Bel Yırtığı Müalicə Olunur? Bel Yırtığı Əməliyyatı Necə Olur?
Bel yırtığı bir çox insanın həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərən ümumi onurğa xəstəliyidir. Onurğamız bədənimizin əsas dayaq quruluşudur və 33 fəqərədən ibarətdir. Bu fəqərələr arasında disklər adlanan yastıqlar var. Bu disklər onurğanın hərəkətliliyini təmin edir və xarici təsirlərə qarşı tampon rolunu oynayır. Lakin zaman keçdikcə və ya qəfil hərəkət nəticəsində bu disklərdən biri yerindən sürüşə bilər. Beldə olan bu vəziyyətə bel yırtığı deyilir.Bel yırtığının səbəbləri nələrdir?
Disk yırtığının müxtəlif səbəbləri ola bilər. Onlardan ən geniş yayılanları bunlardır:- Yaşlanma
- Ani hərəkətlər və travmalar
- Hərəkətsizlik və yanlış duruş
- Genetik faktorlar
- Həddindən artıq çəki
- Fiziki fəaliyyətin olmaması
- Peşə faktorları
Ani hərəkətlər və travmalar. Ağır əşyanı səhv qaldırmaq, qəfil və güclü hərəkətlər etmək və ya qəzaya düşmək onurğada olan disklərin sürüşməsinə və disk yırtığına səbəb ola bilər.
Hərəkətsizlik və yanlış duruş. Uzun müddət oturmaq və ya hərəkətsiz qalmaq, yanlış duruş onurğaya həddindən artıq gərginlik yaradır və disklərin aşınmasına səbəb olur.
Genetik faktorlar. Ailədə bel yırtığı olan insanlarda bu vəziyyətə daha çox rast gəlinir. Genetik meyl onurğada olan disklərin struktur olaraq zəifləməsinə səbəb olduğundan yırtılma riski də yüksəkdir.
Həddindən artıq çəki. Həddindən artıq çəki onurğaya əlavə stres yaradır və disklərin daha tez köhnəlməsinə səbəb ola bilər. Bu hal da disk yırtığı riskini artırır.
Fiziki fəaliyyətin olmaması. Müntəzəm məşq etməmək əzələlərin və onurğanın zəifləməsinə səbəb olur. Zəif əzələlər onurğaya lazımi şəkildə dəstək verə bilmir və diskdə yırtılmağa meyli yaradır.
Peşə faktorları. Ağır fiziki işlə məşğul olan və ya daim ağır əşyaları qaldırmalı olan insanlarda bel yırtığı riski daha yüksəkdir. Bundan əlavə, uzun müddətli stolüstü işləyənlərdə bu risk var.
Əlaqəli məqalə: Bel Yırtığı Niyə Yaranır?
Bel yırtığının əlamətləri nələrdir?
Disk yırtığının əlamətləri disklərin onurğa beyninə və ya sinir köklərinə basması nəticəsində baş verir və insandan insana dəyişir, lakin ümumi simptomlara bunlar daxildir:Bel və ayaq ağrısı. Ən çox görülən simptom beldən başlayan və omba və ayaqlara yayılan ağrıdır. Bu ağrı adətən birtərəfli olur və ayaqdan aşağıya doğru yayılır.
Uyuşma və qıcıqlanma. Yırtıq disk sinir köklərinə təzyiq göstərərək təsirlənmiş ərazidə uyuşma və qıcıqlanma hisinə səbəb olur. Bu hiss adətən baldırda və ayaqlarda olur.
Əzələ zəifliyi. Yırtıq disk sinirlərə təsir edə və ayaqlarda əzələ zəifliyinə səbəb ola bilər. Bu vəziyyət xüsusilə gəzərkən və ya hərəkət edərkən çətinlik yaradır.
Hərəkət məhdudiyyəti. Bel yırtığı olan insanlar bel və ayaq ağrıları səbəbiylə hərəkət məhdudiyyəti yaşaya bilərlər. Xüsusilə, əyilmə, dönmə və ağır əşyaları qaldırmaq kimi hərəkətlər çətinləşə bilər.
Reflekslərin itirilməsi. Yırtıq disk sinir köklərinə təzyiq göstərərək reflekslərin azalmasına və ya yox olmasına səbəb ola bilər.
