Diş Çürüməsi Müalicə Olunur? Çürük Diş Ağrısı Necə Keçir?
Dişlərin çürüməsinə qarşı əlinizdən gələn bütün tədbirləri görsəniz də, çürük bir dişinizin olması həyat tərzinizə neqativ təsir edir. Ancaq bilməlisiniz ki, bu vəziyyətlə düşündüyünüzdən daha çox insan qarşılaşır. Çürük dişinizi çox ağrıya səbəb olmadığı və gündəlik həyatınıza mane olmadığı müddətcə gözardı edə bilərsiniz. Ancaq bu da bir həqiqətdir ki, siz bu yolu seçməklə özünüzə xeyirdən çox ziyan vurursunuz. Əgər dişlərinizdə çürümə ilə qarşılaşdığınızı düşünürsünüzsə və nə edəcəyiniz barədə tərəddüd edirsinizsə, bu məqalədə siz bütün suallarınıza cavab tapacaqsınız. Diş çürüməsi nədir, nədən yaranır, simptomları nədir və necə müalicə olunur, hamısı bu yazıda sizi gözləyir.
Diş çürüməsi nədir?
Kariyes ən sadə tərifi ilə desək dişin içərisində əmələ gələn dəlikdir. Bu, çox kiçik ölçüdə başlayır və zaman keçdikcə böyüyür, xüsusilə müalicə olunmazsa, genişliyini artırır. Bir çox hallarda ilk növbədə ağrıya səbəb olmadığı üçün erkən diaqnoz qoymaq və müalicə etmək demək olar ki, mümkün deyil. Problemi erkən müalicə etməyin yeganə yolu müntəzəm olaraq diş həkimində müayinə olunmaqdır.
Sözügedən hal ağızda bakteriya olaraq başlayır. Bu bakteriyalar qidalarla birləşir və təmizlənməzsə, diş minasının zədələnməsi ehtimalı yaranır. Bu hal isə kariyesin əmələ gəlməsini sürətləndirir. Dişlər ağız boşluğunda yerləşən və həzmə kömək edən sümüklərdir. Diş və diş əti sağlamlığını qorumaq, kariyes və diş əti xəstəliklərinin qarşısını almaq üçün müntəzəm ağız gigiyenası lazımdır. Ağız baxımının daimi olmadığı hallarda ağızda və diş səthlərində bakterial ərplər əmələ gəlir. Bu, dişlərdə asidik mühit yaradır, diş minasının aşınmasına və dentin təbəqəsinin zədələnməsinə səbəb olur. Dentindəki bu zədəyə görə boşluqlar əmələ gəlir və bunlara diş çürüməsi deyilir.
Çürümə dişlərin sərt səthlərində kiçik boşluqlara çevrilmiş daimi zədədir. Bu zədəyə səbəb olan asidik mühit ağızdakı bakteriyaların şəkər tərkibli qida qalıqlarından asid əmələ gətirdiyi zaman meydana gəlir. Buna görə də şəkərli və asidli qidaların tez-tez yeyilməsi dişlərin çürümə ehtimalını artırır.
Müxtəlif araşdırmalara görə, bu hal dünyada ən çox görülən sağlamlıq problemlərindən biridir. Dişləri olan hər kəsdə çürük problemi yarana bilər. Buraya körpələr və heyvanlar da daxildir.
Diş çürüməsinə nə səbəb olur? Onun simptomları hansılardır?
Diş çürüyünün baş verə biləcəyi bir çox fərqli şərtlər var. “Dişlərin çürüməsinə səbəb nədir?” sualına ən çox verilən cavablar arasında aşağıdakılar var:
- Bakteriya, tüpürcək, asid və qida qalıqlarının yaratdığı ərpin əmələ gəlməsi
- Şəkərli və turşulu qida və içkilərin həddindən artıq tükətilməsi
- Doğru olmayan və natamam ağız gigiyenası, az sayda diş fırçalama vərdişləri və diş ipindən istifadə edilməməsi
- Az miqdarda flüorid qəbulu
- Quru ağız
- Anoreksiya və ya bulimiya kimi yemək pozğunluqları
- Mədə turşusunun diş minasının zəifləməsinə yol açan reflü xəstəliyi
Təbii ki, diş çürüyünün əlamətlərini yaxşı bilmək onu inkişaf etmədən öncə açkar edib müalicə etməyə kömək edəcək. Ən xarakterik əlamətlərini aşağıdakı kimi sadalaya bilərik:
- Diş həssaslığı
- Diş ağrısı
- Dişdə adi gözlə görünən dəlik
- Dişlərdə qara və ya ağ ləkələr
Bütün bunlarla yanaşı, ağızın fərqli yerlərindəki dişlərin müxtəlif səbəblərdən çürüyə biləcəyi də bir həqiqətdir. Ön dişlərin çürüməsi adətən şəkərli qidaların həddindən artıq tükətilməsi nəticəsində meydana gəlsə də, arxa dişlərin çürüməsi müalicə olunmazsa, diş kökünün zədələnməsinə və hətta diş sinirlərinin çıxarılmasına səbəb ola bilər. Bir sözlə, istər kiçik, istərsə də böyük diş çürüməsi olsun dişinizi itirmədən mütəxəssis həkimə müraciət etməkdə fayda var.
