Uşaqlarda sədəf (psoriaz) xəstəliyi nədir?
Sədəf xəstəliyi dərinin yeniləmə dövrünün sürətlənməsi nəticəsində dəri hüceyrələrinin yığılması və qalın, pulcuqlu lezyonlar yaratması ilə xarakterizə olunan bir xəstəlikdir. Uşaqlarda müşahidə olunan Sədəf (Psoriaz) xəstəliyi, böyüklərə nisbətən fərqli şəkildə baş verə bilər və adətən daha yüngül şəkildə inkişaf edir. Lakin erkən diaqnoz və müalicə, uşağın həyat keyfiyyətini artırmaq baxımından vacibdir.
Uşaqlarda Sədəf (Psoriaz) xəstəliyinin növləri
Uşaqlarda müşahidə olunan Sədəf (Psoriaz) xəstəliyinin müxtəlif növləri mövcuddur. Hansı növün inkişaf edəcəyi, uşağın genetik meyilliliyi və ətraf mühit amillərinə bağlıdır:
1. Plak Psoriaz (ən çox müşahidə olunan növ)
- Uşaqlarda Sədəf (Psoriaz) xəstəliyinin ən çox rast gəlinən formasıdır.
- Qırmızı, pulcuqlu və qabarıq lezyonlar adətən dizlər, dirsəklər, baş dərisi kimi bölgələrdə müşahidə olunur.
- Uşaqlarda ən çox rast gəlinən ikinci növdür.
- Bədəndə kiçik, su damlası formasında qırmızı töküntülərlə xarakterizə olunur.
- Ən çox yuxarı tənəffüs yolu infeksiyasından sonra ortaya çıxır.
- İncə bölgələrdə, məsələn, qoltuqaltı, bədənin qatlarında və ya qasıqda qırmızı və parlaq lezyonlar yaranır.
- Qaşınma və tərləmə bu növün əlamətlərini pisləşdirə bilər.
4. Püstüler Psoriaz
- Dəri üzərində irin dolu kiçik qabarcıqlarla xarakterizə olunur.
- Uşaqlarda nadir hallarda rast gəlinir.
- Bütün bədəni əhatə edən qızartı, soyulma və güclü qaşınma ilə müşahidə olunan ciddi bir formadır.
- Uşaqlarda çox nadir hallarda görünür və təcili müalicə tələb edir.
Uşaqlarda Sədəf (Psoriaz) xəstəliyinin səbəbləri
Sədəf (Psoriaz) xəstəliyinin dəqiq səbəbi hələ tam olaraq bilinmir, lakin bu xəstəlik immun sisteminin pozulması, genetik amillər və ətraf mühit faktorlarının birləşməsi nəticəsində yaranır.
1. Genetik meyillilik
- Uşağın ailəsində Sədəf (Psoriaz) xəstəliyi və ya digər autoimmun xəstəliklər varsa, bu xəstəliyin görülmə riski artır.
- Sədəf (Psoriaz) immun sisteminin səhvən dəriyə hücum etməsi nəticəsində yaranır. Bu vəziyyət dəri hüceyrələrinin sürətlə çoxalmasına səbəb olur.
- İnfeksiyalar: Xüsusilə streptokok infeksiyaları, guttat psoriaz üçün mühüm faktordur
- Stress: Uşaqlarda stress, Sədəf (Psoriaz) xəstəliyinin yaranmasına və ya şiddətlənməsinə səbəb ola bilər.
- Dərman: Bəzi dərmanlar xəstəliyi daha pisləşdirə bilər.
- Dəri zədələnmələri: Kəsiklər, cızıqlar və ya yanıq yerləri Sədəf (Psoriaz) lezyonlarının yaranmasına səbəb ola bilər.
Uşaqlarda Sədəf (Psoriaz) xəstəliyinin əlamətləri
Sədəf (Psoriaz) xəstəliyinin əlamətləri uşağın yaşına, xəstəliyin növünə və şiddətinə görə dəyişə bilər. Ən çox rast gəlinən əlamətlər:
- Qırmızı və pulcuqlanan dəri: Dəri üzərində qalın, ağ və ya gümüş rəngli pulcuqlarla örtülmüş qırmızı lezyonlar.
- Qaşınma: Xüsusilə uşaqlarda qaşınma, narahatlıq və dəridə iltihaba səbəb ola bilər.
- Dırnaq dəyişiklikləri: Dırnaqlarda çöküntü, rəng dəyişiklikləri və ya qalınlaşma ola bilər.
- Dəri quruluğu və çatlamalar: Xəstəliyin olduğu bölgədə dəri quruyur və çatlayır.
- Ağrı: Dəri üzərində həssaslıq və ağrı ola bilər.
- Saç dərisində pulcuqlanma: Baş dərisində pulcuqlanma və tökülmə görünə bilər.
