Neyropatiya nədir?
Neyropatiya bədəndə periferik sinirlərin zədələnməsinə aid olan bir xəstəlikdir. Periferik sinirlərdən yaranan ağrılara nöropatik ağrı deyilir. Bu hal sinirlərə travmatik ziyan və ya infeksiya və ya toksinlər səbəb ola bilər. İrsi səbəblərdən də yarana bilən bu hal hər yaşda baş verə bilər.
Neyropatiya növləri
- Periferik neyropatiya: Bu növ periferik sinir sisteminin (bədəndən kənar sinirlər) zədələndiyi bir vəziyyətdir. Diabet bir sıra səbəblərə görə inkişaf edə bilər, o cümlədən alkoqoldan sui-istifadə, infeksiyalar və toksinlərə məruz qalma.
- Diabetik neyropatiya: Bu növ diabet xəstələrinin tez-tez rastlaşdığı periferik növüdür. Yüksək qan şəkərinin sinir hüceyrələrinə zərər verməsi nəticəsində inkişaf edir.
- Motor neyropatiyası: Bu əzələləri idarə edən sinirlərinin təsirləndiyi bir növüdür. Bu, əzələ zəifliyi və koordinasiya problemləri kimi problemlərə səbəb ola bilər.
- Həssas neyropatiya: Bu hal hissi sinirlərin zədələnməsidir. Bu, uyuşma, və ağrı kimi simptomlara səbəb ola bilər.
- Avtonom neyropatiya: Bu növ avtonom sinir sisteminin təsirləndiyi bir növdür. Bu, ürək dərəcəsi, qan təzyiqi və həzm kimi bədən funksiyalarını tənzimləyən sinir sisteminə təsir göstərir.
- İdiopatik neyropatiya: Bu növ açıq bir səbəbi olmayan və ya tam başa düşülməyən bir növdür. Diaqnoz çətin ola bilər, çünki səbəb çox vaxt tapılmır.
Fərqli simptomlarla təqdim olunan bu növlər və müalicə yanaşmaları da fərqli ola bilər. Diaqnoz və müalicə nevropatiyanın növünə və əsas səbəblərə əsasən fərdiləşdirilməlidir. Buna görə simptomlar görünəndə bir tibb işçisinə müraciət etmək vacibdir.
Neyropatiya və psixoloji təsirlər
Neyropatiya yalnız fiziki deyil, psixoloji təsirlər də yarada bilər. Xüsusilə uzunmüddətli ağrı və hissiyat pozğunluğu gündəlik fəaliyyətlərə mane olur və bu da emosional gərginlik yaradır. Xəstələr arasında depressiya, narahatlıq və yuxu pozğunluqları kimi vəziyyətlərə tez-tez rast gəlinir.
Xroniki ağrı və funksional çətinliklər insanın sosial və peşə həyatına da mənfi təsir göstərə bilər. Bu səbəblə neyropatiyanın müalicəsində yalnız fiziki simptomlara deyil, həm də xəstənin ümumi rifahına yönəlik yanaşmalar tətbiq edilməlidir.
Psixoloji dəstək, relaksasiya texnikaları və həyat tərzindəki kiçik dəyişikliklər belə bu xəstələrin gündəlik həyat keyfiyyətini nəzərəçarpacaq dərəcədə yaxşılaşdıra bilər. Bu səbəbdən, kompleks və multidisiplinar yanaşma böyük əhəmiyyət daşıyır.
Neyropatiyanın səbəbləri
Şəkərli diabet, xroniki spirt istehlakı, viral infeksiyalar, dərmanlar, genetik faktorlar, travma və zədələr, metabolik problemlər kimi faktorlar bu halın əsas səbəbləridir.
Neyropatiyanın simptomları
Bu xəstəlik adətən ağrı ilə başlayır, tez-tez yanma, kəskin, sancma və ya uyuşma kimi hiss olunur.
