Dəri Göbələyi Necə Yayılır? Dəri Göbələyinin 6 Əsas Əlaməti
Dəri göbələyi dəridə qaşınma, qızartı, qabıqlanma və qabarma kimi əlamətlərlə özünü göstərən infeksiyadır. Göbələk infeksiyaları adətən nəmli, isti və havalandırılmayan mühitlərdə inkişaf edir. Dərinin göbələk xəstəlikləri dermatoloqların çox tez-tez qarşılaşdığı xəstəliklər arasındadır. Onlar həm estetik, həm də funksional olaraq insanın həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Dərimiz çılpaq gözlə görünən bir orqandır və bir çox insan məlumatlandırılmasa belə fikirlərini ifadə etmək azadlığına sahib olduğunu düşünür. Qonşular, qohumlar, əvvəllər kremdən istifadə etmiş şəxslər dərman tövsiyələri verə bilər ki, bu da müalicənin gecikməsinə, xəstəliyin daha da irəliləməsinə, insanın gündəlik həyatında çətinlik çəkməsinə, psixologiyasının pisləşməsinə gətirib çıxarar. Lakin erkən diaqnoz və dermatoloq tərəfindən düzgün müalicə ilə qısa müddətdə uğurlu nəticələr əldə etmək olar.
Təmizlik, şəxsi gigiyenaya riayət etmək, rütubətli mühitlərdən qaçınmaq və şəxsi əşyaların paylaşılmasının qarşısını almaq infeksiya riskini azaltmağa kömək edəcək.
Göbələk infeksiyası nədir?
Dəri göbələyi - Başdan ayağa bütün dəri nahiyələrində görülən, saç, dırnaq və dəriyə yaxın nahiyələrdə yerləşən, bir çox fərqli görünüş və ölçüdə olan, fərqli göbələklərin törətdiyi dəri xəstəlikləri qrupudur və adətən qaşınmaya səbəb olur.
Ən çox yayılmış dəri göbələkləri səthi göbələk xəstəlikləridir. Səthi göbələk xəstəlikləri epidermisdə (yuxarı dəri), saçlarda, dırnaqlarda, cinsiyyət orqanlarının selikli qişasında və ağız boşluğunun selikli qişasında məskunlaşır.
Dərin göbələk xəstəlikləri fərdiliyin çox zəiflədiyi hallarda görülə bilən nadir növlərdir. Səthi göbələk xəstəliklərinə dermatologiyada daha çox rast gəlinir.
Dəri göbələyi müxtəlif növ olur və müxtəlif simptomlarla özünü göstərir. Ən çox yayılmış növlər bunlardır:
- Atlet ayağı (Tinea Pedis)
- Qasıq göbələyi (Tinea Cruris)
- Bədən göbələyi (Tinea Corporis)
Qasıq göbələyi (Tinea Cruris): Genital bölgədə, qasıqda və ya budda meydana gəlir. Qaşınma, qızartı, səpgi və dərinin soyulması kimi simptomlar baş veri.
Bədən göbələyi (Tinea Corporis): Bədənin müxtəlif yerlərində (qollar, ayaqlar, gövdə) rast gəlinir. Qırmızı dairələr şəklində səpgilər, qaşınma və dərinin soyulması kimi simptomlara səbəb olur.
Dəri göbələyi adətən təmasdan və ya yoluxmuş insanların əşyaları vasitəsilə ötürülür. Göbələk infeksiyaları adətən dərini təmiz və quru saxlamaqla, düzgün gigiyena qaydalarına riayət etməklə və göbələk əleyhinə dərmanlarla müalicə olunur. Müalicə edilməzsə, infeksiya yayıla və narahatlığı artıra bilər. Dərinin bu növ infeksiyasından şübhələnirsinizsə, həkimə müraciət etmək tövsiyə olunur.
Əlaqəli məqalə: Uşaqlarda Göbələk İnfeksiyası Müalicə Olunmasa Risklidir?
Dəri göbələyinin simptomları nələrdir?
