Xərçəng Xəstəliyinin Həkimi Kimdir? Xərçəng Həkimi Hansı Xəstəlikləri Müalicə Edir?

Xərçəng bədəndəki hüceyrələrin nəzarətsiz mutasiya uğraması və nəzarətsiz şəkildə çoxalaraq şiş əmələ gəlməsi ilə ortaya çıxan ciddi bir xəstəlikdir. Bu şişlər bədənin müxtəlif hissələrinə yayıla və normal toxumaları zədələyə bilər. Xərçəngin bir çox növləri var və hər biri fərqli simptomlarla özünü göstərir. Xərçəng xəstəliyinin əmələ gəlməsində genetik faktorlar, ətraf mühitin təsiri və həyat tərzi mühüm rol oynayır. Erkən diaqnoz bu xəstəliyin müalicəsində böyük əhəmiyyət kəsb edir, çünki xəstəliyin irəliləmədən idarə olunmasına imkan verir. Müalicə adətən onkoloqlar tərəfindən aparılır. Onkoloqlar xəstəliyin növü və mərhələsinə uyğun olaraq müalicə planı hazırlayır və həyata keçirirlər. Bu müalicə üsullarına cərrahi müdaxilə, kemoterapi, radioterapiya və immunoterapiya kimi seçimlər daxildir. 

Xərçəngin əlamətləri hansılardır?

Sözügedən xəstəliyin simptomları növündən, yerləşdiyi orqandan və xəstəliyin mərhələsindən asılı olaraq çox fərqli olur. Ancaq bəzi ümumi simptomlar xərçəngin varlığını göstərir. Bu simptomların fərqində olmaq erkən diaqnoz və müalicə prosesində böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Arıqlamaq və İştahsızlıq: Səbəbi bilinməyən, sürətli kilo itkisi, xüsusilə bir neçə ay ərzində bədən çəkisinin yüzdə 10-dan çoxunu itirmək xərçəng xəstəliyinin əlamətidir. Bu vəziyyət tez-tez həzm sisteminin xərçəngləri ilə əlaqələndirilir, lakin digər xərçəng növlərində də baş verə bilər.
Yorğunluq və zəiflik: Davamlı yorğunluq hissi və istirahətə baxmayaraq keçməyən zəiflik bu durumun ümumi əlamətləridir. Bu əlamət xüsusilə anemiya ilə əlaqəli xərçəng növlərində özünü göstərir.
Ağrı: Xüsusilə gecə saatlarında və ya hərəkətlə artan ağrılar müəyyən xərçəng növlərinin əlamətidir. Sümük, qaraciyər və ya beyin xərçəngləri bu növ ağrıya səbəb olur.
Dəri Dəyişiklikləri: Dəridə yeni əmələ gələn və ya mövcud olan xalların dəyişməsi, xüsusilə ölçü, rəng və ya forma dəyişiklikləri dəri xərçənginin əlamətidir. Ayrıca dəridə sağalmayan yaralar da diqqət edilməli olan əlamətlər arasındadır.
Qanaxma: Səbəbi bilinməyən burun qanamaları, sidikdə və ya nəcisdə qan, ağciyərlərdən qanlı bəlğəm kimi qanaxma bu xəstəliyin əlamətidir. Bu simptomlar tez-tez mədə, bağırsaq, sidik kisəsi və ya ağciyər xərçəngi ilə əlaqələndirilir.
Şişmiş limfa düyünləri: Boyun, qoltuqaltı və ya qasıq bölgəsindəki limfa düyünlərindəki şişlik və ya sərtlik bədənin infeksiya ilə mübarizə apardığının göstəricisi və ya xərçəng xəstəliyinin əlaməti ola bilər.
Bu simptomlardan birini və ya bir neçəsini müşahidə etdikdə həkimə müraciət etmək vacibdir. Erkən diaqnoz sözügedən durumun müalicəsində müvəffəqiyyət şansını əhəmiyyətli dərəcədə artırır.

Xərçəng necə müalicə edilir?