Bundan əlavə, bu halın simptomları tez-tez uyuşma hissi ilə xarakterizə olunur. Bu vəziyyət xüsusilə əllər və ayaqlar kimi bölgələrdə olur. Sinir zədələnməsi də əzələ zəifliyinə səbəb ola bilər ki, bu da gündəlik fəaliyyəti məhdudlaşdıra və çətinləşdirə bilər. Burada da balanssızlıq və koordinasiya problemlərinə səbəb ola bilər. Bu, yıxılma və xəsarətlərə yol açır. Bundan əlavə, dəri həssaslığında dəyişikliklər baş verə bilər. Optik sinirlərin təsirinə məruz qalması nəticəsində görmə problemləri yarana bilər. Sidik nəzarətinin itirilməsi və sidik problemləri nevropatiyanın digər mümkün simptomlarıdır
Neyropatiyanın diaqnostikası üsulları
- Elektromiyoqrafiya (EMG)
- Kompüter tomoqrafiyası (KT)
- Maqnit rezonans görüntüləmə (MRT)
Neyropatiyanın müalicə üsulları
Bu xəstəliyin müalicəsi əsas səbəblərdən, simptomların növündən və şiddətindən asılı olaraq dəyişir. Məsələn, diabetik neyropatiya vəziyyətində qan şəkərini mütəmadi olaraq izləmək və nəzarətdə saxlamaq vacibdir. Spirtli neyropatiya halında, spirt istehlakını dayandırmaq lazım ola bilər. Alternativ müalicə üsulları nevropatiyanın müalicəsində də istifadə edilə bilər. Məsələn, akupunktur və refleksoloji kimi üsullar ağrıları aradan qaldırmağa kömək edə bilər. Bundan əlavə, bəzi xəstələr ağrılarını TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) kimi cihazlarla idarə edə bilirlər. Bu xəstəlik bəzən cərrahi müdaxilə tələb edə bilər. Xüsusilə sinir sıxılması və ya şişlər kimi fiziki problemlər bu halın əsas səbəbləridirsə, cərrahi seçimlər nəzərdən keçirilə bilər.
Dərmanlar ilə Neyropatiya Müalicəsi
Ağrıları aradan qaldırmaq üçün tez-tez istifadə olunan dərmanlara analjeziklər, antidepresanlar və antikonvulsanlar daxildir.
İnteqrativ Təbabətdə neyropatiyanın müalicəsi onu yaradan səbəbə bağlı dəyişir. Orqanizmin PH-nı tarazlayıb drenaj aparılır, hissi pozğunluğu və əzələ disfunksiyasını aradan qaldırmaq üçün nevral terapiya, ətraflarda olan bioloji aktiv nöqtələrə həm dərman vasitəsi, həm də refleksoterapiya ilə təsir edilir. Xəstəyə zərərli adətlərdən uzaq olması , qanda şəkərin miqdarına nəzarət etməsi tapşırılır.
Neyropatiya ilə Bağlı Çox Soruşulan Suallar
Dəridə yanma hissi neyropatiya ilə əlaqəlidirmi?
Bəli, dəridə yanma hissi neyropatiyanın ən yayılmış simptomlarından biridir. Xüsusilə periferik sinirlərin zədələnməsi nəticəsində əllərdə və ayaqlarda yanma, sancma və batma kimi hisslər meydana çıxa bilər.
Neyropatiyanin mualicesi necə aparılır?
Neyropatiyanin mualicesi əsasən onu yaradan səbəblərə və simptomların şiddətinə uyğun şəkildə fərdiləşdirilir. Dərman müalicəsi, həyat tərzi dəyişiklikləri, inteqrativ yanaşmalar və bəzən cərrahi müdaxilə bu prosesdə tətbiq oluna bilər.
Diabetik neyropatiya hansı risklərə səbəb ola bilər?
Diabetik neyropatiya uzunmüddətli və idarə olunmayan yüksək qan şəkərinin sinirlərə zərər verməsi nəticəsində meydana çıxır. Bu vəziyyət əzələ zəifliyi, hissiyatın itməsi və infeksiyalara qarşı həssaslığın artması kimi ciddi problemlərə yol aça bilər.
Bədəndə yanma hissi neyropatiyanın əlamətidirmi?
Əgər bədəndə yanma hissi varsa, bu neyropatiyanın xəbərçisi ola bilər. Bu simptom əsasən sinir uclarının zədələnməsi və iltihab nəticəsində meydana çıxır və daha çox ayaqlarda və qollarda hiss olunur.
Periferik neyropatiya hansı bölgələrə təsir edir?
Periferik neyropatiya bədənin periferik hissələrini, yəni əlləri, ayaqları və digər ekstremitələri təsir altına alır. Bu hal hissiyat itməsi, əzələ zəifliyi və bəzən də tarazlıq problemləri ilə müşayiət oluna bilər.