Diş çürüməsi necə müalicə olunur?
Diş çürüklərini müalicə etmək üçün bir çox müxtəlif üsul və üsullardan istifadə edilə bilər. Hər hansı bir müalicəyə davam etməzdən əvvəl diş həkimi tərəfindən müayinə olunduqda ona bütün hiss etdiyiniz halları tam izah etməlisiniz. Həssaslıq, ağrı və ya sızıltı kimi bütün simptomları izah etdikdən sonra diş həkiminiz tam olaraq hansı dişdə çürüyün olduğunu təyin edəcək, çürüklərin nə qədər dərin olduğunu və ölçüsünü təyin edəcək, ona uyğun müalicə planı yaratmağa başlayacaq.
Yalnız ağız müayinəsi ilə diş çürüklərini aşkar etmək mümkün olsa da, bəzi diş çürüklərini dəqiq müəyyən etmək üçün diş rentgeninə ehtiyac ola bilər. Diş kariyesinin müalicəsi üsulu ilk növbədə çürüyün dərəcəsi və fəsadların səviyyəsindən asılıdır. Müalicə zamanı ən çox istifadə edilən üsullar aşağıdakılardır:
Diş çürüklərinin dolğu ilə müalicəsi
Kariyes müalicəsi dedikdə ilk ağla gələn üsul dolğu (plomb) müalicəsidir. Diş həkiminiz əvvəlcə diş yonma aparatı ilə dişinizdəki çürük bölgəni təmizləyir. Daha sonra boş hissəni kompozit materialla doldurur və dişlərinizdəki çürükləri yox edir. Bu üsul ümumiyyətlə sadə və erkən aşkarlanan diş çürümələri üçün üstünlük təşkil edir.
Diş tacının müalicəsi
Orta və ağır kariyeslərin müalicəsində taclara üstünlük verilir. Belə hallarda diş həkimi dişin üzərinə xüsusi hazırlanmış qapaq qoymağı, beləliklə də dişin orijinal qapağını “tac”la əvəz etməyi seçə bilər. Təbii ki, prosedura başlamazdan əvvəl dişin çürümüş hissəsi tamamilə aradan qaldırılmalıdır.
Kariyes zamanı diş kanalının müalicəsi
Diş çürüməsi kanal müalicəsi ilə də müalicə oluna bilən diş problemidir. Çürük dişlərdəki sinirlər öləcək qədər irəlilədikdə, diş həkiminiz diş kökünü xilas etmək üçün kanal müalicəsinə müraciət edəcəkdir. Əvvəlcə sinirlər çıxarılacaq, daha sonra dişin içi sterilizasiya edilərək təmizlənəcək və bütün infeksiyalar aradan qaldırıldıqdan sonra bütün boşluqlar plomb ilə bağlanacaq. Lazım olan yerdə plombun üzərinə tac qoymaq da mümkündür.
Erkən mərhələdə diş çürüyünün müalicəsi
Diş çürükləri plombsuz müalicə üsulları ilə aradan qaldırıla bilər. Əgər çürüklər ilkin mərhələdə aşkar edilərsə, sadə florid müalicəsi ilə ondan xilas olmaq mümkün ola bilər.
Uşaqlarda diş çürüməsi necə olur?
Uşaqlarda diş çürüməsi ən az böyüklərdəki kimi tez-tez müşahidə olunan və ümumi bir problemdir. Uşaqlarda bu halın baş verməsinin əsas səbəbləri arasında təbii ki, süd, asidli içkilər, üzüm, şəkər, meyvə suyu və ya çörək kimi qidaların həddindən artıq tükətilməsidir. Tövsiyə olunan miqdardan artıq şəkər və nişasta tərkibli qidalar qəbul edən uşaqlarda dişlərin çürümə ehtimalı daha yüksəkdir. Bundan əlavə, ağız və diş gigiyenasının da düzgün olmaması diş çürüməsinin əmələ gəlməsini sürətləndirən amillərdəndir.
