Qida Allergiyası – Səbəbləri, Əlamətləri və Müalicə Yolları
Qida allergiyası immun sistemin müəyyən bir qida maddəsinə qarşı verdiyi həddindən artıq reaksiya nəticəsində yaranır. Bədənin normal halda təhlükəsiz hesab etməli olduğu bəzi qidalar allergik insanlarda immun sistem tərəfindən "düşmən" kimi qəbul edilir. Bu zaman bədəndə histamin və digər kimyəvi maddələr ifraz olunur ki, bu da müxtəlif allergik əlamətlərə səbəb olur.
Əgər hər dəfə eyni qidanı yedikdə səpgi, qaşınma, nəfəs darlığı və ya mədə-bağırsaq narahatlıqları kimi simptomlar hiss edirsinizsə, qida allergiyanız ola bilər. Belə vəziyyətlərdə vaxt itirmədən həkimə müraciət etmək vacibdir.
Bəzi qidalar digər məhsullarla müqayisədə daha çox allergik reaksiyalara səbəb olur. Ən çox rast gəlinən allergenlər bunlardır:
• Süd və süd məhsulları
• Yumurtanın ağı
• Yer fıstığı və digər çərəzlər (qoz, fındıq, badam və s.)
• Dəniz məhsulları (balıq, krevet, xərçəng və s.)
• Soya məhsulları
• Buğda və qlüten ehtiva edən məhsullar
• Çiyələk, kivi və bəzi sitrus meyvələri
Əgər hər hansı bir qidanı yedikdən sonra özünüzü pis hiss edirsinizsə, həmin məhsulu rasionunuzdan çıxarmaq və həkimə müraciət etmək tövsiyə edilir.
Qida allergiyasının simptomları insandan insana fərqlənir və yüngüldən ağır dərəcəyə qədər dəyişə bilər. Ən çox rast gəlinən əlamətlər bunlardır:
• Dəridə səpgilər, qaşınma və qızartılar
• Nəfəs darlığı, burun tutulması və ya axıntısı
• Qarın ağrısı, ishal, qusma
• Göz və dodaq ətrafında şişkinlik
• Anafilaktik şok (ən ağır halda həyat üçün təhlükəli vəziyyət)
Bu əlamətlər qidanın qəbulundan bir neçə dəqiqə və ya saat sonra baş verə bilər. Əgər allergik reaksiyanızın ağır olduğunu hiss edirsinizsə, dərhal tibbi yardım alın.
Bəzi insanlarda allergik reaksiyalar çox ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Bunların arasında ən təhlükəlisi anafilaktik şokdur. Anafilaksiya zamanı qan təzyiqi qəfil düşür, nəfəs almaq çətinləşir və huşun itməsi baş verə bilər. Belə hallarda dərhal təcili tibbi yardım çağırmaq və adrenalin inyeksiyası etmək həyati əhəmiyyət daşıyır.
Çox insan süd içdikdən sonra mədə-bağırsaq problemləri yaşadıqda bunun süd allergiyası olduğunu düşünür. Lakin bu hər zaman belə deyil. Laktoz intoleransı – bağırsaqların süd şəkəri olan laktozu həzm edə bilməməsi nəticəsində baş verən bir vəziyyətdir. Bu zaman insan şişkinlik, ishal və mədə narahatlığı hiss edir, lakin immun sistemi bu prosesdə iştirak etmir. Qida allergiyası isə immun sistemin reaksiyasıdır və daha ciddi fəsadlara yol aça bilər.
Allergiya şübhəsi olduqda həkimə müraciət edərək dəqiq diaqnoz qoyulması vacibdir. Bunun üçün aşağıdakı metodlardan istifadə olunur:
• Dəri prick testi – dərinin üzərinə şübhəli qida maddəsi damcıladılır və reaksiyanın olub-olmadığı yoxlanılır.
• Qan testləri – qanda spesifik IgE anticisimlərinin olub-olmaması araşdırılır.
• Eliminasiya və provokasiya testi – xəstə müəyyən müddət şübhəli qidaları qəbul etmədən izlənilir və sonra həmin qidalar tədricən rasiona qaytarılaraq reaksiyalar müşahidə edilir.
