Uşaqlarda Göbələk İnfeksiyası Müalicə Olunmasa Risklidir?
Göbələk infeksiyaları müxtəlif növ göbələklərin, isti və rütubətli mühitlərdə inkişaf edən mikroskopik orqanizmlərin yaratdığı bir infeksiyadır. Əksər göbələk zərərsiz olsa da, bəziləri bədənin müxtəlif yerlərində infeksiyalara səbəb ola bilir. İnkişaf edən immunitet sistemi və aktiv həyat tərzi ilə əlaqəli olaraq uşaqlar göbələk infeksiyalara həssas olurlar. Göbələk infeksiyalarının uşaqlarda yaranma səbəblərini bilmək valideynlər üçün bu şərtləri effektiv şəkildə tanımaq, müalicə etmək və qarşısını almaq üçün çox vacibdir.
Göbələklər uşaqlarda dəri, dırnaqlar, ağız və digər bədən hissələrinə təsir edən bir sıra infeksiyalara səbəb ola bilər. Bu infeksiyalar qaşınma, qızartı, səpgilər və ya digər xoşagəlməz simptomlar şəklində özünü göstərə bilir. Göbələk infeksiyalarının ümumi növlərini, onların səbəblərini və effektiv profilaktik tədbirləri bilmək vacibdir. Çünki sözü gedən problemin göstəricilərini bilib, vaxtında həkim müayinəsi və gigiyena qaydalarına riayət etmək göbələk infeksiyalarının uşaqların sağlamlığına və rifahına təsirinin idarə edilməsində və yumşaldılmasında mühüm rol oynayır.
Uşaqlarda göbələk infeksiyalarının növləri hansılardır?
Bu infeksiyalarının uşaqlarda ən çox müşahidə etdiyimiz növləri bunlardır:Ringworm (Tinea). Ringworm uşaqların dəri, baş dərisi və dırnaqların təsir edə bilən göbələk infeksiyasıdır.
İdmançı ayağı (Tinea pedis). Ayaqları təsir edən, xüsusən də barmaqların arasında olan tinea pedis uşaqların suyla təmasda olduğu yerlərdə daha çox rast gəlinir.
Jok qaşıntı (Tinea cruris). Oğlan uşaqlarında daha çox rast gəlinən bu göbələklər onlarda çox tərləmə və sürtünmə ilə əlaqəli olur.
Kandidoz (Maya infeksiyası). Körpələrdə rast gəlinən kandidoz ağız boşluğunda, uşaq bezi nahiyəsində və ya dəri qıvrımlarında baş verə bilər.
Baş dərisi üzük qurdu (Tinea capitis). Məktəbli uşaqlarda rast gəlinən baş dərisinin və saç şaftlarının göbələk infeksiyası.
Dırnaq göbələyi (Onikomikoz). Dırnaqların göbələk infeksiyası adından da göründüyü kimi uşağın ayaq və əl dırnaqlarına təsir edir.
Qırtlaq (Oral kandidoz). Körpələrdə daha çox rast gələn bu göbələk növü immum sistemi zəif olan hər yaş qrupundan uşaqlarda ola bilər.
Tinea versicolor. Bu səthi göbələk infeksiyası isti havalarda uşağın dərisinə təsir edərək orada rəngsiz ləkələrə səbəb olur.
Göbələk infeksiyasının spesifik növünü bilmək düzgün müalicə üçün vacibdir. Valideynlərin, dəqiq diaqnoz və uşağın ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmış müvafiq müalicə planı üçün yuxarıda qeyd olana dəri dəyişikləri müşahidə olunduqda pediatra müraciət etmələri məsləhətdir.
Uşaqlarda göbələk infeksiyalarının səbəbləri nələrdir?
Uşaqlarda göbələk infeksiyalarının səbəbləri fərqli ola bilər və bu hal uşağın həssaslığı ilə əlaqəli bir sıra amillərdən təsirlənir. Uşaqlarda göbələk infeksiyalarının səbəbləri bunlardır:İsti və rütubətli mühitlər. Göbələklər isti və nəmli şəraitdə inkişaf edir. Çimdikdən sonra nəm qalmaq və ya zəif havalandırması olan ərazilərdə rütubət çox olduğundan orada vaxt keçirən uşaqlar bu infeksiyalara daha çox meyilli olur.
