Uşaqlarda Ekzema Necə Düzəlir? Ekzemaya Hansı Məlhəm Vurulur?

Uşaqlarda Ekzema Necə Düzəlir? Ekzemaya Hansı Məlhəm Vurulur?

Bir sıra xroniki dəri xəstəliklərini əhatə edən bir termin olan ekzema, uşaqlar üçün sadəcə olaraq dəri problemi deyil və onların rifahına əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə bilir. Xüsusilə uşaqlarda geniş yayılmış ekzema valideynlər üçün çoxşaxəli problem yaradır. Davamlı qaşınma və iltihabdan tutmuş uşağa verdiyi emosional təsirə qədər, ekzemanın mürəkkəbliklərini idarə etmək səbr və fəal yanaşma tələb edir.

Çox vaxt dermatit ilə əvəz olunan bir termin olan ekzema, hər yaşdan fərdləri təsir edə bilən bir dəri xəstəliyidir. Ancaq uşaqlara onun təsirləri daha kəskin olur. Qızartı, qaşınma və iltihabla səciyyələnən uşaqlarda ekzema dərinin anlayış və idarə tələb edən xroniki bir vəziyyətidir. Müxtəlif ekzema növləri arasında atopik ekzema uşaqlar arasında daha çox yayılmışdır. 

Uşaqlarda ekzemanın hansı növləri olur?

Ekzema hər birinin öz nüansları və çətinlikləri olan formalarla özünü göstərir. Uşaqda olan ekzema növünü bilmək effektiv müalicə üçün vacibdir. 
Uşaqlarda rastlanan ekzemanın növləri aşağdakılardır:

• Atopik ekzema
• Kontakt ekzema
• Seboreik ekzema
• Nummulyar ekzema
• Dishidrotik ekzema
• Allergik kontakt ekzema

Atopik ekzema

Uşaqlarda ən çox rat gəlinən ekzema növü atopik dermatit növüdür. Ekzemanın bu növü qırmızı, qaşınma səpgiləri ilə müşahidə olunur, astma və ya ot qızdırması kimi allergik vəziyyətləri isə ailənin xəstəlik tarixçəsi ilə əlaqəlidir. Ekzemanın bu növü uşaqlarda qaşınmaya və qaşınma da cızıqlara səbəb olur ki, bu da vəziyyəti pisləşdirir.

Kontakt ekzema

Uşaqlarda kontakt ekzema dəri qıcıqlandırıcı və ya allergenlə birbaşa təmasda olduqda baş verir. Kontakt ekzema sərt sabunlar, bəzi parçalardan istifadə səbəb ola bilər. Uşaqlarda kontakt ekzemanı idarə etmək üçün ekzemanı şiddətləndirən maddənin müəyyən edilməsi və qarşısının alınması vacibdir.

Seboreik ekzema

Seboreik ekzema adətən körpələrə təsir edir və çox vaxt “beşik qapağı” kimi tanınır. Bu növ uşağın baş dərisində yağlı, sarımtıl dəriyə səbəb olur. Bu dərişiklər uşağın bədəninin digər hissələrində də görünür. Adətən öz-özünə keçsə də, bəzi hallarda seporeik ekzema üçün müalicə tələb oluna bilər.

Nummulyar ekzema

Çoxsaylı ekzema uşaqlarda qıcıqlanmış dərinin qəpik şəklində yamaqları şəklində özünü göstərir. Bu növ ekzema daha ço böyük uşaqlarda və yeniyetmələrdə daha çox rast gəlinir.
Uşaqlarda nummulyar ekzema, daha çox quru dəri ilə əlaqəlidir və uşaqlarda ekzemanın bu növünə ətraf mühit faktorları səbəb olur.

Dishidrotik ekzema

Disidrotik ekzema, çox vaxt əllərdə və ayaqlarda olan kiçik, maye ilə dolu qabarcıqlarla xarakterizə olunur. Uşaqlarda rastlanan ekzemanın bu növündə yaranan blisterlər uçaqlarda güclü qaşınma və narahatlığa səbəb olur. Dishidrotik ekzema uşaqda stres, allergiya və ya müəyyən metallara məruz qaldıqda daha da şiddərtlənir.

Allergik kontakt ekzema

Uşaqlarda allergik kontakt ekzeması dəri allergik olduğu bir maddəyə reaksiya verdikdə baş verir. Ümumi allergenlərə müəyyən metallar, lateks və ya xüsusi bitkilər daxildir. Allergenin müəyyən edilməsi və qarşısının alınması alovlanmaların idarə edilməsi və qarşısının alınması üçün vacibdir.
Uşaqlarda rastlanan ekzemanın növünü bilmək effektiv müalicəyə doğru ilk addımdır. Ekzemadan şübhələndikdə hansı növünün olduğu müəyyənləşdirmək üçün mütləq pediatr qiymətləndirməsi lazımdır.

