Uşaqlarda Sidik Yolları İnfeksiyası Olduğunu Necə Bilmək Olar?

Uşaqlarda Sidik Yolları İnfeksiyası Olduğunu Necə Bilmək Olar?

Uşaqlarda sidik yolu infeksiyalarına valideynlər ciddi yanaşmasa da, uşaqlarda ciddi sağlamlıq problemləri yarada bilir. Tullantıların bədəndən süzülməsi və xaric edilməsindən məsul olan sidik sistemi infeksiyalara qarşı immun deyil və uşaqlar bu vəziyyətə xüsusilə həssas olurlar. 

Yetkinlərdən fərqli olaraq, uşaqlar öz narahatlıqlarını və ya simptomlarını həmişə açıq şəkildə ifadə edə bilməzlər, bu da valideynlərin sayıq olmasını vacib edir. Bu yazıda biz sidik yolu infeksiyalarının uşaqlarda yaranma səbəblərini, simptomlarını, diaqnozunu və müalicəsini araşdıraraq, profilaktik tədbirlərə kömək edəcək və vaxtında həkimə müraciət etməyin vacibliyini vurğulayacağıq. 

Uşaqlarda sidik yolu infeksiyalarının səbəbləri nələrdir?

Bu infeksiyalar, böyüklərdə daha çox yayılmış bir vəziyyət hesab edilsə də, uşaqların rifahına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilir. Bu infeksiyaların kök səbəblərini anlamaq vaxtında diaqnoz və effektiv müalicə üçün vacibdir. 

Sidik yolu infeksiyalarının uşaqlarda yaranma səbəbləri bunlardır:

Bakteriya invaziyası. Sözü gedən infeksiyaların böyük əksəriyyəti bakteriyalardan qaynaqlanır, əsasən Escherichia coli (E. coli) bu infeksiyaya səbəb olur. Bu bakteriyalar adətən sidik yollarına uretra vasitəsilə daxil olur və sidik kisəsinə qalxaraq infeksiyaya səbəb olur.

Anatomik anormallıqlar. Sidik yollarında müəyyən struktur anomaliyaları uşaqları infeksiyalara daha həssas edə bilir. Bunlara böyrəklərdə və ya sidik kisəsində sidiyin təbii axınına mane olan və bakteriyaların inkişaf edə biləcəyi mühitlər yaradan anormallıqlar daxildir.

Boşaltma disfunksiyası. Sidik kisəsinin tam boşalmaması və ya uzun müddət sidiyi saxlama kimi funksiyaların pozulması ilə mübarizə aparan uşaqlarda infeksiya riski artırır. Durğun sidik uşağın sidik yollarını bakteriyaların çoxalması üçün ideal bir mühit təmin edir.

Qəbizlik. Xroniki qəbizlik bu infeksiyalara səbəb ola bilir. Çünki düz bağırsaq dolduqda, sidik kisəsinə təzyiq göstərə, onun funksiyasına təsir edir və bakteriyaların böyüməsi ehtimalını artırır.

Vezikoureteral reflü (VUR). Vezikoureteral reflü sidiyin sidik kisəsindən sidik axarlarına və bəzən də böyrəklərə geri axdığı bir vəziyyətdir. Bu anormal axın bakteriyaları yuxarı sidik yollarına daxil edərək infeksiyalara səbəb olur.

İmmunitet funksiyasının pozulması. İmmunitet sistemi zəifləmiş uşaqlar, istər anadangəlmə şərtlərə, istərsə də kimyaterapiya kimi tibbi müalicələrə görə, sidik yolu infeksiyalarına qarşı daha həssas olur.

Genetik meyl. Sidik yolu infeksiyalarının genetik komponentdən təsirlənməsi də mümkündür. 

Bu səbəbləri bilmək uşaqlarda olan bu infeksiyaların həm qarşısının alınmasında, həm də idarə olunmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. 

Uşaqlarda sidik yolu infeksiyalarının simptomları nələrdir?

Bu vəziyyət fərqli simptomlarla özünü göstərir, o cümlədən:

İdrar zamanı ağrı və ya narahatlıq. Sidik yolu infeksiyası olan uşaqlar sidiyə çıxarkən ağrı və ya yanma hiss edə bilərlər. Kiçik uşaqlar bu narahatlığı uşaq bezlərinin dəyişdirilməsi zamanı artan təlaşla ifadə edir.