Zəifləmiş immunitet sistemi. Xəstəliklər, müəyyən dərmanlar və ya əsas sağlamlıq vəziyyətləri səbəbindən immuniteti zəifləmiş uşaqlar göbələk infeksiyalarına daha çox həssasdırlar.
Çirklənmiş səthlərlə təmas. Çirklənmiş səthlər, əşyalar və ya göbələk sporlarını saxlayan şəxsi əşyalar (dəsmal, daraq və ya yataq dəsti kimi) ilə birbaşa təmas infeksiyaların yayılmasının əsas səbəbidir.
İnfeksiyaya yoluxmuş şəxslərlə yaxın əlaqə. Göbələk infeksiyaları yoluxucu ola bilər. Yoluxmuş şəxslə, xüsusən də ortaq yaşayış yerlərində və yaxud da uşaqların birlikdə oyunlar oynadığı mühitlər vasitəsilə yaxın təmas dəri göbələyinin yayılma riski artırır.
Gigiyena. Qeyri-adekvat şəxsi gigiyena, məsələn, uşağın oyun oynadıqdan sonra əllərinin yuyulmaması, yuduqdan sonran dəri qıvrımlarının düzgün qurudulmaması və ya uzun müddət nəm paltar geyinmək onlarda göbələklərin inkişafı üçün əlverişli şərait yaradır.
Sıx və ya nəfəs almayan geyimlər geyinmək. Dar geyimlər və nəfəs almayan parçalar, xüsusən də qasıq və ya qoltuqaltı kimi sürtünmə və nəmin çox olduğu yerlərdə uşaqlarda göbələk infeksiyası üçün əlverişli mühit yarada bilir.
Əvvəlki infeksiyaların natamam müalicəsi. Uşaqda müəyyən edilmiş göbələk əleyhinə müalicənin başa çatdırılmaması göbələyin natamam məhvinə gətirib çıxarır ki, bu da onun davam etməsinə və potensial olaraq uşağın bədənində təkrar infeksiyalara səbəb ola bilir.
Şəxsi əşyaların paylaşılması. Papaq, diş fırçası və ya ayaqqabı kimi şəxsi əşyaların paylaşılması göbələk infeksiyalarının bir uşaqdan digərinə keçməsini asanlaşdırır.
Genetik meyl. Bəzi uşaqlar dəri və ya immun reaksiyasına təsir edən amillərə görə genetik olaraq göbələk infeksiyalarına meylli olurlar.
Xroniki sağlamlıq vəziyyətləri. Şəkərli diabet kimi xroniki vəziyyətlər, xüsusən də dərinin bütövlüyünün pozula biləcəyi yerlərdə göbələk infeksiyaları üçün əlverişli mühit yaradır.
Bu səbəbləri bilmək valideynlərə profilaktik tədbirlərin həyata keçirilməsində kömək edir. Gigiyena təcrübələrinin təşviqi, yaşayış yerlərində düzgün ventilyasiyanın təmin edilməsi və hər hansı infeksiya əlamətlərinin dərhal aradan qaldırılması uşaqlarda göbələk infeksiyası riskini minimuma endirməyə kömək edir.
Uşaqlarda göbələk infeksiyasılarının simptomları nələrdir?
Göbələk infeksiyalarının uşaqlarda olan simptomları infeksiya növünə və təsirlənmiş bədən hissəsinə görə dəyişir. Bu göbələk infeksiyalarının simptomları növlərindən aslı olaraq belədir:Ringworm (Tinea). Uşağın dərisində hündür haşiyəli dairəvi, qırmızı və qaşıntılı ləkələrlə özünü göstərir. Həmçinin göbələk infeksiyası baş dərisində olarsa, həmin hissədə saç tökülməsi də olur.
İdmançı ayağı (Tinea pedis). Ayaq barmaqlarının dərisinin qaşınması, yanması və soyulması, ayaq altı dərisinin qızartı və çatlaması ilə müşahidə olunur.
Jok qaşıntı (Tinea cruris). Uşağın qasıq nahiyəsində və budun daxili hissəsində qırmızı, qaşınan səpgilər olur və bu səpgilərin kənarları haşiyəli də ola bilər.