Dəri göbələyi infeksiyasının simptomları infeksiyanın növündən asılı olaraq çox vaxt dəyişir. Lakin, ümumiyyətlə, aşağıdakı altı simptomlar müşahidə edilir:- Qaşınma
- Qızartı
- Döküntülər
- Qabıqlanma və ya soyulma
- Paltarın sürtülməsinə görə qabarma və ya narahatlıq
- Qoxu
Qızartı. Yoluxmuş ərazidə dəri rəngində dəyişikliklər baş verir. Tez-tez yoluxmuş ərazinin ətrafında qızartıya rast gəlinir.
Zədələr. Dərinin yoluxmuş bölgəsində səpgilər yaranır. Bu səpgilər çox vaxt qırmızı və ya çəhrayı rəngdə olur və bəzi hallarda dairəvi şəkldə də yayılır.
Qabıqlanma və ya soyulma. Dərinin göbələk infeksiyaları tez-tez dərinin qabıqlanması və ya soyulması ilə əlaqələndirilir. Təsirə məruz qalan ərazidə dəri adətən qabıq-qabıq olur.
Paltarın sürtülməsinə görə qabarma və ya narahatlıq. Bəzi hallarda göbələk infeksiyası olan yerlərdə yüngül bir şişlik və ya dəri həssaslığı hiss olur. Bu vəziyyət paltar və ya dəri sürtünməsi ilə daha da narahatlıq yaradır. Belə olan halda nisbətən sərbəst geyimlərə üstünlük vermək tövsiyə olunur.
Qoxu. Göbələk infeksiyaları xüsusilə ayaqlarda və ya dəri qıvrımlarında pis qoxu yarada bilir.
Bu simptomlar insandan insana və infeksiyanın şiddətindən asılı olaraq dəyişə bilər. Bu simptomlardan bir neçəsini yaşayırsınızsa və dəri göbələyi infeksiyasından şübhələnirsinizsə, bir sağlamlıq mütəxəssisi və ya dermatoloqa müraciət etmək vacibdir. Düzgün diaqnoz və müalicə üçün peşəkar qiymətləndirmə tələb olunacaqdır.
Dəri göbələyi hansı yollarla yayılır?
Dəri göbələyi adətən göbələk sporları ilə birbaşa təmasda olur. Bu sporlar tez-tez yoluxmuş şəxsin dərisindən və ya yoluxmuş əşyalardan yayılır. Bloqumuzun bu hissəsində göbələk infeksiyalarının hansı yollarla yaılması haqda məlumat alacaqsınız.
Şəxsi əlaqə. Bir şəxs yoluxmuş dəri sahəsini birbaşa təmasla infeksiyanı rahatlıqla başqasının dərisinə ötürür. Bu zaman infeksiya xüsusilə dəridən dəriyə təmas yolu ilə ötürülür.
Əşyalar. Yoluxmuş şəxsin istifadə etdiyi dəsmal, corab, ev çəkməsi və ayaqqabı kimi şəxsi əşyalar infeksiyanın yayılmasının əsas mənbəyi sayılır. Ortaq əşyalar, idman zalı döşəmələri və ya ortaq duşlar kimi yerlərdə çirklənmə riski artıran faktorlardır.
Heyvanlar. Bəzi göbələk növləri heyvanların dərisində də tapılır. İnfeksiya bu heyvanlarla təmas nəticəsində baş verir.
Rütubətli və isti mühitlər. Göbələklər rütubətli, isti və havasız mühitlərdə daha yaxşı inkişaf edir. Buna görə də belə mühitlər infeksiya riskini artırır. Xüsusilə ayaq göbələkləri üçün qapalı ayaqqabılar və nəm corablar bu cür göbələk infeksiyalarının meydana gəlməsinə səbəb olur. Qapalı yerlərdə (iş yerlərində) rahat və asanlıqla hava keçirən idman ayaqqabıları geyinməyə çalışın.
