Uşaqlarda Sidik Qaçırmanın Səbəbi Nədir?

Sidik qaçırma uşağın qeyri-ixtiyari olaraq sidiyi saxlaya bilməməsi və fərqinə varmadan sidiyə getməsi halıdır. Bu vəziyyət uşağın yaşına uyğun olaraq sidik kisəsini idarə etmək qabiliyyətini inkişaf etdirmədiyi və ya itirdiyi üçün yaranır. Sidik qaçırma adətən 5 yaşdan yuxarı uşaqlarda özünü göstərir və bu yaşa qədər normal sayılan inkişaf prosesinin bir hissəsi ola bilir. Əgər 5 yaşdan yuxarı uşaqlarda davam edərsə, bunun altında yatan fərqli səbəblərin araşdırılmalıdır. Bu səbəblər aşağıdakılardır:

• Sidik kisəsi əzələlərinin kifayət qədər güclü olmaması
• Sinir sisteminin inkişafında ləngimə
• Hormonal balanssızlıqlar
• Psixoloji amillər

Sidik Kisəsi Əzələlərinin Zəif Olması. Sidik kisəsi əzələlərinin kifayət qədər güclü olmaması uşaqların sidik kisələrini tam idarə etməsini çətinləşdirir. Bu zəiflik sidiyin kisədən nəzarətsiz çıxmasına səbəb ola bilər. Bu hal xüsusən də gün ərzində aktivlik zamanı və ya gecə yatarkən sidik qaçırmaya yol açır.
Sinir Sisteminin İnkişafında Ləngimə. Sinir sisteminin inkişafında gecikmələr sidik kisəsinin idarə olunmasına təsir edir. Bu halda uşaq hələ sidik kisəsini idarə etmək üçün lazım olan sinir siqnallarını düzgün qəbul etməyə və cavab verməyə hazır olmur və bu da sidik qaçırma ilə nəticələnir.
Hormonal Disbalans. Hormonal balanssızlıqlar, xüsusən də antidiüretik hormonun (ADH) çatışmazlığı, uşaqlarda sidik qaçırmanın əsas səbəblərindən biridir. ADH bədənin sidik ifrazını tənzimləyir və bu hormonun azlığı bəzən gecə sidik qaçırma (enürezis nokturna) halları ilə nəticələnir. 
Psixoloji Faktorlar. Stres, narahatlıq və ya emosional travmalar kimi psixoloji faktorlar uşaqlarda sidik qaçırmanın səbəblərindən biridir. Bu vəziyyətlər uşağın sidik kisəsini idarə etməsinə təsir göstərə bilər və nəticədə gecə və ya gündüz sidik qaçırma halları meydana gəlir.
Bu səbəblərin hər biri uşaqlarda fərqli şəkildə sidik qaçırma probleminə səbəb ola bilər və hər bir vəziyyətin ayrıca qiymətləndirilməsi lazımdır.
 

Uşaqlarda sidik qaçırma günü hansı vaxtı olur?

Uşaqlarda sidik qaçırma baş vermə zamanına görə iki yerə bölünür: 

• Gecə (enuresis nocturna) 
• Gündüz (enuresis diurna)

Gündüz sidik qaçırma (enuresis diurna). Uşağın oyandığı saatlarda sidik kisəsini idarə edə bilməməsi və buna görə də qeyri-iradi sidiyə getməsidir. Buna adətən sidik kisəsi əzələlərinin zəifləməsi, diqqətin olmaması və ya sidiyə getmə istəyinin fərqinə varmamaq kimi faktorlar səbəb ola bilər. 
Gecə sidik qaçırma (enuresis nocturna). Uşağın yuxu zamanı sidiyi saxlaya bilmədiyi bir vəziyyətdir. Ümumiyyətlə, qeyd etdiyimiz kimi, genetik faktorlar, antidiuretik hormonun (ADH) qeyri-kafi ifrazı və ya dərin yuxu bu vəziyyətə səbəb olur. Gündüz sidik qaçırma daha çox nəzərə çarpır və uşağın gündəlik həyatına təsir edir. Gecə sidik qaçırma isə çox vaxt daha az nəzərə çarpır, lakin uzun müddətdə özünə inama mənfi təsir edə bilər.
 

Uşaqlarda sidik qaçırmanın müalicə yöntəmləri hansılardı?

Uşaqlarda sidik qaçırma (enurez) adətən bir çox amillərə görə inkişaf edir. Müalicə planı uşağın xüsusi ehtiyaclarına və vəziyyətin şiddətinə əsaslanaraq həkim tərəfindən müəyyən edilir. Sidik qaçırma üçün ümumi müalicə üsulları bunlardır:

• Davranış Terapiyası və Gecə Tualet Təlimi
• Dərman müalicəsi (akupunktura)
• Sidik kisəsinin məşqi və fiziki məşqlər
• Siqnal cihazları
• Cərrahı müdaxilə 
• Psixoloji Dəstək və Ailə Məsləhət