Diaqnoz qoyulduqdan sonra müalicə və profilaktika tədbirləri müəyyən edilir.
1. Allergen qidalardan uzaq durun – Allergiyanız olan qidanı istifadə etməmək ən effektiv qorunma üsuludur.
2. Məhsul etiketlərini oxuyun – Paketlənmiş qidalardakı tərkib siyahısını diqqətlə yoxlayın.
3. Restoranlarda ehtiyatlı olun – Kənarda yemək sifariş edərkən tərkibində allergiyanız olan məhsulların olub-olmadığını öyrənin.
4. Evdə qida birləşmələrinə diqqət edin – Qida hazırlayarkən allergen məhsullarla digər qidaların təmas etmədiyinə əmin olun.
5. Allergik reaksiya zamanı istifadə üçün dərmanlar əldə edin – Həkiminiz tərəfindən tövsiyə edilən antihistamin və adrenalin inyeksiyasını həmişə yanınızda saxlayın.
6. Uşaqların allergiyası varsa, mütləq uşaq baxıcılarını və məktəb rəhbərliyini xəbərdar edin.
Qida allergiyası həyat keyfiyyətinə təsir etsə də, düzgün yanaşma və profilaktik tədbirlərlə ciddi fəsadların qarşısını almaq mümkündür. Əgər sizdə və ya yaxınlarınızda allergik reaksiya şübhəsi varsa, vaxt itirmədən həkimə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur.
Sizin sağlamlığınız bizim üçün önəmlidir! Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzində qida allergiyalarının diaqnostikası və müalicəsi üçün mütəxəssis həkimlər fəaliyyət göstərir. Allergiyanızla bağlı dəqiq müayinə və fərdi müalicə planı üçün bizə müraciət edin!
Qida Allergiyası Nədir və Necə Yaranır?
Qida allergiyası immun sistemin müəyyən bir qida maddəsinə qarşı verdiyi həddindən artıq reaksiya nəticəsində yaranır. Bədənin normal halda təhlükəsiz hesab etməli olduğu bəzi qidalar allergik insanlarda immun sistem tərəfindən "düşmən" kimi qəbul edilir. Bu zaman bədəndə histamin və digər kimyəvi maddələr ifraz olunur ki, bu da müxtəlif allergik əlamətlərə səbəb olur.
Əgər hər dəfə eyni qidanı yedikdə səpgi, qaşınma, nəfəs darlığı və ya mədə-bağırsaq narahatlıqları kimi simptomlar hiss edirsinizsə, qida allergiyanız ola bilər. Belə vəziyyətlərdə vaxt itirmədən həkimə müraciət etmək vacibdir.
Qida Allergiyasına Hansı Qidalar Səbəb Olur?
Bəzi qidalar digər məhsullarla müqayisədə daha çox allergik reaksiyalara səbəb olur. Ən çox rast gəlinən allergenlər bunlardır:
• Süd və süd məhsulları
• Yumurtanın ağı
• Yer fıstığı və digər çərəzlər (qoz, fındıq, badam və s.)
• Dəniz məhsulları (balıq, krevet, xərçəng və s.)
• Soya məhsulları
• Buğda və qlüten ehtiva edən məhsullar
• Çiyələk, kivi və bəzi sitrus meyvələri
Əgər hər hansı bir qidanı yedikdən sonra özünüzü pis hiss edirsinizsə, həmin məhsulu rasionunuzdan çıxarmaq və həkimə müraciət etmək tövsiyə edilir.
Qida Allergiyasının Əlamətləri Hansılardır?
Qida allergiyasının simptomları insandan insana fərqlənir və yüngüldən ağır dərəcəyə qədər dəyişə bilər. Ən çox rast gəlinən əlamətlər bunlardır:
• Dəridə səpgilər, qaşınma və qızartılar
• Nəfəs darlığı, burun tutulması və ya axıntısı
• Qarın ağrısı, ishal, qusma
• Göz və dodaq ətrafında şişkinlik
• Anafilaktik şok (ən ağır halda həyat üçün təhlükəli vəziyyət)
Bu əlamətlər qidanın qəbulundan bir neçə dəqiqə və ya saat sonra baş verə bilər. Əgər allergik reaksiyanızın ağır olduğunu hiss edirsinizsə, dərhal tibbi yardım alın.