Kandidoz (Maya infeksiyası). Uşağın ağız boşluğunda, dildə və ağız içərisində ağ ləkələrlə rast gəlinir. Bezi nahiyəsində is qırmızı, nəmli və bəzən pullu səpgilər olur.
Baş dərisi qalxanı (Tinea capitis). Göbələk olan baş dərisi hissəsinə qabarıq, qara nöqtəli nahiyələr və saşın tökülməsi olur.
Dırnaq göbələyi (onikomikoz). Uşağın əl və ayaq dırnaqlarının rənginin dəyişməsi, qalınlaşması və kövrəkləşməsi, eyni zamanda dırnağın hər zaman çirkli görünməsilə özünü göstərir.
Qırtlaq (Oral kandidoz). Dildə, yanaqların içərisində və ya ağızın damında ağ, qaymaqlı ləkələr olur. Həmçinin infeksiyanın təsirinə məruz qalan bölgələrdə qızartı və ağrı da hiss olunur.
Tinea versicolor. Uşağın dərisinin rəngindən açıq, yaxud da tünd ləkələr meydana gəlir. Həmin ləkələrdə yüngül qaşınmalar da olur.
Sözü gedən vəziyyətin bəziləri simptomlarla bilinsə də, bəziləri asemptomatik ola bilir və ya yalnız yüngül narahatlığa səbəb olur. Valideynlər hər hansı davamlı və ya ağırlaşan simptomlar görsələr, düzgün diaqnoz və müvafiq müalicə üçün həkimə müraciət etmək tövsiyə olunur. Erkən müdaxilə infeksiyanın yayılmasının qarşısını almağa və uşaq üçün narahatlığı aradan qaldırmağa kömək edir.
Uşaqlarda göbələk infeksiyasının riskləri nələrdir?
Uşaqlarda göbələk infeksiyası riskləri infeksiyanın növü, uşağın ümumi sağlamlığı və vaxtında müdaxilə kimi amillərə görə dəyişir. Bu vəziyyətin uşaqlarda səbəb olduğu potensial risklər bunlardır:Narahatlıq və ağrı. Göbələk infeksiyaları qaşınma, yanma və narahatlığa səbəb ola bilir ki, bu da uşağın fiziki sıxıntısına səbəb olur.
Digər nahiyələrdə yayılma. Müvafiq müalicə olmadıqda, göbələk infeksiyaları birbaşa və ya dolayı təmas yolu ilə bədənin digər nahiyələrinə və ya digər şəxslərə yayıla bilər.
İkinci dərəcəli infeksiyalar. Təsirə məruz qalan nahiyələri qaşımaq dəri baryerini qıra bilir ki, bu da ikincil bakterial infeksiya riskini artırır.
Psixososial təsir. Səpkilər və ya ləkələr kimi görünən simptomlar uşağın öz güvəninə təsir göstərərək, xüsusilə məktəb şəraitində emosional sıxıntıya və ya sosial problemlərə səbəb olur.
Xroniki infeksiyalar. Bəzi göbələk infeksiyaları adekvat müalicə edilmədikdə xroniki hala gələ bilir ki, bu vəziyyət uşaqlarda uzun müddət davam edən narahatlıq və potensial ağırlaşmalara səbəb olur.
İmmuniteti zəif olan uşaqlarda ağırlaşmalar. Xəstəlik və ya dərmanlar səbəbindən zəifləmiş immun sistemi olan uşaqlar ağır və ya sistemli göbələk infeksiyası riski ilə üzləşə bilərlər.
Dırnaq zədəsi. Müalicə olunmayan dırnaq göbələyi uşağın dırnaqlarının daimi zədələnməsinə, o cümlədən rəngin dəyişməsinə və deformasiyaya səbəb olur.
Təkrarlanma. Qeyri-adekvat müalicə və uşaqda göbələyin əsas səbəblərini aradan qaldırmamaq təkrarlanan göbələk infeksiyaları ilə nəticələnə bilir.