Xroniki ağrı. Disk yırtığı olan insanlar vaxtında müalicə almaqdıqda, xroniki və daimi ağrı hissi yaşaya bilərlər.
Bu simptomlar bel yırtığının şiddətindən və hansı sinir köklərinin təsirləndiyindən asılı olaraq dəyişə bilər. Əgər sizdə bu əlamətlərdən hər hansı biri varsa, vəziyyətin xronikləşməməsi üçün həkimə müraciət etməyiniz vacibdir.
Bel yırtığının diaqnozu necə qoyulur?
Bel yırtığını diaqnoz etmək üçün həkimlər bir sıra qiymətləndirmə və testlər aparırlar. Həkimlərin diaqnoz üçün istifadə etdikləri əsas üsullar bunlardır:Tibbi anamnez və fiziki müayinə. Həkim xəstənin anamnezini alır və onun simptomlarını ətraflı qiymətləndirir. Fiziki müayinə zamanı həkim onurğa sütununu, ayaqları və sinir funksiyalarını yoxlayır. Bu müayinə ağrının yerini və şiddətini təyin etməyə kömək edir.
Görüntüləmə testləri.Bura daxildir;
- Maqnit rezonans görüntüləmə (MRT). MRT disk yırtıqlarının diaqnozunda ən çox istifadə edilən görüntüləmə üsuludur. O, onurğanın ətraflı təsvirlərini təqdim edir və disklərin vəziyyətini və sinir köklərinə təzyiq olub olmadığını göstərir.
- Kompüterli Tomoqrafiya (KT). KT onurğanın kəsişmə şəkillərini təmin edir və disklərin quruluşunu qiymətləndirmək üçün istifadə olunur.
- Rentgen. X-şüaları sümük quruluşunu və onurğada mümkün struktur problemlərini göstərmək üçün istifadə olunur.
Diskoqrafiya. Diskoqrafiya nadir hallarda istifadə edilən bir üsuldur. Bu testdə onurğada olan disklərə xüsusi boya yeridilir və sonra rentgen və ya KT çəkilir.
Miyeloqrafiya. Miyeloqrafiya onurğa kanalını və sinir köklərini görmək üçün istifadə edilən testdir. Onurğa mayesinə kontrast maddə yeridilməklə rentgen və ya KT müayinəsi aparılır. Bu üsulla sinir köklərinə basan disklər və digər strukturlar aşkar edilir.
Bel yırtığının müalicəsi necə olur?
Disk yırtığının müalicəsi xəstənin simptomlarından, yırtığın şiddətindən və ümumi sağlamlıq vəziyyətindən asılı olaraq dəyişir. Müalicə üsulları qeyri-cərrahi (konservativ) müalicələrdən cərrahi müdaxilələrə qədər müxtəlif üsullarladır. Disk yırtığının müalicə üsulları bunlardır:- İstirahət və fəaliyyət dəyişikliyi
- Dərman
- Fiziki müalicə və məşqlər
- İsti və soyuq tətbiqlər
- Manual terapiya
- Epidural steroid enjeksiyonları
- Diskektomiya
- Mikrocərrahiyyə
- Laminektomiya
- Süni disk yerləşdirmə
- Fusion cərrahiyyə
Dərman. Həkim beldəki ağrı və iltihabı azaltmağa kömək edən dərmanlar təyin edə bilər. Eyni zamanda qısamüddətli istifadə üçün əzələ rahatlaşdırıcı və steroidlər də tövsiyə oluna bilər.
Fiziki müalicə və məşqlər. Fiziki terapiya əzələləri gücləndirməyə, elastikliyi artırmağa və onurğanın sabitləşməsinə kömək edir.
Fizioterapevtlər xəstələr üçün xüsusi məşq proqramları hazırlayır və düzgün duruş texnikasını pasiyentə öyrədirlər.
İsti və soyuq tətbiqlər. Ağrıları aradan qaldırmaq və iltihabı azaltmaq üçün isti və soyuq tətbiqlərdən istifadə edilə bilər. Soyuq tətbiq xüsusilə ilk 48 saat ərzində təsirli ola bilər, istilik tətbiqi isə əzələləri rahatlaşdırmaq üçün istifadə edilə bilər.
Manual terapiya. Manual terapiyaya fiziki terapevt və ya şiroterapist tərəfindən tətbiq edilən masaj üsulları əhatə edir. Bu üsullar onurğanın düzülməsini düzəltməyə və əzələ gərginliyini azaltmağa kömək etdiyindən yırtıq üçün faydalıdır.