Bu növ infeksiyalar yoluxucudur və ötürülmə riskini azaltmaq üçün şəxsi gigiyena tədbirlərinə riayət etmək vacibdir. Ümumi əşyaların təmizlənməsinə diqqət etmək, nəmli yerləri quru saxlamaq və tərləmədən sonra duş qəbul etmək kimi addımlar infeksiya riskini azaldacaqdır. Göbələk infeksiyası olan insanlar yoluxmuş ərazilərini örtməli və təmasın qarşısını almalıdır. Bununla da yoluxma riski azalmış olar.
Dəri göbələyinin diaqnozu necə qoyulur?
Sözügedən xəstəliyin diaqnozu adətən fiziki müayinə və simptomların müayinəsi ilə qoyulur. Bir dermatoloq və ya tibb işçisi aşağıdakı addımları yerinə yetirərək dəri mantarına diaqnoz qoya bilər:- Fiziki müayinə
- Dərinin qazılaraq nümunə götürülməsi
- Genetika və simptomlar
- Taxta lampa testi
Dərinin qazılaraq nümunə götürülməsi: Bəzi hallarda həkim dəri nümunəsi və ya qırıntı götürüb mikroskop altında müayinə üçün laboratoriyaya göndərir. Bu, göbələyin növünü və infeksiyaya səbəb olanı müəyyən etməyə kömək edəcəkdir.
Narahatlığın xronologiyası və simptomlar: Xəstənin simptomları haqqında ətraflı məlumatı xəstəliyin növünü təyin etməyə kömək edir. İnfeksiyanın nə vaxt başladığı, necə inkişaf etdiyi və hansı müalicələrin sınaqdan keçirildiyi kimi məlumatlar xüsusilə vacibdir.
Taxta lampa testi: Bəzi hallarda dermatoloqlar xüsusi ultrabənövşəyi lampadan (taxta lampa) istifadə edərək, göbələk infeksiyaları səbəbindən dərinin əhəmiyyətli rəng dəyişikliyini araşdıra bilərlər. Bu test bəzi göbələk infeksiyalarının diaqnozuna kömək edir.
Xəstəliyin diaqnozu klinik əlamətlərlə qoyulur və bəzən laboratoriya testləri ilə dəstəklənir. Müxtəlif növ göbələk infeksiyaları oxşar simptomlara malik ola bilər, buna görə də dəqiq diaqnoz üçün peşəkar qiymətləndirmə vacibdir. Müalicə düzgün diaqnoz əsasında aparılmalıdır.
Dəri göbələyi ilə necə mübarizə aparılır?
Dəri göbələyi ilə mübarizə aparmaq üçün ilk olaraq həkiminizin tövsiyələrinə əməl etməlisiniz. Aşağıda sadalanan tövsiyələr xəstəliyin ilkin mərhələsində mübarizə aparmaq üçün sizə yardım edəcək.
- Həkimlə məsləhətləşin
- Dərman müalicəsi
- Gigiyenik təcrübələr
- Şəxsi əlaqə və əşyalar
- Həkimin tövsiyələrinə əməl edin
- Risk faktorlarını azaldın
Dərman müalicəsi. Həkiminiz göbələk infeksiyasının növü və şiddətindən asılı olaraq antifungal kremlər, losyonlar, məlhəmlər və ya şampunlar kimi dərmanlar tövsiyə edə bilər. Bu dərmanlar tez-tez dərinin bu infeksiyasını müalicə etməyə kömək edir. Müalicəni tamamilə başa çatdırmaq və həkimin tövsiyə etdiyi kimi tətbiq etmək vacibdir.
Gigiyenik təcrübələr. Yoluxmuş əraziləri təmiz və quru saxlamaq infeksiyanın sağalma prosesini sürətləndirməkdə kömək olacaq. Unutmayın, rütubətli və isti mühitlərdən qaçınmaq da vacibdir.