Davranış Terapiyası və Gecə Tualet Təlimi. Davranış terapiyası çox vaxt sidik qaçırmanın müalicəsində ilk addım kimi seçilir. Bu üsul uşağa sidik kisəsinə nəzarəti yaxşılaşdırmağa kömək etmək məqsədi daşıyır. Gecə tualet məşqi uşağa oyanmazdan əvvəl tualetə getmə vərdişi qazandırır. Bu təlimə yatmazdan əvvəl uşağın maye qəbulunun məhdudlaşdırılması, gecələr müəyyən fasilələrlə oyandırılaraq tualetə aparılması, sidik kisəsinə nəzarəti artırmaq üçün gün ərzində müntəzəm tualetə getmək daxildir. Bundan əlavə, uşağa sidik kisəsinin dolduğunu hiss etməsi və buna uyğun reaksiya verməsi üçün mükafatların verilməsi və təşviq edilməsi də bu müalicə metodunun bir hissəsidir.
Dərman müalicəsi. Davranış müalicəsi kifayət etmədikdə və ya sidik qaçırma səbəbi fiziki problem olduqda dərman istifadə olunur. Dərman müalicəsi həkim nəzarəti altında aparılmalıdır və ümumiyyətlə qısa müddət ərzində istifadə olunur. Dərmanların uzun müddət istifadəsi yan təsirlərə səbəb ola biləcəyi üçün müalicə müddətində uşağın vəziyyətini diqqətlə izləmək lazımdır.
Dərmanlar gecə boyu uşağın sidik kisəsinə nəzarətini artırmaq və sidik ifrazının qarşısını almaq üçün istifadə olunur. Tez-tez istifadə olunan dərmanlar aşağıdakılardır:

• Desmopressin (DDAVP). Bədənin gecələr daha az sidik çıxarmasını təmin edərək sidik qaçırma problemini azaldır. 
• Antikolinerjik dərmanlar. Antikolinerjik dərmanlar sidik kisəsinin daha çox sidiyi saxlamasına imkan verən sidik kisəsi əzələlərinin həddindən artıq fəaliyyətini idarə edir. 

Sidik kisəsinin məşqi və fiziki məşqlər. Fiziki məşqlər uşağa sidiyi daha uzun müddət saxlamağa və sidiyə getmə tezliyini azaltmağa kömək etmək üçün nəzərdə tutulmuş müalicə üsuludur. Bu təlim uşağa tualet ehtiyaclarını daha yaxşı idarə etməyə kömək edir. Sidik kisəsi təlimi zamanı uşağa sidik ifrazı intervallarını tədricən artırmağa təşviq edilir. Bundan əlavə, çanaq əzələlərini gücləndirmək üçün fiziki məşqlərdə edilir. Bu məşqlər uşağa sidik qaçırma nəzarətini artırmağa kömək edir və xüsusilə gündüz sidik qaçırma problemlərində təsirli olur.
Siqnal Cihazları. Gecə sidik qaçırma (nocturnal enuresis) müalicəsində istifadə edilən siqnal cihazları sidik kisəsinin dolduğunu aşkar edərək uşağı oyatmaq üçün istifadə olunur. Bu cihazlar uşağın alt paltarına və ya yataq dəstinə yerləşdirilən sensor vasitəsilə işləyir. Sidik qaçırma başlayanda həyəcan siqnalı uşağı xəbərdar etmək və tualetə getməyə məcbur etmək üçün səslənir. Bu üsul uşağa zamanla sidik kisəsinin dolğunluğuna öyrəşdirəcək və sidik qaçırmağı dayandırmaq qabiliyyətini inkişaf etdirməyə kömək edəcək. Siqnal cihazları uşaqlara sidik qaçırma problemini müstəqil idarə etməyi öyrənməyə kömək edən effektiv müalicə üsuludur. Ancaq bu üsulun uğurlu olması üçün ailələr səbirli olmalı və cihazın müntəzəm istifadəsini təmin etməlidirlər.
Cərrahi müdaxilə. Cərrahi müdaxilə anatomik və ya struktur pozğunluğun səbəb olduğu sidik qaçırma hallarında istifadə edilən müalicə üsuludur. Sidik yollarının anadangəlmə maneələri, sidik kisəsinin sfinkter problemləri və ya digər struktur anomaliyaları cərrahi müdaxilə ilə düzəlir. Digər müalicə üsullarının qeyri-kafi olduğu və sidik qaçırma probleminin ağır olduğu hallarda cərrahi müdaxilə nəzərdə tutulur. Cərrahi prosedurlar sidik yollarını düzəltmək, sidik kisəsinin tutumunu artırmaq və ya sfinkter əzələlərini gücləndirmək məqsədi daşıyır. Cərrahi müdaxilədən sonra uşağın bərpa prosesi boyunca həkim nəzarəti altında olması vacibdir.
Psixoloji Dəstək və Ailə Məsləhəti. Sidik qaçırma uşaqlarda psixoloji gərginlik yarada və özünə inamın itməsinə səbəb ola bilər. Buna görə də psixoloji dəstək və ailə məsləhəti müalicə prosesinin vacib hissəsidir. Psixoloqlar uşağın emosional sağlamlığını dəstəkləyə və sidik qaçırma nəticəsində yaranan stresin öhdəsindən gəlməyə kömək edə bilərlər. Valideynlər unutmamalıdır ki, uşağa səbirli və anlayışlı yanaşmaq müalicənin effektini artıracaqdır. 
Özünə inamını qorumaq üçün uşağı qınamamaq və utandırmamaq vacibdir. Müntəzəm tualet vərdişlərinin qurulması, yatmazdan əvvəl maye qəbulunun məhdudlaşdırılması və sidik qaçırmanın qarşısını almaq üçün davranış müalicələrini dəstəkləmək təsirli olacaqdır. 
Sidik qaçırmanın qarşısını almaq üçün müntəzəm tualet vərdişləri qazanmaq, maye qəbuluna nəzarət etmək və sağlam qidalanma vərdişləri yaratmaq vacibdir.
Akupunktura - iynəbatırma enurezin müalicəsində tətbiq olunan İnteqrativ Tibb üsuludur. Xüsusi bioloji aktiv nöqtələrə çox nazik akupunktur iynələr batırılır və 20-30 dəqiqə gözlənilir. Prosedur ağrısızdır. Kurs müddəti 10 gün olur və ilk müddətdə 1 neçə dəfə təkrar oluna bilər.