Tez-tez sidiyə getmə. Sidiyə getmə tezliyinin artması və adi miqdardan az miqdarda sidik ifrazı sidik yolu infeksiyasına işarə edə bilər. Uşaqlar bu zaman əvvəlki vaxtlara nisbətən daha tez-tez  tualetə gedir.

Qarın və ya bel ağrısı. Uşağın qarnının aşağı hissəsində və ya bel nahiyəsində, xüsusən sidik ifrazı zamanı və ya sonrasında ağrı şikayətləri sidik yolu infeksiyasını göstərə bilər. Kiçik uşaqlar bu narahatlığı ümumi əsəbilik və ya ağlamala ifadə edirlər.

Qeyri-adi sidik qoxusu və ya rəngi. Sidik qoxusunun və ya rənginin dəyişməsi sidik yolu infeksiyasının göstəricisi ola bilər. Bu zaman valideynlər hər hansı bir pis və ya kəskin qoxuya, həmçinin buludlu və ya çəhrayı sidik kimi qeyri-adi rənglərə diqqət yetirməlidirlər.

Qızdırma. Qızdırma, xüsusən də digər aydın səbəblər olmadıqda, potensial olaraq böyrəklərə yayılan daha ağır sidik yolu infeksiyasını göstərir. Davamlı və ya yüksək hərarət bir başa sidik yolu infeksiyasının əlaməti kimi qiymətləndirilir.

Qıcıqlanma və səbəbsiz ağlama. Körpələr və daha kiçik yaşlı uşaqlar öz narahatlıqlarını ifadə edə bilmirlər. Artan əsəbilik, səbəbsiz ağlama və ya davranış dəyişiklikləri uşağın sağlamlıq problemlərilə bağlı olduğu üçün uşaqda sinik yolları infeksiyası olduğunu bu yolla bilmək olar. 

Yorğunluq və letarji. Sidik yolu infeksiyası uşağın enerjisini itirə bilər və nəticəsə uşaqda yorğunluğun artmasına və süstlüyünə səbəb olur.
Valideynlər uşağın qeyri-adi şəkildə yorğun olduğunu və ya adi həvəsdən məhrum olduğunu gördükdə infeksiyalardan şübhələnə bilərlər.

Bu simptomları bilmək uşaqlarda yaranan sidik yolu infeksiyaları ilə mübarizədə ilk addımdır. Fəsadların qarşısını almaq və uşağın sağlamlığı təmin etmək üçün həkim müayinəsi vacibdir. 

Uşaqlarda sidik yolu infeksiyalarının riskləri varmı?

Bu infeksiyalar həkim müdaxiləsi ilə müalicə olunmasa, ağırlaşma halları ilə qarşılaşıla bilər. Uşaqlarda müalicə olunmamış və ya təkrarlanan sidik yolu infeksiyalarının səbəb ola biləcəyi potensial risklər aşağdakılardır:

Böyrəklərin zədələnməsi. İnfeksiyaların ciddi fəsadlardan biri böyrəklərin zədələnmə potensialıdır. Müalicə olunmayan və ya ağır sidik yolu infeksiyaları böyrəklərin iltihabına (pielonefrit) gətirib çıxararır ki, bu da davamlı olarsa, uzunmüddətli zədələnmə ilə nəticələnir. 
Xroniki böyrək xəstəliyi uşağın ümumi sağlamlığına təsir göstərə bilir və davamlı həkim müalicəsi tələb edir.

Sidik yollarının çapıqlanması. Təkrarlanan sidik yolu infeksiyaları sidik yollarında, xüsusən də böyrəklərdə və sidik axarlarında çapıqlara səbəb olur. Çapıq sidiyin normal axınına təsir edə bilir və gələcəkdə infeksiya riskini artırır.

Hipertoniya (yüksək qan təzyiqi). Təkrarlanan sidik yolu infeksiyaları nəticəsində yaranan böyrək zədələnməsi uşaqlarda yüksək təzyiqin inkişafına səbəb olur. 
Böyrək tutulmasından şübhələnən hallarda pediatr müalicə yanaşmasında qan təzyiqinin müayinəsini tövsiyə edə bilər.