Qida Allergiyasının Ciddi Fəsadları
Bəzi insanlarda allergik reaksiyalar çox ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Bunların arasında ən təhlükəlisi anafilaktik şokdur. Anafilaksiya zamanı qan təzyiqi qəfil düşür, nəfəs almaq çətinləşir və huşun itməsi baş verə bilər. Belə hallarda dərhal təcili tibbi yardım çağırmaq və adrenalin inyeksiyası etmək həyati əhəmiyyət daşıyır.
Laktoz İntoleransı ilə Qida Allergiyası Arasındakı Fərq
Çox insan süd içdikdən sonra mədə-bağırsaq problemləri yaşadıqda bunun süd allergiyası olduğunu düşünür. Lakin bu hər zaman belə deyil. Laktoz intoleransı – bağırsaqların süd şəkəri olan laktozu həzm edə bilməməsi nəticəsində baş verən bir vəziyyətdir. Bu zaman insan şişkinlik, ishal və mədə narahatlığı hiss edir, lakin immun sistemi bu prosesdə iştirak etmir. Qida allergiyası isə immun sistemin reaksiyasıdır və daha ciddi fəsadlara yol aça bilər.
Qida Allergiyasının Diaqnozu Necə Qoyulur?
Allergiya şübhəsi olduqda həkimə müraciət edərək dəqiq diaqnoz qoyulması vacibdir. Bunun üçün aşağıdakı metodlardan istifadə olunur:
• Dəri prick testi – dərinin üzərinə şübhəli qida maddəsi damcıladılır və reaksiyanın olub-olmadığı yoxlanılır.
• Qan testləri – qanda spesifik IgE anticisimlərinin olub-olmaması araşdırılır.
• Eliminasiya və provokasiya testi – xəstə müəyyən müddət şübhəli qidaları qəbul etmədən izlənilir və sonra həmin qidalar tədricən rasiona qaytarılaraq reaksiyalar müşahidə edilir.
Diaqnoz qoyulduqdan sonra müalicə və profilaktika tədbirləri müəyyən edilir.
Qida Allergiyası Olan İnsanlar Nə Etməlidir?
1. Allergen qidalardan uzaq durun – Allergiyanız olan qidanı istifadə etməmək ən effektiv qorunma üsuludur.
2. Məhsul etiketlərini oxuyun – Paketlənmiş qidalardakı tərkib siyahısını diqqətlə yoxlayın.
3. Restoranlarda ehtiyatlı olun – Kənarda yemək sifariş edərkən tərkibində allergiyanız olan məhsulların olub-olmadığını öyrənin.
4. Evdə qida birləşmələrinə diqqət edin – Qida hazırlayarkən allergen məhsullarla digər qidaların təmas etmədiyinə əmin olun.
5. Allergik reaksiya zamanı istifadə üçün dərmanlar əldə edin – Həkiminiz tərəfindən tövsiyə edilən antihistamin və adrenalin inyeksiyasını həmişə yanınızda saxlayın.
6. Uşaqların allergiyası varsa, mütləq uşaq baxıcılarını və məktəb rəhbərliyini xəbərdar edin.
Nəticə
Qida allergiyası həyat keyfiyyətinə təsir etsə də, düzgün yanaşma və profilaktik tədbirlərlə ciddi fəsadların qarşısını almaq mümkündür. Əgər sizdə və ya yaxınlarınızda allergik reaksiya şübhəsi varsa, vaxt itirmədən həkimə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur.
Sizin sağlamlığınız bizim üçün önəmlidir! Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzində qida allergiyalarının diaqnostikası və müalicəsi üçün mütəxəssis həkimlər fəaliyyət göstərir. Allergiyanızla bağlı dəqiq müayinə və fərdi müalicə planı üçün bizə müraciət edin!