Gündəlik fəaliyyətlərə təsir. İnfeksiyanın yerindən və şiddətindən asılı olaraq, onun yayılmasının qarşısını almaq üçün uşaqlar oyun oynamaq və ya su ilə əlaqəli fəaliyyətlərdə iştirak etmək kimi gündəlik fəaliyyətlərdə məhdudiyyətlərlə üzləşirlər.
Başqalarına ötürülmə. Göbələk infeksiyaları, xüsusən də yoluxucu göbələklərin törətdiyi infeksiyalar, profilaktik tədbirlər görülmədikdə, digər ailə üzvlərinə, sinif yoldaşlarına və ya dostlarına keçir.
Sistemik infeksiyalar. Göbələk infeksiyası ağır hallarda uşaqda sistemli infeksiyalara səbəb ola bilər.
Göbələk infeksiyasının diaqnoz və düzgün müalicəsi riskləri azaltmağa, ağırlaşmaların qarşısını almağa və daha sürətli sağalmağa kömək edir.
Uşaqlarda göbələk infeksiyasının diaqnoz prosesi necədir?
Uşaqlarda göbələk infeksiyasının diaqnozu anamnez, fiziki müayinə və bəzən laboratoriya testlərinin birləşməsini əhatə edir. Bu vəziyyətin diaqnostik prosesi aşağdakı kimidir:Tibbi tarixçə. Həkim uşağın simptomları, o cümlədən hər hansı dəri dəyişikliyinin, qaşınma və ya narahatlığın növü və müddəti haqqında məlumat alır.
Uşağın ümumi sağlamlığı, əvvəlki infeksiyaları, qəbul etdiyi hər hansı dərman və ya müalicə haqqında məlumatlar da bu zaman nəzərə alınır.
Fiziki müayinə. Daha sonra təsirlənmiş nahiyələrə diqqət yetirilərək hərtərəfli fiziki müayinə aparılır.
Vizual müayinə xüsusi göbələk infeksiyalarının xarakterik əlamətlərini, məsələn, ringworm, səpgilər və ya ağız boşluğunun zədələnməsini müəyyən etməyə kömək edir.
Wood's Lamp müayinəsi. Bəzi göbələk infeksiyaları, xüsusən də ringworm kimi dəriyə təsir edən infeksiya, təsirlənmiş ərazini yoxlamaq üçün Wood lampası (ultrabənövşəyi işıq) istifadə edilir. Bəzi göbələklər var ki, bu işıq altında flüoresan edir.
Dərinin qaşınması və ya silinməsi. Dəqiq diaqnozun tələb olunduğu hallarda, həkim təsirlənmiş nahiyədən dəri qırıntısı və ya tampon götürür.
Toplanmış nümunə daha sonra mikroskop altında yoxlanılır və ya əlavə müayinə üçün laboratoriyaya göndərilir.
Qan testləri. Uşaqda sistemli göbələk infeksiyalarından şübhələnilən hallarda, spesifik göbələklə əlaqəli antikorları və ya antigenləri aşkar etmək üçün qan testləri aparılır.
Biopsiya. Mikroskopik müayinə üçün kiçik toxuma nümunəsinin çıxarılmasını əhatə edən biopsiya daha az hallarda tələb olunur və adətən daha ağır və ya davamlı yaranan göbələk infeksiyası hallar üçün lazım olur.
Valideynlərin müayinə zamanı uşağın simptomları və xəstəlik tarixçəsi haqqında dəqiq məlumat vermələri vacibdir. Çünki bu məlumatlar düzgün müalicənin təyin olunmasına kömək edir. Öz-özünə diaqnoz və reseptsiz müalicə uşaqlarda göbələk infeksiyalarının düzgün idarə olunmaması, infeksiyanın daha da ağırlaşmasına səbəb olur.
Uşaqlarda göbələk infeksiyasının müalicə necə aparılır?
Uşaqlarda göbələk infeksiyalarının müalicəsi infeksiyanın növü və şiddətindən asılı olaraq bu addımları əhatə edir:Topik antifungal dərmanlar. Bir çox göbələk infeksiyaları həkim tərəfindən tövsiyə olunan antifungal kremlər və ya məhlullarla effektiv şəkildə müalicə edilir. Bu dərmanlar birbaşa təsirlənmiş dəri və ya dırnağa tətbiq olunaraq istifadə olunur.
