Yeni doğulmuşlarda səpgilərin səbəbləri
Bu tip səpgilərə müxtəlif amillər səbəb olduğuna görə səpgilərin səbəbinin düzgün diaqnozunu pediatr müayinə ilə qoymalıdır. Səpgilərin diaqnozu ətraflı müayinə tələb etsə də, onun ümumi səbəblərinə bunları aid edə bilərik:
- İstilik və tər. Yeni doğulmuşlar həddindən artıq istilik olan mühitdə olduqda döküntüləri inkişaf etdirməyə meyllidirlər. Eyni zamanda tər tər kanallarında sıxışaraq körpənin dərisində qırmızı və ya çəhrayı, kiçik, qabarıq qabarğa səbəb ola bilər.
- Uşaq bezləri. Bezin səbəb olduğu yenidoğulmuşlarda səpgi nəm, sidik və nəcisə uzun müddət məruz qalma nəticəsində yaranan ümumi səpgidir. Bu səpgilər uşaq bezi sahəsində qızartı, qıcıqlanma və narahatlıqla nəticələnə bilər.
- Qıcıqlanma. Yeni doğulmuşun dərisi zərifdir və sürtünmə, kobud parçalar və ya paltar və yataq dəstlərində istifadə olunan sərt yuyucu vasitələrdən asanlıqla qıcıqlana bilər ki, qıcıqlanmanın da nəticəsində səpgi yaranır.
- Kontakt dermatit. Bəzi körpələrdə müəyyən parçalara, losyonlara, sabunlara və ya yuyucu vasitələrə reaksiya verən həssas dəri ola bilər. Həssas körpə dərisi qıcıqlandırıcı ilə təmasda olduğu halda qırmızı, qaşıntılı bir səpgi ilə qarşılaşmaq mümkündür.
- Ekzema. Ekzema və ya atopik dermatit, yeni doğulmuş körpələrə təsir edə bilən xroniki bir dəri xəstəliyidir. Ekzema zamanı səpgilər dəridə qırmızı, quru, qaşınma ləkələri şəklində özünü göstərir. Körpələrdə ekzemanın inkişafına genetika və ətraf mühit amilləri kömək edə bilər.
- Allergik reaksiyalar. Yeni doğulmuşlarda səpgilərə müəyyən qidalara, formulalara, dərmanlara və ya dəriləri ilə təmasda olan maddələrə qarşı allergik reaksiyaların olması səbəb ola bilir. Bu zaman allergik reaksiyalar qızartı, şişlik və ya digər dəri dəyişiklikləri kimi özünü göstərir.
İnfeksiyalar. Bu xəstəliyə həm də infeksiyalar səbəb ola bilər, məsələn:
- Göbələk infeksiyaları. Maya infeksiyaları (Candida) uşaq bezi nahiyəsində və körpənin bədəninin digər nəmli, isti nahiyələrində inkişaf edə bilər ki, bu da fərqli sərhədləri olan qırmızı, iltihablı səpgilərə səbəb olur.
- Bakterial infeksiyalar. İmpetiqo kimi bakterial infeksiyalar dəridə püstüllərin və ya qabıqlı yaraların əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər.
- Viral infeksiyalar. Herpes simplex virusu (HSV) və ya coxsackievirus (əl, ayaq və ağız xəstəliyi) kimi bəzi viral infeksiyalar yeni doğulmuş körpələrdə səpgilərə səbəb ola bilər.
- Doğum ləkələri. Səpgilərin bəziləri əslində zərərsiz olan və zamanla solğunlaşa bilən çiyələk hemanjiyomu və ya qızılbalıq ləkələri (leylək dişləmələri) kimi doğuş ləkələri səbəbindəndir.
- Ana hormonları. Bəzən yeni doğulmuş körpələrin üzündə ana hormonları səbəbiylə sızanaq kimi qabarıqlar əmələ gəlir və bu, körpənin yağ bezlərini stimullaşdırır.
Yeni doğulmuşlarda səpgilər, yaxud da səpgi ləkələri qalıcı ola bilərmi?