Uşaqlarda kariyesin müalicəsi uşağınızın simptomlarına, yaşına və ümumi sağlamlığına görə dəyişə bilər. Bununla belə, bu nöqtədə kariyes probleminin nə qədər mürəkkəb olduğu da vacibdir. Bu təsbitlər edildikdən sonra uşaqlarda diş çürüməsi müalicə edilərkən böyüklər üçün istifadə edilən üsullardan birinə üstünlük verilir. Bu üsullar: dişin plomblanması, kanal müalicəsi və ya flüor dərmanıdır.
Kronların istifadəsi uşaqlar üçün ən son seçimdir, lakin vəziyyətin şiddəti irəlilədikdə bu müalicə üsulu da istifadə edilə bilər.
Diş çürüməsi psixoloji təsirlərə səbəb ola bilərmi?
Bəli, diş çürüməsi yalnız fiziki narahatlıq deyil, eyni zamanda psixoloji təsirlərə də səbəb ola bilər. Xüsusilə ön dişlərdəki çürümə estetik görünüşə mənfi təsir göstərdiyindən, fərdlərdə sosial utancaqlıq, gülümsəməkdən çəkinmə və özgüvən azlığı kimi hallar müşahidə oluna bilər.
Daimi diş ağrısı və ağızda narahatlıq hissi insanın ümumi ruh halını aşağı sala, yuxusuzluq, qida qəbulunun azalması və hətta depressiv əhval-ruhiyyə ilə nəticələnə bilər. Bu səbəbdən diş sağlamlığı yalnız stomatoloji yox, həm də psixoloji rifah üçün vacib amildir.
Məhz bu səbəbdən çürük diş problemi yaşayan şəxslər yalnız müalicə məqsədilə deyil, həm də ümumi həyat keyfiyyətini qorumaq üçün zamanında diş həkiminə müraciət etməlidir.
Əlaqəli məzmun: Diş Məcunundakı Rənglərin Mənası Nədir?
Hamilə qadınlarda diş çürüməsi zamanı nə etməli?
Hamilə qadınların ağız və diş sağlamlığına hər zamankindən daha çox diqqət etmələri bir həqiqətdir. Ağız boşluğuna düzgün qulluq edilməməsi ananın lazımsız müalicə proseslərinə məruz qalmasına səbəb olsa da, körpəyə zərər vurma riski də yaradır. Buna görə də hamiləlik zamanı dişlərin çürüməsinin qarşısını almaq üçün bütün mümkün tədbirlər görülməlidir. Hər şeyə rəğmən hamiləlik dövründə istənilən vaxt diş çürüməsi baş verdikdə ilk növbədə diş həkiminə müraciət etmək lazımdır.
Həkim çürümə səviyyəsini təyin edir və ona uyğun fəaliyyət planı tərtib edir. Əgər kariyesin ilkin səviyyəsi varsa və ananın hamiləliyi yaxınlaşırsa, belə hallarda kariyesin müalicəsinin təxirə salınmasına qərar verilə bilər. Digər tərəfdən, müdaxilə edilmədikcə daha da pisləşəcək bir qırıq varsa, hamiləliyə xas diş çürüməsi müalicəsinin tətbiqinə üstünlük verilə bilər.
Əlaqəli məqalə: Diş Qırıqları Necə Müalicə Olunur?
Diş çürüməsi ağrısı necə keçir?
Çürük diş deyildikdə ilk ağıla gələn təbii ki, daimi hiss edilən ağrı və sızıltı olur. Çürük dişin yaratdığı ağrı xəstələri narahat edəcək səviyyədə ola bilər. Kariyes ağrısının öhdəsindən gəlmək üçün fərdi olaraq istifadə edə biləcəyiniz yollar var. Onlardan bəzilərini təqdim edirik:
Ağız gigiyenası. Gündəlik ağız və diş gigiyenanızı daha diqqətli edin. Lazım gələrsə, gündə 3 dəfə dişlərinizi fırçalayın və çürümüş dişi yüksək miqdarda flüor olan diş pastası ilə təmizləyin.
Ağrıkəsici dərman. Diş həkimi və ya əczaçı ilə məsləhətləşin və xüsusilə diş ağrısına yaxşı təsir edən ağrıkəsiciləri sınayın.
