Boyun Yırtığı Niyə Olur? Boyun Yırtığı Müalicə ilə Keçir?
Boyun yırtığı servikal disk yırtığı olaraq da bilinir və boyundakı fəqərələr arasında disklərin yerdəyişməsi və ya formasını itirməsi nəticəsində nəticəsində yaranan sağlamlıq problemidir. Bu vəziyyət sinir köklərinə təzyiq göstərərək ağrı, uyuşma və bəzən əzələ zəifliyinə səbəb olur. Ağırlıq qaldırma, ani hərəkətlər, düzgün olmayan duruş və yaşlanma kimi faktorlar ümumiyyətlə disk yırtığına səbəb olur. Ümumi olaraq qeyd edək ki, simptomlara boyun, çiyin və qol ağrısı, əllərdə keyimə, başgicəllənmə və baş ağrısı daxildir. Müalicə üsulları xəstəliyin şiddətindən asılı olaraq dəyişir və adətən istirahət, fiziki müalicə, ağrıkəsicilərlə başlayır. Xəstəlik daha da inkişaf edərsə, cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Servikal disk yırtığının qarşısını almaq üçün düzgün duruş vərdişlərinə əməl etmək, müntəzəm olaraq idmanla məşğul olmaq və ağır yükləri qaldırmaqdan çəkinmək vacibdir.Boyun yırtığı niyə yaranır?
Boyun yırtığı müxtəlif səbəblərə görə inkişaf edir və adətən sinir köklərinə təzyiq göstərir, ağrı və digər xoşagəlməz simptomlara səbəb olur. Bu yırtığın səbəblərini başa düşmək bu vəziyyətin qarşısını almaq müalicə prosesi üçün vacibdir. Ümumiyyətlə, bu durumun yaranma səbəbləri aşağıdakılardır:- Yaşanmış Travmalar
- Yaşlanma ilə əlaqədar olaraq disklərdə maye itkisi
- Stulda və kompüter qarşısında uzun müddət oturmaq
- Həddindən artıq məşq
- Genetika
- Siqaret çəkmək
Yaşlanma ilə əlaqədar olaraq disklərdə maye itkisi. Yaşlandıqca, fəqərələr arasındakı disklər maye itirir və daha az elastik olur. Bu, disklərin daha asanlıqla qırılmasına və ya yerdəyişməsinə gətirib çıxardır.
Stulda və kompüter qarşısında uzun müddət oturmaq. Zəif duruş vərdişləri, masada və ya kompüterdə uzun müddət oturmaq boyun fəqərələrinə əlavə stres qoyur. Bu, diskin pisləşməsinə və yırtığa səbəb olur.
Həddindən artıq məşq. Həddindən artıq və düzgün olmayan məşqlər boyun fəqərələrinə zərər verir. Yanlış texnika ilə edilən ağır yüklərin qaldırılması sözügedən hala yol açır.
Genetika. Ailədə disk yırtığı olan insanlarda genetik meyl səbəbindən boyun yırtığının inkişaf riski daha yüksəkdir. Genetik faktorlar disklərin struktur zəifliyinə səbəb olur.
Siqaret çəkmək. Siqaret çəkmək disklərin qidalanmasını pozur və fəqərələr arasındakı disklərin quruluşunu zəiflədir və yırtığın inkişaf riskini artırır.
Bu səbəbləri bilmək müalicə prosesində doğru addımların atılmasında böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Boyun yırtığının əlamətləri hansılardır?
Bu hal müxtəlif simptomlara səbəb olur və insanın həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Servikal disk yırtığının ümumi simptomları aşağıdakılardır:- Boyun Ağrısı
- Qol və Çiyin Ağrısı
- Uyuşma
- Əzələ zəifliyi
- Baş ağrısı
- Hərəkət Məhdudiyyəti
- Baş gicəllənmə
Qol və Çiyin Ağrısı. Servikal disk yırtığı yalnız boyunda deyil, çiyinlərdə və qollarda da ağrıya səbəb olur. Bu ağrı adətən boyundan qola yayılır və bəzən əllərə və barmaqlara qədər enə bilir.