Sepsis. Ağır hallarda, infeksiya uşağın qanına keçdikdə, sidik yolu infeksiyaları sepsisə səbəb olur. Sepsis təcili həkim müayinəsi tələb edən həyati təhlükəsi olan bir vəziyyətdir.

Böyümə və inkişafa təsiri. Xroniki və ya təkrarlanan sidik yolu infeksiyaları, düzgün idarə edilmədikdə, uşağın böyüməsinə və inkişafına potensial təsir göstərə bilir. Böyrək funksiyasının pozulması nəticəsində uşaqda qidalanma və hormonal balanssızlıqlar yaranır.

Emosional və davranış effektləri. Sidik yolu infeksiyalarından təkrarlanan ağrı və narahatlıq yaşayan uşaqlarda emosional və davranış problemləri yaranır. Narahatlıq, tualet qorxusu və sosial davranışdakı dəyişikliklər onların ümumi rifahına təsir edir.

Bu potensial fəsadlardan əvvəlcədən məlumatlı olmaq və aradan qaldırılması uşaqlarda sidik yolu infeksiyalarının proaktiv idarə olunmasının zəruridir. Valideynlər simptomların tanınmasında, vaxtında həkimin müalicə planlarına riayət edilməsində mühüm rol oynayırlar.

Uşaqlarda sidik yolu infeksiyasının diaqnozu hansı yollarladır?

Dəqiq və vaxtında diaqnoz infeksiyaların effektiv idarə olunmasında mühüm rol oynayır. Həkim bu infeksiyaların mürəkkəbliklərini açmaq üçün çoxşaxəli yanaşma tətbiq edir. Uşaqlarda yaranan bu infeksiyasının diaqnostik prossesi aşağdakı kimidir:

Klinik qiymətləndirmə. Diaqnostik prosses çox vaxt hərtərəfli klinik qiymətləndirmə ilə başlayır. Həkim uşağın tibbi tarixi, o cümlədən əvvəlki sidik yolu infeksiyaları, əsas sağlamlıq vəziyyəti və ailənin tibbi tarixçəsi haqqında məlumat toplayır.

Simptomların qiymətləndirilməsi. Uşağın simptomlarının diqqətlə araşdırılması həlledicidir. Sidiyə çıxma zamanı ağrı, tez-tez sidiyə getmə, qarın və ya bel ağrısı və qızdırma kimi simptomlar infeksiyanın təbiəti və şiddəti ilə bağlı qiymətli ipuçları verir.

Fiziki müayinə. Fiziki müayinə qarın və ya arxa nahiyədə həssaslıq kimi əlamətləri aşkar edilir ki, bu da böyrəklərin tutulduğunu göstərir. Kiçik uşaqlarda müayinə genital bölgənin qiymətləndirilməsini əhatə edir.

Sidik analizi. Sidik analizi bakteriya, qırmızı və ağ qan hüceyrələri və infeksiyanın digər göstəricilərinin olması üçün sidik nümunəsinin yoxlanılmasını əhatə edir. Sidik analizində anormal tapıntılar sidik yolu infeksiyasını güclü şəkildə göstərir.

Təsvir araşdırmaları. Əksər hallarda sidik yollarının quruluşunu və funksiyasını qiymətləndirmək üçün görüntüləmə tədqiqatları tövsiyə olunur. Ultrasəs, boşalma sistouretroqramması (VCUG) və ya dimerkaptosuksinik turşunun (DMSA) skanları, xüsusilə anatomik anormallıqlar və ya vezikoureteral reflü (VUR) ilə bağlı narahatlıqlar olduqda lazımi məlumatlar təmin edir.

Qan testləri. Tam qan sayımı (CBC) və ya böyrək funksiyası testləri kimi qan testləri uşağın ümumi sağlamlığını qiymətləndirmək və sidik yolu infeksiyasının hər hansı sistem təsirini müəyyən etmək üçün aparılır.

Kateterləşdirilmiş sidik nümunəsi (yuxarı yaşlı uşaqlarda). Körpələrdə və gənc uşaqlarda dəqiq test üçün steril nümunəni təmin etmək üçün kateterləşdirilmiş sidik nümunəsi alına bilər.