Səpgilərin əksəriyyəti müvəqqəti xarakter daşıyır və öz-özünə və ya müvafiq müalicə nəticəsində zamanla aradan qalxır. Bununla belə, körpələrdə qalıcı dəri dəyişikliklərinə və ya doğum ləkələrinə səbəb ola biləcək bəzi şərtlər var. Həmin şərtlərə bunlar daxildir:
- Doğum ləkələri. Adətən doğum ləkələri olaraq adlandırılan bəzi dəridəki səpgilər qalıcı ola bilər. Bunlara doğuşdan bəri mövcud olan və öz-özünə solmayan mollar və kafe-au-lait ləkələri kimi piqmentli doğum ləkələri daxildir.
- Bəzi Hemangiomalar. Yeni doğulmuşlarda bir çox hemangiomalar (damar doğum izləri) zamanla kiçilir və yox olur, lakin onları bəziləri qalıq dəridə dəyişiklikləri və ya çapıqlar buraxa bilər. Bura böyük və ya dərin hemangiomaların qalıcılığı daxildir.
- Şiddətli səpgilər və ya infeksiyalar nəticəsində yaranan çapıqlar. Şiddətli səpgilər və ya bakterial infeksiyalar zamanı körpədə çapıqlar əmələ gələ bilər. Bu zaman yeni doğulmuşlarda səpgilərin özü kesə də, dəridə qalıcı izləri qala bilər.
- Genetik dəri vəziyyətləri. İktiyoz, epidermoliz büllozası və ya müəyyən növ irsi blister pozğunluqları kimi bəzi genetik dəri xəstəlikləri körpənin həyatı boyu davam edə biləcək xroniki dəri problemlərinə səbəb ola bilər.
Yeni doğulmuşlarda tez-tez rast gəlinən və adətən vaxt keçdikcə aradan qalxan müvəqqəti səpgiləri, qalıcı dəri xəstəlikləri və ya doğum ləkələrini ayırd etmək vacibdir. Əgər yeni doğulmuş körpənizdə səpgi ilə bağlı narahatlığınız varsa və ya doğum ləkəsindən şübhələnirsinizsə, düzgün diaqnoz və müalicəyə dair göstərişlər üçün həkimə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur.
Yeni doğulmuşlarda səpgilərin müalicəsi
- Eritema Toxicum Neonatorum (ETN). ETN zərərsizdir və xüsusi müalicə tələb etmədən adətən bir həftə ərzində öz-özünə yox olur.
- Yeni doğulmuşlarda sızanaq. Yeni doğulmuşlarda sızanaqlar öz-özünə yox olur. Lakin sızanaqların tez vaxtda keçməsi üçün körpənin səpgili hissələrini su və yumşaq, ətirsiz uşaq sabunu ilə yumşaq bir şəkildə təmizləməlisiniz. Yeni doğulmuşlarda yetkin sızanaq müalicələrindən qətiyyən istifadə etməyin.
- Milia. Milia adətən bir neçə həftə ərzində öz-özünə yox olan səpgilərdəndir. Ancaq yayılmaması, həm də körpədə dəri qıcıqlanmasına səbəb olmaması üçün milyaları sıxmaqdan çəkinin.
- Bez səpgiləri. Uşaq bezi döküntüsünün qarşısını almaq və müalicə etmək üçün tez-tez bezi dəyişdirin, ətirsiz uşaq salfetləri və ya adi su istifadə edin və sink oksidi olan qalın təbəqə ilə uşaq bezi kremi çəkmədən bez işlətməyin. Həmçinin tərkibində talk pudrası olan məhsullardan da istifadəni dayandırın.
- İstilik səpgisi. İstinin səbəb olduğu səpgilərin qarşısını almaq və aradan qaldırmaq üçün körpəni sərin və quru saxlayın. Onlara yüngül, nəfəs ala bilən paltar geyindirin və həddindən artıq qalın geyinməkdən çəkinin.
- Allergik dermatit. Əgər allergik reaksiyanın səpgilərə səbəb olduğundan şübhələnirsinizsə, allergiyanı müəyyən etməsi və ona uyğun müalicəyə başlamaq üçün pediatr müayinəsi mütləqdir.
- Atopik dermatit (ekzema). Ekzemanın yüngül hallarında dərini ətirsiz kremlər və ya məlhəmlərlə yaxşı nəmləndirmək və yumşaq, hipoalerjenik uşaq sabunlarından istifadə etmək kömək edə bilər. Daha ağır hallarda isə həkimin təyin etdiyi topikal kortikosteroid kremləri və ya digər dərmanları istifadə etmək lazımdır.