Şəxsi əlaqə və əşyalar. Yoluxmuş ərazilərin başqaları ilə təmas zamanı əlaqədə olmasının qarşısını almaq və şəxsi əşyaları paylaşmamaq vacibdir. Dəsmal, corab və ayaqqabı kimi şəxsi əşyaların təmizliyinə diqqət yetirmək və yoluxmuş əşyaları başqalarından ayırmaq vacibdir.
Həkimin tövsiyələrinə əməl edin. Həkiminizin göstərişlərinə diqqətlə riayət etmək və zəruri hallarda müayinələr üçün mütəmadi olaraq təkrar ziyarətlər etməlisiniz.
Risk faktorlarını azaldın. Göbələk infeksiyalarının nəmli və isti mühitlərdə daha asan yayıldığını daha əvvəl də qeyd etmişdik. Buna görə də, rütubətli mühitlərdə uzun müddət qalmamaq, tərləmənin qarşısını almaq üçün uyğun paltar geyinmək və ayaqların qurumasına diqqət yetirmək vacibdir.
Bu xəstəliyin müalicəsi ümumiyyətlə effektivdir, lakin müalicə kursu fərdi vəziyyətdən asılı olaraq bəzən dəyişir. Müalicənin müvəffəqiyyəti dərmanların müntəzəm istifadəsi və gigiyena qaydalarına riayət edilməsindən asılıdır.
Dəri göbələyinin müalicə üsulları hansılardır?
Dəri göbələyinin müalicəsi adətən antifungal dərmanlar və gigiyenik tədbirlərlə aparılır. Müalicə adətən infeksiyanın növü, şiddəti və dərəcəsi ilə müəyyən edilir. İnfeksiyanın müalicəsində ən çox istifadə edilən 5 üsulu diqqətinizə çatdırırıq.- Antifungal kremlər və məlhəmlər
- Antifungal şampunlar
- Ağızdan alınan göbələk əleyhinə dərmanlar
- Evdə müalicə üsulları və təbii müalicə üsulları
- Həkimlərin tövsiyə etdiyi digər müalicə üsulları
Antifungal şampunlar: Göbələk əleyhinə şampunlar baş dərisində və ya bədəndə göbələk infeksiyalarını müalicə etmək üçün istifadə edilir. Onlar xüsusilə baş dərisi göbələkləri (kəpək kimi) üçün təsirlidir.
Ağızdan alınan göbələk əleyhinə dərmanlar: Bəzi hallarda həkimlər ağızdan qəbul üçün göbələk əleyhinə dərmanlar təyin edirlər. Bu dərmanlar daha çox yayılmış və ya davamlı infeksiyalar üçün istifadə edilir.
Evdə müalicə üsulları və təbii müalicə üsulları: Bəzi insanlar dəri göbələklərini müalicə etmək üçün evdə müalicə üsullarına və ya təbii müalicələrə üstünlük verirlər. Bunların arasında sirkə, sarımsaq və hind qozu yağı kimi təbii maddələr bəzi insanlar tərəfindən istifadə edilir. Bununla belə, bu üsulların effektivliyi və təhlükəsizliyi ilə bağlı qəti sübutlar yoxdur.
Həkimlərin tövsiyə etdiyi digər müalicə üsulları: Bəzi hallarda həkimlər müxtəlif müalicə üsullarının kombinasiyasından istifadə etməyi tövsiyə edə bilərlər. Bu, infeksiyanın yayılmasını dayandırmaq və daha sürətli sağalmanı təşviq etmək üçün lazım olur.
Xəstəliyin müalicəsi infeksiyanın növü və şiddətindən asılı olaraq dəyişir. Müalicə prosesi adətən dərmanların müntəzəm istifadəsini nəzərdə tutur və həkim tərəfindən tövsiyə olunan gigiyenik qaydalara diqqətlə riayət edilməlidir. Əsas odur ki, müalicəyə riayət edin və həkimin tövsiyələrinə ciddi əməl edin. İnfeksiyanın sağalması üçün müəyyən vaxt tələb oluna bilər və tam sağalma üçün səbirli olmaq vacibdir.
Sağlam olun!