Uyuşma. Sinir köklərinə təzyiq edildikdə müvafiq sinirlərin keçdiyi nahiyələrdə uyuşma əmələ gəlir. Bu hiss adətən boyundan başlayaraq çiyinlərə, qollara və əllərə yayılır.
Əzələ zəifliyi. Bu hal sinirlərin keçiriciliyinə təsir göstərərək müvafiq əzələ qruplarında zəifliyə səbəb olur. Xüsusilə əl və qolda hiss edilən bu zəiflik əşyaları tutmaq və ya qaldırmaq kimi gündəlik işləri çətinləşdirir.
Baş ağrısı. Boyun yırtığı əsasən C2-C3 fəqərələri aralığında olarsa baş ağrısına da səbəb olur. Bu ağrı adətən boyun və başın arxasında hiss olunur və bəzən göz arxasına da yayıla bilər.
Hərəkət Məhdudiyyəti. Servikal disk yırtığı boyun hərəkətlərində məhdudiyyətə səbəb olur. Boynu hərəkət etdirərkən hiss edilən ağrı və narahatlıq bir insanın başını çevirməsini və ya əyməsini çətinləşdirir.
Baş gicəllənmə. Bəzi hallarda yırtıq disk balans problemlərinə yol açır. Sinir zədələnməsi nəticəsində yaranan bu vəziyyət başgicəllənmə və ya tarazlığın itirilməsi kimi özünü göstərir.
Servikal disk yırtığının simptomları gündəlik həyata mənfi təsir göstərərək insanın hərəkətliliyini və ümumi həyat keyfiyyətini azaldır. Bu simptomlardan hər hansı birini yaşayan insanların həkimə müraciət etmələri və düzgün diaqnoz və müalicə üsullarını tətbiq etmələri vacibdir.
Boyun yırtığına yaxşı təsir edən üsullar hansılardır?
Boyun yırtığına yaxşı təsir edən üsullar aşağıdakılardır:Fiziki Müalicə. Bu durumun müalicəsində fizioterapiya ən çox istifadə edilən üsuldur. Mütəxəssis fizioterapevt tərəfindən həyata keçirilən məşqlər boyun əzələlərini gücləndirir və onların elastikliyini artırır. Bu, vertebralar arasında təzyiqi azaltmaqla ağrıları aradan qaldırır.
İsti və Soyuq Tətbiqlər. İsti və soyuq kompreslər boyun ağrısını aradan qaldırmaq üçün təsirli bir üsuldur. İlk 48 saat ərzində soyuq tətbiq etmək iltihabı azaldır və ağrıları aradan qaldırır. Sonra istilik tətbiqi əzələləri rahatlatmağa kömək edir və qan dövranını artırır.
Dərmanlar. Xəstəlik səbəbilə yaranan ağrı və iltihabı azaltmaq üçün ağrıkəsicilər və iltihab əleyhinə dərmanlar istifadə edilə bilər. Bu dərmanlar həkim məsləhəti ilə və göstərilən dozalarda istifadə edilməlidir.
İdman və Yoqa. Daimi məşqlər və yoqa boyun əzələlərini gücləndirir və onurğanın elastikliyini artırır. Xüsusilə boyun və arxa əzələləri hədəf alan gərmə və gücləndirici hərəkətlər yırtıq əlamətlərini aradan qaldırır.
Masaj. Peşəkar masajçı tərəfindən tətbiq olunan masaj boyun əzələlərini rahatlaşdırır və ağrıları aradan qaldırır. Masaj qan dövranını artıraraq sağalma prosesinə töhfə verir.
İynəbatırma. Xəstəliyin ən ziyansız və effektiv müalicə üsullarından biri də İnteqrativ müalicə üsullarından olan iynəbatırmadır (akupunkturadır). İynələr batan yerlərdə xüsusi bioloji maddələr əmələ gəlir ki, bunlar da əzələ spazmını aradan qaldıraraq ağrını kəsir. Zədələnmiş sinirin işini bərpa edərək uyuşmanı aradan götürür.
Servikal disk zədəsi üçün bu üsullar ağrıları aradan qaldırmaq və həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaqda təsirli ola bilər. Ancaq hər bir fərdin vəziyyəti fərqli olduğundan ən uyğun müalicə üsulunu təyin etmək üçün həkimə müraciət etmək vacibdir.
