Autizm, autizm spektri pozğunluğu (ASD) olaraq tanınır və sosial ünsiyyət və qarşılıqlı əlaqələrdə pozulmalar, habelə məhdud və təkrarlanan davranış nümunələri ilə xarakterizə olunur. Bu, əqli inkişafın geriləməsi ilə əlaqələndirilir.
RAK olan uşaqlar sağalırmı?
Ailələri ən çox maraqlandıran suallardan biri "Autizmli uşaqlar sağalırmı?" sualıdır. Bu, düzgün yanaşma ilə və səbəblər aydınlaşdırıldıqdan sonra müalicə edilə bilən bir neyroinflammator vəziyyətdir.
Hələ də autizmin neyroloji aspekti tam başa düşülməsə də, autizm inkişafın mürəkkəb bir pozğunluğudur. Bu pozğunluq, uşaqlıq dövrünün erkən mərhələlərində başlayan atypik beyin təşkilatını əhatə edir və hər inkişaf mərhələsində özünü göstərə bilər. Autizmli uşaqlarda beyin sürətli böyümə göstərir və bu, beyin bölgələri arasında qeyri-adi əlaqələrlə müşayiət olunur.
Əvvəllər autizm genetik bir xəstəlik olaraq qəbul edilirdi, amma son araşdırmalar, onun inkişafında yalnız genetik faktorlardan deyil, həm də ətraf mühit, toksinlərə məruz qalma, qidalanma, ağır metallar, psixoloji travmalar və hamiləlikdən əvvəl ananın həyat tərzi kimi qeyri-genetik faktorların da mühüm rol oynadığını göstərir.
Bir çox xroniki xəstəliklər epigenetik xarakter daşıyır. Ətraf mühitin mənfi amilləri (kirli hava, su, işlənmiş məhsulların istehlakı) hüceyrə səviyyəsində toksik yüklənməyə səbəb olur. Oksigenin sərbəst radikalları ilə mitoxondriyalara zərər verilməsi ilkin olaraq hüceyrə səviyyəsində patogen proseslərə gətirib çıxarır və sonra bu proseslər daha geniş miqyasda yayılır.
Mikrobiotanın inkişafı və defisiti
Autizmin inkişafında mühüm risk faktorlardan biri mikrobiotanın pozulması və inkişafın çatışmazlığıdır. Antimikrobik agentlərin (antibiotiklər, pestisidlər, herbisidlər) təkrarlanmış təsiri mikrobiotanın defisitinə səbəb olur. Bağırsaqdakı mikrob müxtəlifliyinin azalması disbioza (bağırsaq florasının pozulması) gətirib çıxarır. Zəif və balanssız mikrobiota anadan uşağa ötürülür. Azalmış bioçeşidlilik və bağırsaq peristaltikasını yavaşladan digər faktorlar az müşahidə olunan hallardır və qalın bağırsaq bakteriyalarının bağırsaqda artmasına səbəb olur.
Yanlış qidalanma, xüsusilə karbohidratlarla zəngin qidalar, GMO-lar, qluten və kazein ehtiva edən məhsullar mikrobiotaya mənfi təsir göstərir. Bağırsaq mikrobiotasındakı dəyişikliklər, simbiotik olmayan bakteriyaların sayının artması və onların metabolizm məhsulları, vegetativ sinir sistemini stimullaşdırır, bu da beyinlə əlaqəli neyroinflammasiya proseslərini başlatmağa səbəb olur.
Yaş faktoru
Yaş da vacib bir risk faktorudur. Xəstənin yaşı nə qədər irəliləmişsə, sağalma prosesi bir o qədər yavaş gedir. Gənc xəstələrdə isə, normal sinaptik prosesin pozulmasından və neyron inkişafının başlanğıcından daha az vaxt keçdiyi üçün bərpa prosesi daha sürətlə baş verir və "oyanma" reaksiyası daha az intensiv olur. Fiziki (beyin silkələnməsi və zədələnməsi), emosional və iltihabi (əməliyyatlar, sınıqlar) səbəblərdən yaranan bütün beyin zədələri, sinir sistemində hüceyrə zədələnmələrinə yol açır...