Oral antifungal dərmanlar. Daha şiddətli və ya geniş yayılmış infeksiyalar üçün, həkim ringworm və ya ağız boşluğunda göbələk əleyhinə dərmanlar təyin edir.
Bu müalicə forması adətən antifungal kremlər tək başına kifayət etmədiyi hallarda istifadə olunur.
Göbələk əleyhinə şampunlar. Uşağın baş dərisinə təsir edən göbələk infeksiyaları zamanı (məsələn, tinea capitis) tərkibində göbələk əleyhinə maddələr olan dərmanlı şampunlar həkim tərəfindən tövsiyə olunur.
Dırnaq lakları. Dırnaq göbələkləri (onikomikoz) dərmanlı dırnaq lakları və ya təsirlənmiş dırnaqlara birbaşa tətbiq olunan məhlullar tərəfindən müalicə edilir.
Gigiyena. Müntəzəm olaraq əllərin yuyulması, təsirlənmiş nahiyələrin təmiz və quru saxlanması və nəm paltarların dərhal dəyişdirilməsi daxil olmaqla, uşaqları düzgün gigiyena təcrübələrini təşviq etmək müalicənin əsas hissəsidir.
Qıcıqlandırıcılardan qaçınmaq. Göbələkdən təsirlənən uşaq dərisini daha da qıcıqlandıracaq sərt sabunlar, sintetik parçalar və ya digər potensial qıcıqlandırıcıların istifadəsini məhdudlaşdırmaq lazımdır.
Dərmanlı tozlar. Qasıq və ya ayaq kimi nəmə meylli nahiyələrdə göbələk infeksiyaları üçün həkim tərəfindən tövsiyə olunan dərmanlı tozlar dərini quru saxlamağa və təkrarlanmanın qarşısını almağa kömək edir.
Daimi nəzarət. Uşaqdakı infeksiyanın inkişafını izləmək və zəruri hallarda müalicə planını tənzimləmək üçün həkimlə planlaşdırılmış təqib görüşlərində iştirak mütləqdir.
Bu müalicə üsulları pediatrın nəzarəti altında aparılmaqla uşağı göbələkdən xilas etmək mümkündür. İnfeksiyanın tamamilə aradan qalxması və təkrarlanması üçün müalicə təyin olunan müddət ərzində aparılmalı və həkimin təlimatlarına uyğun olaraq edilməlidir.
İnteqrativ Təbabət metodu ilə göbələk infeksiyasının müalicəsi: Bu zaman diaqnoz dəqiqləşdirilir. Göbələyin hansı növü olduğu müəyyən edildikdən sonra ona uyğun spesifik izopatik antifunqal preparatlardan istifadə olunur. Bu preparatlar verilərkən, patoloji göbələklər reversiya olunur. Əvvəlki apatogen formasına qayıdır. Bu müalicə metodu ilə orqanizm zərər görmür, normal mikroflora bərpa olunur və göbələyin yaratdığı diskomfort vəziyyət - qaşınma, yanma hissi aradan götürülür.
Uşaqlarda göbələk infeksiyalarının qarşısının alınması
Göbələk infeksiyalarının qarşısını almaq uşaqların sağlam böyüməsi və sosial həyatına mane olmamaq baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu məqsədlə valideynlərin gündəlik gigiyena vərdişlərini izləməsi və uşaqları təmizliyə alışdırması vacibdir.
Əllərin müntəzəm yuyulması, uşaqla ortaq istifadə olunan əşyaların dezinfeksiya edilməsi, nəm paltarların tez bir zamanda dəyişdirilməsi və sintetik geyimlərdən uzaq durmaq vacib profilaktik addımlar arasındadır. Həmçinin, uşağın dərisində hər hansı dəyişikliyi erkən müşahidə edib, həkimə vaxtında müraciət etmək infeksiyanın yayılmasının qarşısını almağa kömək edir.
Qapalı, rütubətli məkanlarda çox vaxt keçirmək, ictimai hovuzlardan sonra gigiyenaya laqeyd yanaşmaq və ailə üzvləri ilə ortaq əşyaların istifadəsi göbələk riskini artırır. Bu səbəbdən uşaqların həyat tərzi göbələyin yaranma ehtimalını nəzərə alaraq tənzimlənməlidir. Profilaktika müalicədən daha effektiv və təhlükəsizdir.
