Farangit nədir?
Faringit udlağın selikli qişasının iltihabıdır.
Faringitin səbəbləri
Daha çox viral və bakterial infeksiyalar səbəbilə yaranan faringitin əsas səbəblərindən bəziləri bunlardır:
- Viral infeksiyalar
Bu halın əsas səbəblərindən biri viral infeksiyalardır ki, onlara bunlar daxildir
- Ümumi soyuqdəymə virusları. Rinoviruslar və digər soyuqdəyməyə səbəb olan viruslar boğaz ağrısına səbəb ola bilər.
- Qrip virusları. Qrip virusları bu xəstəliyi yaratmaqla boğazda şiddətli qıcıqlanma və ağrıya səbəb ola bilər.
- Adenoviruslar. Bu viruslar bu hal da daxil olmaqla müxtəlif yuxarı tənəffüs yolu infeksiyalarına səbəb ola bilər.
- Bakterial infeksiyalar
- Allergiyalar
- Ətraf mühit faktorları
Siqaret tüstüsü, çirklənmə və ya quru hava kimi ətraf mühitin qıcıqlandırıcılarına məruz qalmaq boğazın qıcıqlanmasına və iltihabına səbəb ola bilər.
- Postnazal damcı
Allergiya və ya sinus infeksiyaları kimi həddindən artıq selik istehsalı ilə nəticələnən şərtlər, boğazı qıcıqlandıran və bu xəstəliyə səbəb ola biləcək postnazal damcıya səbəb ola bilər.
- Qıcıqlandırıcılar
Ağır kimyəvi maddələr, ədviyyatlı qidalar və ya spirt kimi qıcıqlandırıcıların olduğu mühitdə hava alıb vermək boğazın qıcıqlanmasına və nəticədə bu vəziyyətə səbəb ola bilər.
- Göbələk infeksiyaları
Daha az yayılsa da, Candida (ağız boşluğu) kimi göbələk infeksiyaları, xüsusən də immun sistemi zəif olan şəxslərdə bu hala səbəb ola bilər.
- Gastroesophageal Reflux Disease (GERD)
Mədə turşusunun boğaza regurgitasiyası reflü faringit kimi tanınan bir vəziyyətə gətirib çıxara bilər ki, bu da boğazın iltihabına və narahatlığına səbəb olur.
- Yaralanma
Boğazın fiziki zədələnməsi və ya travması bu vəziyyətlə nəticələnə bilər.
Faringitin ən çox yayılan növləri
Bu xəstəliyin növləri adətən onların əsas səbəblərinə görə təsnif edilir. Bu halın ən çox yayılan iki qrup növü var ki, onlar viral və bakterial faringitdir:
- Viral faringit
- Ümumi soyuqdəymə ilə əlaqəli növü. Rinoviruslar kimi viruslar ümumi soyuqluğun bir hissəsi kimi bu vəziyyətə səbəb olur.
- Qriplə əlaqəli növü. Qrip virusları şiddətli boğaz qıcıqlanmasına və ağrıya səbəb ola bilər.
- Adenoviral növü. Adenoviruslar bu vəziyyət də daxil olmaqla müxtəlif yuxarı tənəffüs yolu infeksiyalarına səbəb ola bilər.
- Bakterial faringit
- Streptococcal Faringitis (Strep Throat). A qrupu Streptococcus bakteriyaları (Streptococcus pyogenes) bakterial növün ən çox yayılmış səbəbidir. Strep boğaz çox yoluxucudur və şiddətli boğaz ağrısına və qızdırmaya səbəb ola bilər.
- Difteriya. Corynebacterium diphtheriae bakteriyaları boğaza təsir edən və nəfəs almaqda çətinlik yarada bilən nadir, lakin ciddi bakterial infeksiya olan difteriyaya səbəb olur.
- Qonokokal növü. Neisseria gonorrhoeae bakteriyası süzənək infeksiyası olan biri ilə oral sekslə məşğul olan şəxslərdə bu vəziyyətə səbəb ola bilər.
Bunlar əsas səbəblərinə görə bu halın ən çox yayılmış növləridir. Bu xəstəliyin spesifik səbəbini və növünü bilmək onun düzgün müalicəsi üçün vacibdir. Bu səbəbdən də əlaqəli simptomlarla qarşılaşdıqda düzgün diaqnoz üçün həkimə müraciət edilməlidir.
Faringitin diaqnozu
Bu halın diaqnozu adətən tibbi tarixçənin qiymətləndirilməsi, fiziki müayinə və zəruri hallarda diaqnostik testlərin birləşməsini əhatə edir.
Bu xəstəliyin diaqnozunda atılan ümumi addımlar bunlardır:
- Tibbi tarixçənin qiymətləndirilməsi
Həkim simptomlarınız, o cümlədən boğaz ağrınızın təbiəti, nə qədər müddət olduğunu və qızdırma, öskürək və ya şişmiş limfa düyünləri kimi əlaqəli simptomların olub olmadığını soruşacaq.