Əsas şərtlərin qiymətləndirilməsi. Əgər uşaqda təkrarlanan sidik yolu infeksiyaları varsa, struktur anomaliyaları və ya immun sisteminin pozğunluqları kimi əsas şərtlərin əlavə qiymətləndirilməsi lazım olur.

Ünsiyyət və əməkdaşlıq. Diaqnostika prosesində həkim və valideynlər arasında effektiv ünsiyyət vacibdir. Aydın və açıq ünsiyyət bütün müvafiq məlumatların nəzərə alınmasını və hər hansı narahatlıqların aradan qaldırılmasını təmin edir.

Sözü gedən infeksiyaların diaqnostiki prosses birgə səy tələb edir. Tibbi tarixçə, klinik qiymətləndirmə və diaqnostik testlərdən əldə edilən fikirləri birləşdirərək, həkim optimal bərpa və uzunmüddətli sidik sağlamlığını təşviq edərək, hər bir uşağın unikal ehtiyaclarına cavab vermək üçün müalicə planlarını uyğunlaşdırır.

Uşaqlarda sidik yolu infeksiyalarının müalicəsi necədir?

Uşaqların bu infeksiyalardan, tez sağalmalarını təmin etmək və potensial fəsadların qarşısını almaq üçün sürətli və düzgün müalicə vacibdir.
 
İnfeksiyasının müalicəsi aşağdakı kimi aparılır:

Antibiotik terapiyası. Sözü gedən infeksiyalarının müalicəsinin təməl daşı antibiotik terapiyasıdır. Antibiotikin spesifik seçimi infeksiyaya səbəb olan bakteriyaların növündən və onun dərmanlara həssaslığından asılıdır. Antibiotiklərin tam kursunu tamamlamaq infeksiyanı aradan qaldırmaq və onun təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün vacibdir.

Ağrı idarəetmə. Sidik ifrazı zamanı narahatlığı aradan qaldırmaq üçün həkim tərəfindən ağrı kəsicilər tövsiyə oluna bilər. Uşağın yaşı və çəkisi üçün uyğun doza ilə bağlı həkimin göstərişlərinə əməl etmək vacibdir.

Maye qəbulunun artırılması. Uşağı çoxlu maye içməyə təşviq etmək sidik yollarından bakteriyaların yuyulmasına kömək edir və bədənin ümumi nəmləndirməsini artırır. 

İstirahət və rahatlq tədbirləri. Uşağın sağalması üçün kifayət qədər istirahət etməsi vacibdir. Rahat bir mühitin təmin edilməsi və uşağın kifayət qədər yuxu almasını təmin etmək bədənin sağalma prosesini dəstəkləyir.

Monitorinq və təqib. Simptomların müntəzəm monitorinqi və həkimlə təqib görüşləri müalicənin vacib komponentləridir. İnfeksiyanın tam həllini təmin etmək üçün təkrar sidik testləri tövsiyə edilir.

Əsas şərtlərin müalicəsi. Vezikoureteral reflü (VUR) və ya struktur anormallıqlar kimi əsas vəziyyət sidik yolu infeksiyasına səbəb olarsa, əlavə müdaxilələr lazım olur. Bu, anatomik problemləri düzəltmək üçün cərrahi prosedurları əhatə edir.

Maarifləndirmə və profilaktika. Valideynləri, uşaqları yaxşı gigiyena təcrübələri, vaxtında tualetin vacibliyi və qəbizliyin qarşısının alınması strategiyaları haqqında maarifləndirmək gələcək sidik yolu infeksiyalarının qarşısının alınmasında ayrılmaz rol oynayır.

Probiyotiklər. Faydalı bakteriyalar olan probiyotiklər bağırsaq və sidik yollarında mikroorqanizmlərin sağlam balansını təmin edərək təkrarlanan sidik yolu infeksiyalarının qarşısını almağa kömək edir.

Yaş, ümumi sağlamlıq və hər hansı əsas tibbi vəziyyət kimi amilləri nəzərə alaraq, müalicə planlarını uşağın fərdi ehtiyaclarına uyğunlaşdırmaq hıkim üçün vacibdir. Valideynlər hər hansı narahatlıq və ya simptomlardakı dəyişiklikləri dərhal həkimə bildirməlidirlər.