Epidural steroid enjeksiyonları. Şiddətli ağrılar zamanı onurğa beyni ətrafına steroid iynələri vurula bilər. Bu inyeksiyalar iltihabı azaltmaqla yırtığın səbəb olduğu ağrıları aradan qaldırır.
Diskektomiya. Diskektomiya yırtıq disk parçasının cərrahi yolla çıxarılmasıdır. Bu üsul sinir köklərinə təzyiqi aradan qaldıraraq ağrıları aradan qaldırır.
Mikrocərrahiyyə. Mikrocərrahiyyə kiçik bir kəsiklə həyata keçirilən minimal invaziv cərrahi üsuldur. Cərrah mikroskopdan istifadə edərək yırtıq disk parçasını çıxarır. Bu üsul sağalma müddətini qısaldır və ağırlaşma riskini azaldır.
Laminektomiya. Laminektomiya onurğada sümük quruluşunun lamina adlanan hissəsinin çıxarılması prosesidir. Bu üsul sinir köklərinə təzyiqi azaltmaq üçün istifadə olunur.
Süni disk yerləşdirmə. Bu, zədələnmiş diskin çıxarılması və onun süni disklə əvəz edilməsi prosesidir. Bu cərrahi üsul onurğanın hərəkətliliyini qorumaq üçün həyata keçirilir.
Fusion cərrahiyyə. İki və ya daha çox fəqərənin cərrahi yolla birləşdirilməsi prosesidir. Bu üsul onurğanın sabitliyini artırmaq və ağrıları azaltmaq üçün istifadə olunur.
Bu müalicə üsulları disk yırtığı olan xəstələrin vəziyyətinə və simptomlarına görə dəyişə bilər. Həkim xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətini və yırtığın şiddətini nəzərə alaraq hansı müalicə üsulunun daha uyğun olduğuna qərar verir.
Bel yırtığı nə zaman əməliyyat olunur?
Disk yırtığının cərrahi müalicəsi son çarə sayılır və konservativ müalicə üsulları nəticə vermədikdə tətbiq edilir. Cərrahi müalicə tələb edən hallar bunlardır:Şiddətli və davamlı ağrılar. Konservativ müalicə üsullarına baxmayaraq keçməyən şiddətli və davamlı bel və ayaq ağrıları varsa və bu ağrılar gündəlik fəaliyyətə ciddi təsir edirsə, cərrahi müdaxilə edilir.
Nevroloji simptomlar. Ayaqlarda güc itkisi, uyuşma və qıcıqlanma kimi nevroloji simptomlar davamlı olarsa, cərrahi üsulu ilə müalicə olunur.
Sidik kisəsi və bağırsaq funksiyalarının pozulması. Cauda equina sindromu kimi tanınan bu vəziyyətdə, yırtıq disk onurğa beyninə təzyiq göstərərək, sidik kisəsi və bağırsaq nəzarətinə təsir göstərə bilər. Bu hal ciddi vəziyyətdir və təcili cərrahi müdaxilə tələb edir.
Böyük disk yırtığı. MRT və ya digər görüntüləmə testlərində böyük disk yırtığı aşkar edilərsə və yırtıq sinir köklərinə əhəmiyyətli təzyiq göstərirsə, cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.
Cərrahi müalicə qərarı xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyəti, yaşı, yırtığının yeri və ölçüsü kimi bir çox faktorlar nəzərə alınaraq verilir.
Hər bir halda yırtığın dəqiq diaqnozu və müalicəsi üçün həkim müayinəsi mütləqdir.
Əməliyyata göstəriş olmadığı halda xəstəliyin müalicəsində səbəbə yönəlik olaraq İnteqrativ tibbin müalicə üsulları (homeosiniatriya, biopunktura, neuralterapiya), ozonoterapiya, PRP istifadə olunur. Və bununla degenerasiya olunmuş diskin bərpası sürətlənir. Yanaşı olaraq fizioterapiya və reablitasiya tətbiqi uğurlu nəticə verir.