Boyun yırtığı diaqnozu necə qoyulur?
Müvafiq müalicə planını təyin etmək üçün düzgün diaqnoz çox vacibdir. Bu vəziyyətin diaqnozu üçün istifadə olunan üsullar:Görüntüləmə üsulları. Servikal disk yırtığının qəti diaqnozu üçün müxtəlif görüntüləmə üsulları istifadə olunur. Bu üsullar fəqərələr arasındakı disklərin vəziyyətini və sinir köklərinə təzyiqi ətraflı şəkildə göstərir.
- Rentgen: X-ray onurğanın quruluşunu və fəqərələr arasındakı boşluqları göstərir. Lakin x-ray şüaları disklərin vəziyyətini birbaşa göstərməsə də, onurğa sütununda struktur problemləri aşkar etməyə kömək edir.
- Maqnit rezonans görüntüləmə (MRT): MRT yırtığın diaqnostikasında ən çox istifadə edilən üsullardan biridir. Yumşaq toxumaları, diskləri və sinir köklərini ətraflı şəkildə göstərir. Bu sayədə disklərin yerdəyişməsi və ya qopması aydın görünür.
- Kompüter Tomoqrafiyası (KT): KT onurğanın kəsişmə şəkillərini alaraq ətraflı məlumat verir. MRT-dən daha sürətli bir üsuldur və sümük quruluşunu daha yaxşı göstərir. Ancaq yumşaq toxumaların görüntülənməsində MRT qədər təsirli deyil.
Miyeloqramma. Miyeloqram onurğa beynini və sinir köklərini daha yaxşı görmək üçün onurğa beyninə kontrast maddə yeritməklə həyata keçirilən bir rentgen növüdür. Bu üsul MRT və KT ilə aydın nəticələr əldə edilə bilməyən hallarda istifadə edilə bilər.
İnteqrativ Təbabətdə bu xəstəliyin müalicəsinə kompleks yanaşılır. Belə ki, xroniki xəstəliklər toxuma asidozu və oksidativ stres fonunda inkişaf etdiyini nəzərə alaraq pasientlərə həftədə iki dəfə təbii tərkibli preparatla drenaj-detox olunur. Bundan başqa xüsusi biotənzimləyici xüsusiyyətə malik olan və heç bir əlavə təsiri olmayan preparatlar həftədə iki dəfə bioloji nöqtələrə yeridilir. Bu üsul homeosiniatriya adlanır.
Boyun yırtığı necə müalicə olunur?
Bu vəziyyətin müalicəsində istifadə olunan üsullar xəstənin vəziyyətinə, simptomların şiddətinə və xəstəliyin irəliləmə dərəcəsinə görə dəyişə bilər. Müalicə zamanı ən çox istifadə olunan üsullar bunlardır:Dərman müalicəsi. Boyun yırtığının müalicəsində ilk addım adətən ağrı və iltihabı azaltmaq üçün dərmanların istifadəsidir. Xəstənin ağrısını və narahatlığını aradan qaldırmaq üçün ağrıkəsicilər, iltihab əleyhinə dərmanlar təyin edilir. Bu dərmanlar simptomları idarə etməyə kömək edir.
Epidural steroid inyeksiyaları. Şiddətli ağrıları olan xəstələrdə iltihabı azaltmaq üçün epidural steroid inyeksiyaları istifadə edilir. Bu iynələr birbaşa sinir köklərinə və ya ətrafına verilir və ağrıları müvəqqəti olaraq aradan qaldırır.
Cərrahi müdaxilə. Digər müalicə üsulları uğursuz olduqda və ya sinir zədəsi irəlilədikdə cərrahi müalicə nəzərdə tutulur. Mikrocərrahiyyə və ya diskektomiya kimi cərrahi üsullar zədələnmiş diski çıxararaq sinir köklərinə təzyiqi azaldır. Şiddətli və davamlı simptomları olan xəstələr üçün cərrahiyyə tez-tez son çarə kimi istifadə olunur.
Servikal disk yırtığının müalicəsi multidisipliner yanaşma tələb edir və hər bir xəstənin vəziyyəti fərqli olduğundan müalicə planı fərdi olaraq təyin olunmalıdır.