- Göbələk infeksiyaları. Göbələyin səbəb olduğu səpgilər üçün uşaq bezini təmiz saxlamaq, uşağı nəmli qoymamaq, tam qurulamaq və bunlarla bərabər həkimin təyin etdiyi üçün antifungal kremləri istifadə etmək lazımdır.
- Bakterial infeksiyalar. İmpetiqo kimi bakterial infeksiyalar həkim tərəfindən təyin olunan antibiotiklərlə müalicə tələb edir.
- Viral infeksiyalar. Yeni doğulmuşlarda viral səpgilərin müalicəsi səpgilərə səbəb olan xüsusi virusdan asılıdır. Pediatır müalicəyə səbəbi müəyyən etdikdən sonra həmin səbəbi aradan qaldırmaq və səpgilərin qarşısını almaq üçün müalicəyə başlaya bilər.
- Müəyyən edilmiş dərmanlar. Bəzi hallarda, həkim səpgiləri müalicə etmək və ya idarə etmək üçün kremlərlə bərabər dərmanlar da təyin edəbilət.
Bu xəstəliyi müalicə etmək üçün həkimin təyin etdiyi krem və dərman dozalarını eynilə tətbiq etmək mütləqdir. Fərqli dərmanlar və kremlər, həmçinin onların miqdarını artırmaq təhlükəli ola bilər.
Yeni doğulmuşlarda səpgilərin qarşısını alma yolları
Yeni doğulmuş körpələrdə səpgilərin qarşısını almaq valideynlərin gündəlik qayğısı ilə sıx bağlıdır. Körpənin dərisi çox həssasdır və gigiyenaya, paltar seçiminə, həmçinin istifadə olunan məhsulların tərkibinə diqqət etmək vacibdir. Uşağın dərisini həddindən artıq qurutmamaq, tez-tez bez dəyişmək və təmiz su ilə yumaq səpgilərin yaranma riskini azaldır.
Ətraf mühitin də rolu böyükdür. Körpənin həddən artıq isti mühitdə saxlanması istidən yaranan səpgilərə səbəb ola bilər. Ona görə də otaq temperaturu balanslı saxlanmalı, körpə nəfəs alan və yüngül materiallardan hazırlanan geyimlərlə geyindirilməlidir. Bundan əlavə, sərt kimyəvi tərkibli sabun, yuyucu və losyonlardan uzaq durmaq uşaqlarda dərinin sağlam qalmasına kömək edir.
İnteqrativ Təbabət üsulu ilə yanaşma
Toplanmış dəqiq klinik-anamnestik məlumatlardan sonra müalicə metodu seçilir, atopik dermatitdirsə, mədə-bağırsaq sisteminin mütləq şəkildə drenajı, mikrofloranın normallaşdırılması, qida rasionunun tənzimlənməsi, gigiyenik qaydalara riayət edilməsi, xüsusi pediatrik məlhəmlərdən istifadə edilməsi vacib şərtlərdəndir.
İnteqrativ Təbabətin mikrobioloji və izopatik preparatlarından istifadə etməklə törədici göbələkdirsə, məhz müvafiq parazit göbələyin apatagen formaya reversiya edərək “+” nəticə almış oluruq. Eyni zamanda orqanizmin immun-müdafiə mexanizmləri də dəstəklənir.
Digər məqalələrimizə nəzər yetirin:
Uşaqlarda Səpkilər ilə Bağlı Çox Soruşulan Suallar
Usaqlarda sepkilere qarsi maz varmı?
Bəli, usaqlarda sepkilere qarsi maz həkim tərəfindən təyin oluna bilər. Ən çox istifadə olunan uşaq bezi kremləri sink oksidi tərkibli olur və dərini qoruyaraq səpgilərin sağalmasına kömək edir. Ancaq hər zaman pediatrın məsləhəti ilə istifadə edilməlidir.
Usaqlarda qirmizi sepkiler nə vaxt yaranır?
Usaqlarda qirmizi sepkiler çox vaxt istilik, allergiya və ya infeksiya səbəbindən ortaya çıxır. Əgər qırmızı səpgilər uzun müddət davam edirsə və ya uşağın narahatlığı artırsa, həkim müayinəsi mütləqdir.