Göbələk Xəstəliyi ilə Bağlı Çox Soruşulan Suallar
Bağırsaqda göbələk xəstəliyi uşaqlarda necə müşahidə olunur?
Bağırsaqda göbələk xəstəliyi uşaqlarda qarında köp, tez-tez qaz buraxma, ishal və ya qəbizlik kimi həzm pozğunluqları ilə özünü göstərə bilər. Həmçinin bəzi hallarda səbəbi bilinməyən yorğunluq və dəri problemləri də müşahidə oluna bilər.
Ayaqda göbələk xəstəliyinin müalicəsi uşaqlarda necə aparılır?
Ayaqda göbələk xəstəliyinin müalicəsi uşaqlarda həkim tərəfindən təyin olunan antifungal krem, məhlul və ya tozların istifadəsini əhatə edir. Ayaqların hər zaman quru saxlanması, sintetik corablardan uzaq durulması və gigiyenaya diqqət edilməsi də bu müalicənin əsas hissəsidir.
Maya gobeleyi elametleri uşaqlarda necə görünür?
Maya gobeleyi elametleri uşaqlarda ən çox ağız içində ağ ərp, dəri qıvrımlarında qızartı və nəmli səpgilər, bez nahiyəsində qızarmış və qaşınan ləkələrlə özünü göstərir. Körpələrdə narahatlıq və süd içməkdən imtina da maya göbələyinin əlamətlərindən biridir.
Göbələk xəstəliyi uşaqlarda hansı hallarda təhlükəli ola bilər?
Göbələk xəstəliyi uşaqlarda immuniteti zəif olan hallarda və ya infeksiya müalicə olunmadıqda daha ciddi formaya keçə bilər. Bu zaman infeksiya digər nahiyələrə yayıla və ya bakterial infeksiya ilə birləşərək ağırlaşmalara səbəb ola bilər.
Saçda göbələk xəstəliyi uşaqlarda necə başlayır?
Saçda göbələk xəstəliyi uşaqlarda saçların töküldüyü, qara nöqtəli və ya qabarcıqlı sahələrin yaranması ilə başlayır. Əksər hallarda bu sahələr qaşınma və qızartı ilə müşayiət olunur. Tinea capitis ən çox məktəb yaşlı uşaqlarda rast gəlinir.
Gobelek xesteliyi uşaqlarda hansı əlamətlərlə fərqlənir?
Gobelek xesteliyi uşaqlarda dəri səthində dairəvi, qaşınan, qızarmış və soyulan nahiyələr kimi görünür. Dırnaqlarda isə qalınlaşma, rəng dəyişməsi və kövrəklik yaranır. Ağız boşluğunda isə ağ ərp əsas göstəricidir.
Usaqlarda agizda gobelek hansı səbəblərdən yaranır?
Usaqlarda agizda gobelek əsasən maya göbələyinin çoxalması nəticəsində yaranır. Bu, antibiotik istifadəsi, zəif immunitet və ağız gigiyenasının qeyri-adekvat olması kimi səbəblərlə bağlıdır. Körpələrdə süd əmərkən göbələk yayılması da mümkündür.
Deride gobelek xesteliyi nece olur və uşaqlarda necə tanınır?
Deride gobelek xesteliyi nece olur sualının cavabı olaraq, bu xəstəlik dəridə qaşınan, qırmızı, haşiyəli və qabıqlı ləkələrlə tanınır. Uşaqlarda bu ləkələr bədənin müxtəlif hissələrində yaranaraq narahatlığa səbəb ola bilir.
Maya gobeleyi neden yaranir və uşaqlarda yayılma səbəbləri nələrdir?
Maya gobeleyi neden yaranir sualının cavabı olaraq, bu göbələk növü isti və rütubətli şəraitdə, zəif immunitet zamanı və ya antibiotiklərdən sonra bağırsaq və ağız florasının pozulması nəticəsində yaranır. Körpələrdə isə bezi nahiyəsinin nəm qalması riski artırır.