Düzgün qidalanma. Nə yediyinizə diqqət edin. Həddindən artıq isti və çox soyuq yeməklərdən çəkinin. Qeyd etmək lazımdır ki, bu təkliflər tamamilə müvəqqəti tədbirlərdir və çürük ağrıları yalnız diş çürüməsi müalicəsi ilə daimi olaraq aradan qaldırıla bilər.
Diş çürüməsinin qarşısını necə almaq olar?
Bu ağrılara məruz qalmamaq və diş çürükləri ilə qarşılaşmamaq üçün çürüklərə qarşı ala biləcəyiniz tədbirlər var. Çürümə riski az olan sağlam bir ağız üçün edə biləcəyiniz şeylər bunlardır:
- Gündə iki dəfə dişlərinizi flüorlu diş pastası ilə fırçalayın;
- Müntəzəm olaraq diş ipi istifadə edin;
- Şəkərli və turşulu qidaları daha az istehlak edin;
- Yeməklər arasında qəlyanaltılarınızı minimuma endirin;
- Müntəzəm olaraq diş həkiminə gedin;
- Kalsium istehlakınızı artırın.
Kariyes müalicəsi ilə bağlı maraqlandığınız bütün suallarınızı bizə ünvanlayaraq cavab tapa bilərsiniz.
Uşaqlarda Diş Ağrısı və Diş Çürüməsi ilə Bağlı Çox Soruşulan Suallar
Uşaqlarda diş ağrısı necə olur və nəyə səbəb olur?
Uşaqlarda diş ağrısı çox zaman diş çürüməsi və ya düzgün aparılmayan ağız gigiyenası səbəbilə ortaya çıxır. Uşaqlarda diş ağrısı zamanı vaxtında müdaxilə edilməzsə, bu, irəlidə daha ciddi stomatoloji problemlərə yol aça bilər.
Usaqlarda dis agrisi zamani ne etmeli?
Usaqlarda dis agrisi zamani ne etmeli sualının cavabı öncəliklə həkimlə məsləhətləşmək olmalıdır. Ev şəraitində isə ağrını yüngülləşdirmək üçün ilıq duzlu su ilə qarqara etdirmək və dişin üzərinə soyuq kompres qoymaq faydalı ola bilər.
Diş ağrısı üçün nə etməli?
Diş ağrısı üçün nə etməli deyə düşünürsünüzsə, ilk olaraq ağız gigiyenasını artırmalı, dişi fırçalayaraq təmiz saxlamağa çalışmalı və müvəqqəti rahatlama üçün uyğun ağrıkəsici qəbul etməlisiniz.
Usaqlarda diş ağrısı zamani ne etmeli?
Usaqlarda diş ağrısı zamani ne etmeli deyə sual verən valideynlərə tövsiyə edilir ki, uşağı sakitləşdirərək ağrıyan bölgəyə toxunmadan həkimə çatdırana qədər diş ağrısını azaltmaq üçün soyuq kompres və uşaq üçün uyğun ağrıkəsici istifadə etsinlər.
Uşaqlarda diş çürüməsi necə qarşısı alınır?
Uşaqlarda diş çürüməsi düzgün qidalanma və daimi ağız gigiyenası ilə qarşısı alına bilər. Səhər və axşam diş fırçalama vərdişi qazandırmaq, şəkərli qidaları məhdudlaşdırmaq vacibdir.
Usaq ucun dis agrisi dermani necə seçilməlidir?
Usaq ucun dis agrisi dermani seçərkən həkim təyinatı vacibdir. Hər dərman uşağa uyğun deyil, buna görə də yaşa və simptomlara görə pediatrik diş həkiminin tövsiyəsi ilə istifadə olunmalıdır.
Körpə uşaqlarda diş ağrısı necə müəyyən edilir?
Körpə uşaqlarda diş ağrısı çox zaman yuxusuzluq, ağlama və iştahsızlıqla müşahidə edilir. Ağız boşluğunun vizual müayinəsi ilə şişlik və ya diş ətrafında qızartı görülürsə, bu, çürümə və ya iltihab əlaməti ola bilər.
Usaqlarda dis agrisini nece kesmek olar?
Usaqlarda dis agrisini nece kesmek olar deyə axtarırsınızsa, diş həkimi məsləhəti ilə təyin olunan pediatrik ağrıkəsici və soyuq kompres müvəqqəti rahatlama təmin edə bilər.
Usaqlarda dis curumesi necə müalicə olunur?
Usaqlarda dis curumesi erkən mərhələdə aşkarlanarsa, flüorid tətbiqi ilə müalicə oluna bilər. Daha irəliləmiş hallarda isə plomb və ya kanal müalicəsi tələb oluna bilər.