Bu xəstəliyin müalicəsi xəstəliyin növü və mərhələsindən, xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətindən və müalicəyə reaksiyasından asılı olaraq müxtəlif üsulları əhatə edir. Müalicənin məqsədi xərçəng hüceyrələrini məhv etmək, böyüməsini dayandırmaq və ya yayılmasının qarşısını almaqdır. 
Cərrahi Müdaxilə: Xərçəng xəstəliyinin müalicəsinin ən geniş yayılmış üsullarından biri cərrahiyyədir. Xərçəng toxumasının tamamilə çıxarılması üçün əməliyyat aparılır. Erkən mərhələlərdə şişin ətrafdakı sağlam toxuma ilə birlikdə çıxarılması xəstəliyin yayılmasının qarşısını alır. Ancaq şişin yayıldığı hallarda, cərrahi müdaxilə xərçəngi tamamilə məhv etmək üçün deyil, xəstənin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün palliativ müalicə olaraq tətbiq edilir.
Radioterapiya: Radiasiya terapiyası yüksək enerjili şüalardan istifadə edərək xərçəng hüceyrələrini məhv etməyi hədəfləyən bir müalicə üsuludur. Radioterapiya tək və ya cərrahiyyə və ya kimyaterapi ilə birlikdə istifadə edilir. Bu üsul xərçəng hüceyrələrinin DNT-sini zədələyir, onların bölünməsini dayandırır və böyüməsinin qarşısını alır. Radioterapiya bədənin müəyyən bir sahəsinə fokuslanaraq tətbiq edilir, beləliklə ətrafdakı sağlam toxumaların zədələnməsini minimuma endirməyə çalışır.
Kimyaterapiya: Kimyaterapiya xərçəng hüceyrələrinin böyüməsini və bölünməsini dayandırmaq məqsədi daşıyan dərmanlarla müalicə formasıdır. Kimyaterapiya dərmanları sürətlə bölünən hüceyrələri hədəf alır, buna görə də xərçəngin yayılmasının qarşısını alır. Kimyaterapiya adətən sistemli müalicə kimi aparılır, yəni dərmanlar qana daxil olur və bədənin müxtəlif hissələrinə çatır. Yan təsirlərə saç tökülməsi, ürəkbulanma və yorğunluq daxildir, lakin bu yan təsirlər adətən müvəqqəti olur.
İmmunoterapiya: İmmunoterapiya bədənin immun sistemini gücləndirərək xərçəng hüceyrələri ilə mübarizə aparmağı hədəfləyən bir müalicə üsuludur. İmmunitet sistemi normal olaraq bədənə zərər verən yad maddələrə qarşı müdafiə mexanizmi inkişaf etdirir, lakin xərçəng hüceyrələri bu sistemi aldadaraq aşkarlanmaqdan yayına bilər. İmmunoterapiya immunitet sisteminə xərçəngi tanımaq və məhv etmək imkanı verməklə müalicəyə töhfə verir.
Hədəfli Müalicələr: Məqsədli müalicələr xərçəng hüceyrələrinin böyüməsini və yayılmasını təmin edən xüsusi molekulları hədəfləyir. Bu müalicə üsulu digər müalicələrə nisbətən daha az yan təsirə malikdir, çünki o, yalnız xərçəng hüceyrələrini hədəf alır və sağlam hüceyrələrə daha az zərər verir.
Müalicə prosesi boyunca xəstələr həkimləri ilə daimi ünsiyyətdə olmalı və müalicə planını başa düşməyə açıq olmalıdırlar. Yüksək dozalı vitamin C müalicəsi – xərçəng hüceyrələsinin içərisində vitamin C yüksək dozada toplanarsa onun məhvinə səbəb olur, müalicənin əsasında yüksək dozada vitamin C yeridilməsi durur.

Xərçəngin müalicəsi üçün hansı həkimlərə müraciət edilməlidir?

Sözügedən durumun müalicəsində xəstəliyin növü və mərhələsindən və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətindən asılı olaraq birdən çox mütəxəssis həkimə müraciət etmək lazım gələ bilər. Bu mütəxəssislər xərçəngin diaqnostikası, müalicəsi və idarə edilməsinin müxtəlif sahələrində ixtisaslaşmışlar və xəstələrin multidissiplinar yanaşma vasitəsilə ən yaxşı müalicəni almasını təmin edirlər.
Tibbi Onkoloqlar: Tibbi onkoloqlar xərçəng xəstəliyinin dərman vasitəsi ilə müalicəsində ixtisaslaşmış həkimlərdir. Onlar xəstələrə kimyaterapiya, immunoterapiya və məqsədyönlü terapiya kimi dərman müalicəsi ilə rəhbərlik edirlər. Müalicə prosesi boyu xəstələrin ümumi vəziyyəti izlənilir və lazım gəldikdə müalicə planı yenilənir.
Radiasiya Onkoloqları: Radiasiya onkoloqları radiasiya terapiyasından istifadə edərək xərçəng hüceyrələrini məhv etməyi hədəfləyən həkimlərdir. Onlar xərçəng hüceyrələrini zədələyir və yüksək enerjili şüalarla onların böyüməsini dayandırırlar. Bu müalicə üsulu xüsusilə müəyyən bölgələrdə şişlərin müalicəsində təsirli olur.
Cərrahi Onkoloqlar: Cərrahi onkoloqlar xərçəng toxumasının cərrahi çıxarılmasında ixtisaslaşan həkimlərdir. Xəstəliyin erkən mərhələlərində şişi tamamilə çıxarmaq üçün cərrahi müdaxilə edilir. Bundan əlavə, cərrahi müalicə digər müalicə üsulları (kimyaterapiya və ya radioterapiya) ilə birlikdə istifadə edilir.
Patoloqlar: Xərçəngin diaqnozunda mühüm rol oynayan patoloqlar biopsiya edilmiş və ya cərrahi yolla çıxarılan toxumaları mikroskop altında araşdıraraq xərçəngin növünü və mərhələsini təyin edirlər. Bu məlumat müalicə planının yaradılması üçün əsas təşkil edir.
Genetik Məsləhətçilər: Xərçəngin müalicəsində genetik faktorlar mühüm rol oynadıqda, genetik məsləhətçilər işə düşür. Genetik testlər və risk qiymətləndirməsi xüsusilə ailəsində xərçəng xəstəliyi olan şəxslər üçün aparılır.
Xərçəngin müalicəsi adətən bu mütəxəssislərin koordinasiyası ilə həyata keçirilir. Ona görə də xəstələrin müalicə prosesində birdən çox həkimə müraciət etmələri və hər bir mütəxəssisin tövsiyələrini nəzərə almaları vacibdir. 
 