Sidik yolları infeksiyalarına tez-tez rast gəlinir. Daha çox tənəffüs yollarının bakterial infeksiyalarından sonra fəsad kimi sidik yolları infeksiyalarına rast gəlinir. İzopatik antibakterial xüsusiyyətə malik olan preparatlar verməklə infeksiyalaşma prosesini 0-a endirmək olar. Sidik,  cinsiyyət sisteminin selikli qişasında normal flora yaratmaq mümkündür. Müalicə zamanı qida rasionu  nəzarətdə saxlanılmalıdır. -qazlı içkilər, qıcıqlandırıcı qisa, duzlu, istiotlu,  ədviyyatlı qidalar rasiondan kənatlaşdırılmalıdır. Mayenin adekvat qaydada qəbuluna üstünlük vermək lazımdır.

Uşaqlarda sidik yolu infeksiyalarının qarşısını necə almaq olar?

Sidik yolu infeksiyalarının qarşısını almaq uşaqların ümumi sağlamlığı üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Ən sadə addımlardan biri uşaqlarda düzgün gigiyena vərdişlərinin öyrədilməsidir. Qız uşaqlarında tualetdən sonra öndən arxaya silmək, oğlan uşaqlarında isə genital gigiyenaya diqqət etmək infeksiya riskini azaldır.

Bundan əlavə, uşaqların vaxtında sidiyə getməsi vacibdir. Sidiyi uzun müddət saxlamaq bakteriyaların çoxalmasına şərait yaradır. Uşaqlar kifayət qədər su içdikdə sidik yolları təmizlənir və bakteriyalar xaric olur. Qəbizliyin qarşısını almaq da profilaktik tədbirlərdən biridir, çünki qəbizlik sidik kisəsinə təzyiq edərək infeksiya riskini artırır.

Valideynlər uşağın qidalanmasına da diqqət etməlidirlər. Çox ədviyyatlı, qazlı içkilər və qıcıqlandırıcı qidaların rasiondan uzaq tutulması sidik yollarının sağlam qalmasına kömək edir. Beləliklə, gigiyena, balanslı qidalanma və bol maye qəbulu uşaqlarda sidik yolu infeksiyalarının qarşısını almaqda mühüm rol oynayır.

Tez-tez verilən suallar

Usaqlarda sistitin tebii yolla mualicesi necə mümkündür?

Usaqlarda sistitin tebii yolla mualicesi üçün ilk addım bol maye qəbuludur. Çoxlu su içmək sidik yollarını yuyaraq bakteriyaların orada qalma ehtimalını azaldır. Bundan əlavə, uşağın gigiyenasına diqqət etmək və qıcıqlandırıcı qidaları rasiondan çıxarmaq da müalicəni dəstəkləyə bilər.

Usaqlarda tez tez sidiye getmek hansı hallarda narahatlıq doğurur?

Usaqlarda tez tez sidiye getmek valideynlərin diqqət etməli olduğu simptomlardan biridir. Əgər bu vəziyyət ağrı, yanma və ya qızdırma ilə müşayiət olunursa, sidik yolu infeksiyasına işarə edə bilər. Bu halda həkim müayinəsi vacibdir.

Usaqlarda sidik yolu infeksiyasi hansı əlamətlərlə tanınır?

Usaqlarda sidik yolu infeksiyasi əsasən sidiyə çıxarkən ağrı, tez-tez sidiyə getmə, qarın ağrısı və qızdırma ilə özünü göstərə bilir. Kiçik yaşlı uşaqlarda isə səbəbsiz ağlama və əsəbilik bu vəziyyətin əlaməti ola bilər.

Usaqlarda sistitin mualicesi necə aparılır?

Usaqlarda sistitin mualicesi adətən antibiotiklərlə həyata keçirilir. Həkim uşağın yaşına, çəkisinə və infeksiyanın şiddətinə uyğun dərman seçir. Bununla yanaşı, uşağın maye qəbulunu artırmaq və istirahətini təmin etmək müalicə prosesini sürətləndirir.

Sidik yolu infeksiyasi elametleri uşaqlarda necə özünü göstərir?

Sidik yolu infeksiyasi elametleri uşaqlarda ağrılı sidiyə çıxma, sidik qoxusunda dəyişiklik, qızdırma və qarın ağrısı kimi formalaşır. Körpələrdə isə səbəbsiz əsəbilik və ya həddindən artıq yorğunluq müşahidə oluna bilər.