Uşaqlarda ekzema niyə olur? 

Uşaqlarda ekzemanın səbəblərini araşdırmaq, alovlanmaların necə idarə olunacağını və qarşısının alınmasını bilmək üçün vacibdir. Uşaqlarda rastlanan ekzemanın səbəbləri aşağdakılardır:

Genetik meyl. Ailənin ekzema, astma və ya allergik rinit tarixçəsi ekzemaya həssaslığı artırır. Genetika dərinin baryer funksiyasına və immun reaksiyasına təsir göstərərək əksər uşaqları ekzemaya daha çox meylli edir.

İmmunitet sisteminin disfunksiyası. Ekzema olduqda uşağın immunitet sistemi iltihaba və dərinin qıcıqlanmasına səbəb olan müəyyən şiddətləndiricilərə həddindən artıq reaksiya verə bilir. İmmunitet sisteminin cavablarını bilmək  və idarə etmək ekzema baxımının əsas aspektidir.

Ətraf mühit faktorları. İqlim, çirklənmə və rütubət kimi xarici amillər dərinin vəziyyətinə təsir göstərə bilir. Quru və soyuq hava ekzemanın simptomlarını daha da gücləndirir.

Uşaqlarda ekzemanı şiddətləndirən amillər hansılardır?

Uşaqlarda ekzemanı idarə etmək üçün onu şiddətləndirən amillərin müəyyən edilməsi və qarşısının alınması vacibdir. Ekzemanı şiddətləndirən amilər fərdi amillərdən asılı olsa da, bəzi ümumi vəziyyətlərə bunlar daxildir: 

• Allergenlər
• Qıcıqlandırıcılar
• Stres
• İqlim şəraiti
• Qidalar

Allergenlər

Tozcuqlar, ev heyvanı tükü, kif və toz gənələri kimi allergenlər uşaqlarda rast gəlinən ekzemanın şiddətlənməsinə səbəb ola bilir. Bu allergenlərə məruz qalmanın müəyyən edilməsi və minimuma endirilməsi simptomların idarə olunması üçün vacibdir.

Qıcıqlandırıcılar

Sərt sabunlar, yuyucu vasitələr və bəzi parçalar kimi maddələr dərini qıcıqlandıra və ekzema simptomlarını pisləşdirə bilər. Hipoalerjenik məhsullara və yumşaq parçalara üstünlük vermək qıcıqlanmanı azaltmağa kömək edir.

Stres

Stres ekzema əlamətlərini şiddətləndirir. Həmin şiddətləndirici stress amillərini tanımaq və istirahət məşqləri kimi stressi azaltma üsullarını tətbiq etmək vəziyyəti idarə etməkdə faydalıdır.

İqlim şəraiti

Quru və soyuq hava dərini təbii nəmdən məhrum edə, quruluğa və ekzemaya səbəb ola bilər. Rütubət səviyyələrinin tarazlaşdırılması və düzgün dəriyə qulluq iqlimlə bağlı şiddətləndiricilərin qarşısını almaq üçün vacibdir.

Qidalar

Çox az hallarda bəzi qidalar da ekzemaya səbəb ola bilər. Buna hər uşaqda rast gəlinmir. Sözügedən qidalara süd məhsulları, yumurta, qoz-fındıq və buğda daxildir. Şiddətləndirici qidaların müəyyən edilməsi və aradan qaldırılması həkim müayinəsi zamanı aşkar olnur.
Genetik faktorlar, ətraf mühit təsirləri və spesifik şiddətləndiricilər arasında qarşılıqlı əlaqəni anlamaq da uşaqlarda rastlanan ekzemanın idarə olunmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. 

Uşaqlarda ekzemanın siptomları nələrdir?

Uşaqlarda ekzemanın simptomlarını bilmək valideynlərə vəziyyəti erkən tanımağa və uşaqlarının qarşılaşa biləcəyi çətinlikləri başa düşməyə kömək edir. Ekzema tez-tez intensivliyi və görünüşü ilə fərqlənə bilən bir sıra fərqli simptomlarla özünü göstərir. Ekzemanın simptomları aşağdakılardır:

• Qaşınma
• Qırmızı və ya iltihablı dəri
• Quru və həssas dəri
• Səpgilər və ya qabarma
• Çatlamış və ya ağlayan dəri
• Qabıqlanma və ya soyulma
• Dəri rəngində dəyişikliklər
• Yuxu pozğunluqları

Qaşınma

Qaşınma uşaqlarda rastlanan ekzemanın ən geniş yayılmış əlamətidir. Ekzeması olan uşaqlar tez-tez qaşınma ilə qarşılaşırlar ki, bu da narahatlıq, yuxu pozğunluğu və ağır hallarda qaşıma nəticəsində dərinin zədələnməsi ilə nəticələnə bilir.