- Fiziki müayinə
Daha sonra boğazınız və iltihab, qızartı və badamcıqların şişməsi əlamətləriniz yoxlanıla bilər. Həkim həmçinin bu halın səbəbi haqqında ipucu verə biləcək hər hansı görünən ağ ləkələri, xoraları və ya ekssudatı axtara bilər.
- Boğaz tamponu (Strep strep testi)
Əgər həkim bakterial növündən şübhələnərsə, bu xəstəliyin ən çox yayılmış bakterial səbəbi olan A qrupu Streptococcus (Streptococcus pyogenes) üçün test etmək üçün boğaz çubuqunu çəkə bilər. Bu test xəstəxanada götürülür və nəticəsi qısa müddətdə bilinir.
- Digər diaqnostik testlər
Bəzi hallarda, xüsusilə streptokok infeksiyası ilə əlaqəli deyilsə, bu halın səbəbini müəyyən etmək üçün əlavə testlər tələb oluna bilər. Bu testlərə klinik görünüş və risk faktorlarından asılı olaraq qan testləri, viral testlər və ya difteriya, yaxud da qonoreya kimi digər patogenlər üçün testlər daxil ola bilər.
- Allergiyanın qiymətləndirilməsi
Allergiya bu vəziyyətin səbəbi olduğundan şübhələnilərsə, həkim allergiyanı qıcıqlandıran vəziyyəti müəyyən etmək üçün testlər apara bilər.
- Endoskopiya
Xroniki və ya təkrarlanan faringit hallarında endoskopiya tövsiyə oluna bilər. Bu, boğazı, səs tellərini və yuxarı tənəffüs yollarını daha ətraflı araşdırmaq üçün kamera (endoskop) olan nazik, çevik borudan istifadə edən görüntüləmə prosedurudur.
Faringitin müalicəsi
Bu xəstəliyin müalicəsi viral infeksiyalar, bakterial infeksiyalar, qıcıqlandırıcılar, allergiya və ya digər amillər kimi əsas səbəbindən aslıdır.
Bu halın növlərinə görə bu müalicə üsullarından istifadə oluna bilər:
- Viral faringit
Viral növ adətən özünü məhdudlaşdıran bir vəziyyətdir və onun müalicəsi ilk növbədə simptomların idarə edilməsinə yönəlir. Simptomları idarə etmək üçün aşağıdakı addımları ata bilərsiniz:
- İstirahət və adekvat maye qəbulu
- Ağrıları aradan qaldırmaq və qızdırmanı azaltmaq üçün ağrı kəsicilərin istifadəsi
- Boğazı sakitləşdirmək üçün boğaz pastilləri və ya spreylərin istifadəsi
- Havanı nəmləndirmək
- Boğazı rahatlaşdırmaq üçün ilıq duzlu su ilə qarqara etmək
- Siqaret çəkməmək və ya tüstü və allergenlərə məruz qalmaq kimi qıcıqlandırıcılardan uzaq durmaq
- Qrip kimi müəyyən viral infeksiyalar üçün antiviral dərmanların istifadəsi.
- Bakterial faringit (strep boğaz)
- Qıcıqlandırıcı səbəb olan faringit
Faringit siqaret, çirklənmə və ya həddindən artıq spirt istehlakı kimi qıcıqlandırıcı maddələrdən qaynaqlanırsa, simptomları yüngülləşdirmək üçün bu qıcıqlandırıcıları aradan qaldırmaq vacibdir.
- Allergik faringit
Allergik faringitin müalicəsi üçün allergiyanın idarə edilməsi lazımdır. Bu, allergenlərin müəyyən edilməsi və qarşısının alınması, antihistaminiklərin istifadəsi və əlavə qiymətləndirmə və idarə üçün həkimlə məsləhətləşməni əhatə edən prosesdir.
- Digər spesifik səbəblər
Göbələk infeksiyaları, difteriya və ya gonoreya kimi digər spesifik səbəblərə görə faringit xüsusi müalicə yanaşmalarını tələb edə bilər ki, bu yanaşmanı da həkim müayinə ilə təyin edir.
Dəqiq diaqnoz və müvafiq müalicə üçün lor həkimlə məsləhətləşmək vacibdir. Əgər sizdə faringit olduğundan şübhələnirsinizsə, xüsusən də simptomlar şiddətli, davamlı və ya yüksək hərarətlə əlaqəlidirsə, həkimə müraciət etməyiniz məsləhətdir. Müalicə olunmayan faringit müxtəlif ağırlaşmalara, məsələn, revmatik qızdırma kimi ağırlaşmalara səbəb ola bilər, onun da yaranmaması üçün vaxtında müalicə mütləqdir.