Xərçəng həkimi hansı xəstəlikləri müalicə edir?

Onkoloqlar xərçəngin növündən, mərhələsindən və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətindən asılı olaraq müalicə prosesini idarə edirlər. Xərçəng bədənin demək olar ki, hər hansı bir yerində inkişaf edə bildiyi üçün onkoloqlar müxtəlif növ xərçəng növlərinin müalicəsinə cavabdehdirlər. Bu xərçəng növləri orqanlara xas ola bilər və ya qan və ya limfa sistemi kimi daha geniş sistemlərə təsir göstərə bilər.
Bərk şişlər: Onkoloqlar bədənin müxtəlif orqanlarında meydana gələn bərk şişlərin müalicəsində ixtisaslaşırlar. Bu şişlərə ağciyər xərçəngi, döş xərçəngi, prostat xərçəngi, kolorektal xərçəng, mədə xərçəngi, qaraciyər xərçəngi və böyrək xərçəngi kimi ümumi növlər daxildir. Bərk şişlər müəyyən bir orqan və ya toxumada başlayan və adətən sərt olan və kütlə əmələ gətirə bilən xərçənglərdir. Müalicə şişin ölçüsünə, yayılmasına və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə cərrahi müdaxilə, kimyaterapiya, radioterapiya və hədəf terapiya kimi müxtəlif üsullarla həyata keçirilir.
Qan və limfa xərçəngi: Onkoloqlar qan və limfa sistemi xərçənglərini də müalicə edirlər. Bu qrupda leykemiya, limfoma və miyelom əsas xərçəng növləridir. Leykemiya sümük iliyində başlayan və qan hüceyrələrinin anormal çoxalması ilə xarakterizə olunan bir xərçəng növüdür. Lenfoma limfa sistemində inkişaf edir və limfa düyünlərində şişkinlik ilə özünü göstərir. Miyeloma plazma hüceyrələrinin xərçəngidir və sümük iliyinə təsir göstərir. Bu xərçəng növlərinin müalicəsi adətən kimyaterapiya, immunoterapiya, məqsədyönlü müalicələr və bəzən sümük iliyinin transplantasiyası kimi üsullarla aparılır.
Beyin və Sinir Sistemi Şişləri: Onkoloqlar beyin və sinir sistemində inkişaf edən şişlərin müalicəsində də rol oynayırlar. Beyin şişləri və onurğa beyni şişləri mərkəzi sinir sisteminə təsir edən və ciddi nevroloji simptomlara səbəb ola bilən xərçənglərdir. Belə şişlərin müalicəsi cərrahiyyə, radioterapiya və kemoterapiyanın birləşməsini əhatə edir.
Melanoma və Dəri Xərçəngləri: Dəri xərçəngləri xüsusilə günəş işığına məruz qalan yerlərdə inkişaf edən xərçəng növləridir. Melanoma dəri xərçəngləri arasında ən aqressivdir və tez yayılır. Onkoloqlar bu növ xərçəngləri müalicə etmək üçün cərrahiyyə, immunoterapiya və digər müalicə üsullarından istifadə edirlər.
Ginekoloji Xərçənglər: Onkoloqlar qadın reproduktiv sistemi ilə əlaqəli xərçəngləri də müalicə edirlər. Uşaqlıq yolu xərçəngi, uşaqlıq boynu xərçəngi, yumurtalıq xərçəngi və vaginal xərçəng bu növlərdən bəziləridir. 
Onkoloqlar sözügedən xəstəliyin müxtəlif növlərinin müalicə prosesi boyunca xəstələri müşayiət edir, müalicə planlarını təşkil edir və xəstəliyin gedişatını yaxından izləyirlər.