Korpelerde istiden yaranan sepkiler necə aradan qaldırılır?
Korpelerde istiden yaranan sepkiler adətən körpənin dərisinin havalanması ilə keçib gedir. Körpəni sərin mühitdə saxlamaq, yüngül geyim geyindirmək və dərinin quru qalmasını təmin etmək vacibdir.
Xirda qirmizi sepkiler təhlükəlidirmi?
Xirda qirmizi sepkiler çox vaxt müvəqqəti xarakter daşıyır və istilik, tər və ya bez istifadəsi ilə əlaqəli olur. Lakin səpgilər qaşınma və ya irinlə müşayiət olunursa, bu infeksiyanın əlaməti ola bilər və həkimə müraciət etmək lazımdır.
Bedende sepkiler neden yaranir?
Bedende sepkiler neden yaranir sualının cavabı çoxşaxəlidir. Əsas səbəblərə allergik reaksiyalar, infeksiyalar, qıcıqlanma, istilik və genetik dəri xəstəlikləri daxildir. Dəqiq səbəb pediatr müayinəsi ilə müəyyən olunur.
Usaqlarda sepkiler hansı hallarda ciddi qəbul edilməlidir?
Usaqlarda sepkiler yüksək hərarət, nəfəs darlığı, şişlik və ya irinlə müşayiət olunursa, bu vəziyyət ciddi ola bilər. Belə hallarda dərhal həkimə müraciət edilməlidir.
Korpelerde sepkiler adətən nə qədər davam edir?
Korpelerde sepkiler çox vaxt bir neçə gün və ya həftə ərzində öz-özünə yox olur. Lakin uzun müddət keçməyən və ya daha da yayılan səpgilər üçün həkim müayinəsi şərtdir.
Uşaqlarda sepkiler üçün hansı ev üsulları faydalıdır?
Uşaqlarda sepkiler üçün ən təsirli üsullar gigiyenaya riayət etmək, tez-tez bez dəyişmək və körpəni sərin saxlamaqdır. Hipoalerjenik sabun və losyonlardan istifadə də faydalıdır.
Usaqlarda sepki ilə müşayiət olunan qaşıntı necə azaldılır?
Usaqlarda sepki qaşıntı ilə müşayiət olunursa, həkimin tövsiyə etdiyi krem və məlhəmlər istifadə olunmalıdır. Eyni zamanda uşağın dırnaqları qısa saxlanmalıdır ki, dəriyə zərər verməsin.
Körpə uşaqlarda səpki hər zaman müalicə tələb edirmi?
Körpə uşaqlarda səpki adətən müvəqqəti olur və sadə gigiyenik tədbirlərlə keçib gedir. Amma səpgilər ciddi allergiya və ya infeksiya səbəbindən yaranıbsa, müalicə pediatr tərəfindən aparılmalıdır.
Usaqlarda allergik sepgiler necə tanınır?
Usaqlarda allergik sepgiler çox vaxt qızartı, qaşıntı və şişliklə müşayiət olunur. Səbəb allergenlə təmas və ya qida reaksiyası ola bilər. Pediatr müayinəsi ilə allergiyanın dəqiq səbəbi müəyyən edilir.
Yeni dogulmus usaqda sepkiler normaldırmı?
Yeni dogulmus usaqda sepkiler çox vaxt normaldır və hormonal dəyişikliklər, istilik və ya sadə qıcıqlanma ilə bağlı olur. Əksər hallarda bu səpgilər müalicə olmadan keçir.
Usaqlarda qasinma ve sepgiler arasında əlaqə varmı?
Bəli, usaqlarda qasinma ve sepgiler çox vaxt birlikdə müşahidə olunur. Bu, əsasən allergiya, ekzema və ya qıcıqlanmadan qaynaqlanır. Uşağın qaşınma səbəbi araşdırılmalı və müvafiq müalicə aparılmalıdır.
Usaqlarda sulu sepkiler hansı səbəbdən yaranır?
Usaqlarda sulu sepkiler adətən virus və ya bakterial infeksiyaların nəticəsidir. Bu səpgilər ciddi ola bilər və pediatr müayinəsi mütləqdir.