Qırmızı və ya iltihablı dəri

Ekzema adətən dərinin qızartı və iltihabına səbəb olur. Bu, kiçik ölçülərdə başlayıb bədənin daha böyük sahələrini əhatə edə bilər. Qızartının görünüşü isə qeyri-bərabər olur, bədənin bəzi hissələri isə daha tez təsirlənir.

Quru və həssas dəri

Ekzeması olan uşaqların dərisi çox vaxt quru və həssas olur. Dərinin nəm saxlanılmaması səbəbindən dəri kobud və ya qabarlı görünə bilər ki, bu vəziyyət uşaqlarda ümumi narahatlığa səbəb olur.

Səpgilər və ya qabarma

Ekzema dəridə səpgilərin və ya kiçik qabarların inkişafına səbəb olur. Bunlar kiçik qırmızı qabarlardan tutmuş böyük ölçülü ləkələrə qədər müxtəlif görünüşlərdə ola bilər. Qaşımaq bu dəri lezyonlarını daha da pisləşdirir.

Çatlamış və ya ağlayan dəri

Ağır hallarda ekzema dərinin çatlamasına və ya mayenin sızmasına səbəb olur. Bu, infeksiyanın qarşısını almaq üçün təcili həkim müayinəsi tələb edən əhəmiyyətli iltihabi və dərinin maneə funksiyasının pozulduğunu göstərən haldır.

Qabıqlanma və ya soyulma

Təsirə məruz qalan dəridə xüsusilə alovlanma zamanı qabıqlanma və ya soyulma olur. Bu, dərinin nəm saxlamaq qabiliyyətinin pozulmasının nəticəsidir, xarici təbəqələrin tökülməsinə səbəb olur.

Dəri rəngində dəyişikliklər

Ekzema dəri piqmentasiyasında dəyişikliklərə səbəb ola bilir. Dərinin təsirə məruz qalan hissədi ətrafdakı dəridən daha açıq və ya daha tünd görünə bilər. Bu, iltihabın dərinin rənginə təsirini vurğulayan bir haldır.

Yuxu pozğunluqları

Ekzema zamanı davamlı qaşınma uşağın yuxu rejimini əhəmiyyətli dərəcədə poza bilir. Ekzeması olan uşaqlar gecə boyu yatmaqda çətinlik çəkir ki, bu da yorğunluğa və gündəlik fəaliyyətlərə potensial təsirlərə səbəb olur.
Bu simptomları bilmək ekzeması olan uşaqlara effektiv qayğı göstərmək üçün önəmlidir. Əgər sizində uşaqğınızda bu simptomlar varsa, lazımi müalicənin aparılması üçün həkimə müraciət etməyiniz vacibdir.

Uşaqlarda ekzema diaqnozu necə qoyulur?

Uşaqlarda ekzemanın diaqnozu həkim tərəfindən hərtərəfli müayinədən keçdikdən sonra müəyyən olnur. Ekzemanın diaqnostik prosesi aşağdakılar kimi aparılır:

Tibbi tarixçə. Ekzemanın diaqnostik prossesi ətraflı tibbi tarixçədən başlayır. Həkim uşaqdakı simptomlar, onların müddəti və hər hansı məlum qıcıqlandırıclar haqqında soruşacaq. Bu zaman diaqnoz üçün ailədə ekzema, allergiya və ya astma olub-olmaması da öyrənilir.

Fiziki müayinə. Ekzema zamanı dərinin hərtərəfli fiziki müayinəsi vacibdir. Həkim təsirlənmiş dərini yoxlayır, qızartı, iltihab, səpgi və hər hansı görünən dəri lezyonları kimi xarakterik əlamətləri qiymətləndirir. 

Digər şərtlərin aradan qaldırılması. Ekzema simptomları digər dəri xəstəlikləri ilə eyni ola bildiyi üçün, həkim alternativ diaqnozları aradan qaldırmaq üçün testlər keçirir. Bunlara allergiya üçün dəri yamaq testləri, göbələk və ya bakterial infeksiyalar üçün testlər daxildir.

Dəri biopsiyası. Ehtiyac olarsa, mikroskop altında təsirlənmiş dərinin kiçik bir nümunəsini təhlil etmək üçün dəri biopsiyası aparılır. Bu, diaqnozu təsdiqləməyə və digər potensial dəri xəstəliklərini istisna etməyə kömək edir.

