini dəstəkləyir və immunitet sistemini gücləndirir. Antioksidantlarla zəngin qidalar xərçənglə mübarizədə mühüm rol oynayır. Xüsusilə yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, qırmızı meyvələr və tərkibində C vitamini olan qidalar sərbəst radikalların yaratdığı hüceyrə zədələnməsinin qarşısını ala bilir. Böyrək sağlamlığını qoruyan pəhriz duz qəbulunu azaltmaq və işlənmiş qidalardan uzaq durmaqdan ibarətdir. Yüksək lifli qidalar böyrəklərin sağlam fəaliyyətini dəstəkləyir, zülalla balanslaşdırılmış pəhriz isə əzələ itkisinin qarşısını alır və müalicə zamanı bədəni enerji ilə təmin edir. Bundan əlavə, bol su içmək böyrəkləri toksinlərdən təmizləməyə kömək edir. Ketogenik pəhriz kimi bəzi xüsusi pəhrizlər xərçəngin müalicəsində müsbət təsir göstərə bilər, lakin onlar bir mütəxəssisin rəhbərliyi altında həyata keçirilməlidir.
Bitki mənşəli müalicələr və əlavələr. İnteqrativ təbabətdə bitki mənşəli müalicələr və təbii əlavələr böyrək xərçənginin müalicəsində əlavə olaraq istifadə edilə bilir. Zəncəfil, zerdeçal və yaşıl çay kimi antiinflamatuar xüsusiyyətləri olan otlar immunitet sistemini gücləndirir və müalicə zamanı baş verə biləcək iltihabı azaldır. Zerdeçalda olan curcumin birləşməsinin şiş inkişafını yavaşlatmaq potensialı var. Eyni zamanda, Echinacea və Astragalus kimi bitkilər immunitet sistemini dəstəkləyən və orqanizmin xərçənglə mübarizə aparmasına kömək edən bitki mənşəli əlavələr arasındadır. Bununla belə, bitki mənşəli müalicələrin kemoterapi və ya radioterapiya kimi ənənəvi müalicə üsulları ilə qarşılıqlı əlaqə riski olduğundan, bu cür əlavələr həkim nəzarəti altında istifadə edilməlidir.
Akupunktur və Meditasiyanın Rolu. Akupunktur, kemoterapi və radioterapiya kimi müalicə üsullarının səbəb olduğu yan təsirləri aradan qaldırmaq üçün istifadə edilən qədim Çin təbabətidir. Kimyaterapiyanın ümumi yan təsirləri, xüsusilə ürəkbulanma, qusma və ağrılar akupunktur vasitəsilə aradan qaldırıla bilir. Akupunktur bədəndəki enerji axınını tənzimləyərək müalicə zamanı yaşanan yorğunluğu da azaldır.
Meditasiya və yoqa kimi zehni rahatlama üsulları xərçəng xəstələrinə müalicə zamanı stresin öhdəsindən gəlməyə kömək edir. Meditasiya xəstələrin zehni sağlamlığını gücləndirdiyi halda, yoqa bədənin fiziki rahatlamasına kömək edir. Hər iki üsul stres hormonlarını azaltmaqla immunitet sistemini gücləndirir və xərçənglə mübarizəni dəstəkləyir. Stresin azaldılması müalicəyə daha müsbət cavab verməyə imkan verir
Fiziki fəaliyyət və həyat tərzi dəyişiklikləri. Böyrək xərçənginin müalicəsində fiziki fəaliyyət həm fiziki, həm də zehni rifah üçün vacibdir. Daimi məşq əzələ itkisinin qarşısını alır və enerji səviyyələrini artırarkən ümumi sağlamlığı dəstəkləyir. Yüngül idman, xüsusilə gəzinti və yoqa kimi az təsirli fəaliyyətlər xərçəng xəstələrinin sağalma prosesində sərbəst hərəkət etmələrini təmin edir.
Həyat tərzi dəyişiklikləri də xərçənglə mübarizədə mühüm rol oynayır. Siqaret çəkmək böyrək xərçənginin inkişaf riskini artıran mühüm faktordur, ona görə də müalicə prosesində və sonrasında siqaretdən uzaq durmaq tövsiyə olunur. Alkoqol qəbulunu məhdudlaşdırılması və stresin idarə edilməsi xərçəng müalicəsinin müvəffəqiyyət nisbətini artıran digər amillərdir.