Bel yırtığından qorunma yolları
Bel yırtığının müalicəsi qədər onun qarşısının alınması da vacibdir. Əksər hallarda düzgün həyat tərzi və hərəkət vərdişləri ilə bu xəstəliyin yaranma ehtimalını minimuma endirmək mümkündür. İlk növbədə, düzgün duruş qaydalarına əməl etmək belin sağlamlığı üçün əsas şərtlərdən biridir. Uzun müddət oturmaq və ya ayaq üstə dayanmaq məcburiyyətində olan şəxslər tez-tez fasilə verməli, bədəni hərəkət etdirməli və bel əzələlərini aktiv saxlamağa çalışmalıdırlar.
Müntəzəm fiziki fəaliyyət və idman da onurğa sağlamlığını gücləndirən mühüm amildir. Xüsusən, bel və qarın əzələlərini möhkəmləndirən məşqlər onurğaya əlavə dəstək verir. Bununla yanaşı, artıq çəkidən uzaq durmaq, balanslı qidalanmaq və belə həddindən artıq yük gətirən hərəkətlərdən çəkinmək vacibdir. Hər kəs bilməlidir ki, profilaktik tədbirlər bel yırtığının qarşısını almaqda müalicə qədər təsirli ola bilər.
Bel yırtığı ilə bağlı çox soruşulan suallar
Bel yırtığının təbii müalicəsi mümkündürmü?
Bəli, bəzi hallarda bel yırtığının təbii müalicəsi üsulları tətbiq olunur. Məsələn, fizioterapiya, masaj, alternativ tibbi yanaşmalar, bitki mənşəli yağlarla müalicə və xüsusi məşqlər xəstəliyin yüngülləşməsinə kömək edə bilər. Ancaq bu üsullar həkim nəzarəti altında aparılmalıdır.
Bel yırtığı emeliyyati qiymeti nə qədərdir?
Bel yırtığı emeliyyati qiymeti xəstənin vəziyyətindən, əməliyyatın növündən və seçilən klinikadan asılı olaraq dəyişir. Qiymətlər ölkələrə və şəhərlərə görə də fərqlənir. Həkimlə ilkin konsultasiya sonrası daha dəqiq qiymət öyrənmək mümkündür.
Qrija emeliyyati qiymeti nə qədərdir?
Qrija emeliyyati qiymeti əməliyyatın mürəkkəbliyi, istifadə olunan texnologiyalar və xəstəxananın tariflərinə görə dəyişir. Müalicəyə başlamazdan öncə bu barədə həkimlə və klinika ilə danışmaq vacibdir.
Bel yırtığı əməliyyatı necə aparılır?
Bel yırtığı əməliyyatı müxtəlif üsullarla həyata keçirilə bilər. Ən çox istifadə olunan üsullar diskektomiya, mikrocərrahiyyə və süni disk yerləşdirilməsidir. Əməliyyatın məqsədi sinirlərə olan təzyiqi aradan qaldırmaq və xəstənin ağrılarını azaltmaqdır.
Beldə yirtiq mualicesi hansı üsullarla aparılır?
Beldə yirtiq mualicesi konservativ və cərrahi üsullarla aparıla bilər. Konservativ müalicəyə dərmanlar, fizioterapiya, isti və soyuq tətbiqlər, manual terapiya daxildir. Cərrahi müdaxilə yalnız konservativ üsullar fayda vermədikdə tətbiq olunur.
Bel yırtığının müalicəsi nə qədər çəkir?
Bel yırtığının müalicəsi xəstənin vəziyyətindən asılı olaraq dəyişir. Yüngül hallarda bir neçə həftə ərzində yaxşılaşma müşahidə oluna bilər. Ağır hallarda isə müalicə prosesi daha uzun çəkə bilər və bəzən əməliyyat tələb olunur.
Beldə qrija mualicesi necə olur?
Beldə qrija mualicesi həm təbii, həm də tibbi üsullarla aparıla bilər. Fizioterapiya, reabilitasiya proqramları, dərmanlarla müalicə və lazım olduqda cərrahi əməliyyat tətbiq olunur. Müalicə xəstənin simptomlarının ağırlığına görə fərqlənir.
Onurğa yırtığının müalicəsi hansı üsullarla aparılır?
Onurğa yırtığının müalicəsi dərmanlar, fizioterapiya, manual terapiya və müxtəlif cərrahi üsullar vasitəsilə aparıla bilər. Müalicə seçimi xəstənin simptomlarının şiddətinə və onurğada yaranan zədələnmənin dərəcəsinə görə müəyyən edilir.