Uşaqlarda Sədəf (Psoriaz) xəstəliyinə diaqnoz qoyulması
Sədəf (Psoriaz) xəstəliyinin diaqnozu adətən, bir dermatoloq tərəfindən aparılan fiziki müayinə və xəstəlik tarixçəsinə əsasən qoyulur. Şübhəli hallarda aşağıdakı üsullar istifadə edilə bilər:
- Dəri biopsiyası: Diaqnozu dəqiqləşdirmək və xəstəliyin növünü müəyyənləşdirmək üçün dəri nümunəsi götürülə bilər.
- Qan testləri: Digər xəstəlikləri istisna etmək üçün istifadə edilə bilər.
- Səbəbin müəyyənləşdirilməsi: İnfeksiyalar və ya stress kimi faktorlar araşdırıla bilər.
Uşaqlarda Sədəf (Psoriaz) xəstəliyinin müalicəsi
Uşaqlarda Sədəf (Psoriaz) xəstəliyinin müalicəsi, simptomları yüngülləşdirmək, xəstəliyin irəliləməsini ləngitmək və həyat keyfiyyətini artırmaq məqsədilə planlanır. Müalicə üsulu xəstəliyin şiddətinə və uşağın yaşına bağlıdır.
1. Topikal müalicələr (Dəriyə tətbiq edilən dərmanlar)
- Nəmləndiricilər: Dərini nəmləndirərək quruluğu və pulcuqlanmanı azaldır.
- Kortikosteroid kremi: Qızarıqlığı və iltihabı yüngülləşdirir.
- D Vitaminli kremlər: Hüceyrə yenilənməsini tənzimləyir.
- UVB işığı ilə fototerapiya Sədəf xəstəliyinin simptomlarını yüngülləşdirir.
- Həkim nəzarətində və uşaqlarda təhlükəsiz şəkildə tətbiq edilməli.
- Şiddətli hallarda oral qəbul edilən dərmanlar və ya inyeksiyalar istifadə edilə bilər.
- Metotreksat: Hüceyrə böyüməsini ləngidir.
- Bitki tərkibli dərmanlar: İmmun sisteminin reaksiyasını tənzimləyir.
- Sədəf (Psoriaz) xəstəliyi uşaqlarda özgüvən və sosialllaşma probleminə səbəb ola bilər. Uşaqların emosional ehtiyaclarına dəstək verilməlidir.
Uşaqlarda Sədəf (Psoriaz) xəstəliyini qarşısını almaq və idarə etmək üçün tövsiyələr
Sədəf (Psoriaz) xəstəliyini tamamilə qarşısını almaq mümkün olmasa da, nəzarət altına alaraq şiddətlənmənin qarşısını almaq və simptomları yüngülləşdirmək mümkündür:
1. Nəmləndiricilərdən istifadə:
Dərini müntəzəm olaraq nəmləndirmək, quruluğun və qaşınmanın qarşısını almağa kömək edir.
2. Qıcıqlandırıcı vəziyyətlərdən uzaq durmaq:
Stress, infeksiyalar və dərini qıcıqlandıran amillərdən uzaq durmaq lazımdır.
3. Balanlaşdırılmış pəhriz:
Omega-3 yağ turşuları ilə zəngin pəhriz iltihabı azalda bilər.
4. Daimi nəzarət:
Dermatoloq nəzarətində müalicə prosesi müntəzəm olaraq izlənməlidir.
5. Psixoloji dəstək:
Uşağın xəstəliyi ilə bağlı emosional dəstəyə ehtiyacı ola bilər. Bu zaman psixoloqdan yardım almaq faydalıdır.
İnteqrativ Tibb ilə Proriaz (Sədəf) xəstəliyinin müalicəsi
İnteqrativ tibb uşaqlarda sədəf xəstəliyinin müalicəsində ən effektiv yanaşmalardandır. Düzgün qidalanma, bağırsaq sağlamlığının dəstəklənməsi, stressin idarə olunması və təbii müalicə üsulları ilə xəstəliyin gedişatını nəzarətdə saxlamaq mümkündür. Bununla yanaşı, hər bir müalicə üsulu həkim nəzarətində aparılmalıdır.
Uşağınızda sədəf xəstəliyi varsa, Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzinin dermatoloq və pediatr ilə məsləhətləşməyiniz tövsiyə olunur.
Nəticə
Uşaqlarda Sədəf (Psoriaz) xəstəliyi həyat boyu davam edə bilən xroniki bir vəziyyət olsa da, düzgün müalicə və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə effektiv şəkildə idarə edilə bilər. Ailənin bu prosesdə uşağa dəstək olması, xəstəliyin mənfi təsirlərini minimuma endirmək üçün çox vacibdir.