Allergiya testi. Allergiyaların ekzemaya səbəb olduğundan şübhələnildiyi hallarda allergiya testi tövsiyə oluna bilər. Buraya xüsusi allergenləri müəyyən etmək üçün dəri prick testləri və ya qan testləri daxildir.

Valideynlərin diaqnostika prosesində fəal iştirak etmələri, uşağın simptomları haqqında məlumat paylaşmaları və uşağın unikal ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmış effektiv idarəetmə planı yaratmaq üçün həkimlə əməkdaşlıq etməsi vacibdir.

Uşaqlarda ekzemanın müalicəsi necə olur?

Uşaqlarda ekzemanın müalicəsi adətən simptomların idarə edilməsinə, alovlanmaların qarşısının alınmasına və ümumi həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına yönəlmiş çoxşaxəli yanaşmanı əhatə edir. Ekzemanın müalicəsi aşağdakı kimi aparılır:

Topikal müalicələr

Yumşaldıcılar (Nəmləndiricilər): Ekzema zamanı yumşaldıcıların müntəzəm istifadəsi dərinin nəmlənməsini qorumaq və quruluğun qarşısını almaq üçün vacibdir. Qoxusuz, hipoalerjenik nəmləndiricilər, xüsusən də çimdikdən sonra bolca tətbiq edilməlidir.

Topikal kortikosteroidlər: Ekzema zamanı iltihab və qaşınmanın qarşısının almaq üçün yüngül və orta səviyyəli kortikosteroidlərin istifadəsi ilə effektiv şəkildə azaldıla bilər. Bunlar alovlanma zamanı təsirlənmiş ərazilərə həkim tərəfindən göstəriş verildiyi kimi tətbiq edilməlidir.

Çimmək vərdişləri

Qısa, ilıq hamamlar: İsti su dəridəki təbii yağ təbəqəsini zədələyə bilər. Ona görə də ekzeması olan uşaqlar ilıq suda qısa vanna qəbul etməlidirlər. Həmçinin zərif, ətirsiz təmizləyicilər tövsiyə olunur.

Sərt sabunlardan qaçınmaq: Sərt sabunlar və köpüklü vannalar ekzemanı şiddətləndirdiyi üçün yumşaq, ətirsiz məhsullara üstünlük vermək vacibdir.

Geyim və parçalar

Uşaqları pambıq kimi yumşaq, nəfəs alan parçalı geyimlərlə geyindirmək dərinin qıcıqlanmasını azalda bilir. Dar geyimlərdən qaçınmaq və hipoalerjenik yuyucu vasitələrə üstünlük vermək də rahatlığa kömək edir.

Yaş sarğı terapiyası

Ekzemanın ağır hallarında yaş sarğı terapiyası tövsiyə oluna bilər. Bu, yumşaldıcıların tətbiqi ilə nəm sarğının uşağın ekzemadan təsirlənən hissəsinə bağlamağı əhatə edir.

Allergen immunoterapiyası 

Xüsusi allergenlər səbəbilə ekzeması olan uşaqlar üçün allerqoloqun rəhbərliyi altında allergen immunoterapiyası nəzərdən keçirilə bilir.

Psixoloji dəstək

Ekzemanın idarə edilməsi fiziki simptomlardan kənara çıxır. Ekzemanın dəridə yaratdığı görüntünün təsir etdiyi emosional təsirin aradan qaldırılması, emosional dəstəyin təmin edilməsi və lazım olduqda psixi sağlamlıq mütəxəssislərinin cəlb edilməsi hərtərəfli qayğının ayrılmaz aspektləridir.

Uşaqlarda rastlanan ekzemanın müalicə planı uşağın unikal simptomları, şiddətləndiriciləri və ümumi sağlamlığı nəzərə alınmaqla fərdiləşdirilməlidir. Həkimlə mütəmadi olaraq təqib görüşləri lazım gəldikdə müalicə planının davamlı qiymətləndirilməsini və düzəliş edilməsini təmin edir.

Uşaqlarda ekzemanın İnteqrativ Təbabətlə müalicəsi mümkündür?

Ekzemanın tək dəridə olan problem olmadığını nəzərə alsaq, İnteqrativ Təbabət metodunu tətbiq etməklə orqanizmə bütöv bir sistem yanaşarıq. Yəni mədə-bağırsaq traktının funksional vəziyyətini araşdırıb, ona uyğun müalicə metodunu tətbiq edərik. Mikrobioloji üsullarla sağlam mikrofloranı bərpa edib, qidalanma rejimini də nəzarətdə saxlamaqla, dəridə pediatrik xüsusi nəmləndirici məlhəmlərdən istifadə edib müsbət nəticə alarıq.