Uşaqlarda İshal (Qarıngetmə) Nə Qədər Risklidir?

İshal tez-tez, boş və sulu bağırsaq hərəkətləri ilə xarakterizə olunan vəziyyətdir. Bağırsaqlarda bu hərəkətlər nəcisdən kifayət qədər su qəbul etmədikdə baş verir, bu da mayenin artmasına səbəb olur. İshal uşaqların immun sistemlərinin inkişaf etməsi səbəbindən tez-tez baş verir ki, bu da onları virus və bakteriya kimi infeksiyalara qarşı daha həssas edə bilir. Bundan əlavə, uşaqların qidalanma vərdişləri, mikroblara məruz qalmaları və məktəbdə və ya uşaq baxçasında başqaları ilə yaxın təmasda olması bu yaş qrupunda ishalın daha çox yayılmasına səbəb olur.

Uşaqlarda ishal olmasının səbəbləri nələrdir?

İshal böyüklərdə olduğu kimi uşaqlarda da rast gəlinən bir haldır. Bu, bir çox müxtəlif səbəbdən dolayı olur. İshala səbəb olan halları aşağıdakı kimi qeyd edə bilərik:

• İnfeksiyalar
• Qida allergiyaları və dözümsüzlüklər
• Dərmanlar
• Çirkli qida və su
• Viral qastroenterit
• Səyahətçi ishal
• İltihabi bağırsaq xəstəliyi
• Əsas sağlamlıq şərtləri
• Həddindən artıq şirə istehlakı
• Stres və anksiyete

İndi isə gəlin, ishalın səbəbləri barədə daha ətraflı danışaq:

İnfeksiyalar. Viruslar (rotavirus və norovirus kimi) və bakteriyalar (məsələn, salmonella, E.coli və campylobacter) mədə-bağırsaq infeksiyalarına səbəb ola bilər ki, bu da ishalla nəticələnir.
Qida allergiyaları və dözümsüzlüklər. Müəyyən qidalara allergik reaksiyalar və ya müəyyən maddələri həzm etməkdə çətinliklərə (məsələn, laktoza qarşı dözümsüzlük) səbəb ola bilir ki, o da ishala səbəb olur.
Dərmanlar. Əksər antibiotiklər və bəzi dərmanlar uşaqlarda bağırsaq bakteriyalarının tarazlığını poza bilir. Bu pozuntuların yan təsirlərinə uşaqlarda ishalın, yəni qarıngetmənin olması da daxildir.
Çirkli qida və su. Təmiz yuyulmamış qida və ya suyun istehlakı zərərli mikroorqanizmləri uşağın bədəninə daxil edə və həzm problemlərinə səbəb ola bilər.
Viral qastroenterit. Ümumilikdə mədə qripi kimi tanınan bu virus infeksiyası qusma və mədə krampları ilə birlikdə ishala səbəb olur.
Səyahətçi ishal. Səyahət zamanı tanımadığı bakteriya və ya parazitlərə məruz qalma ishala səbəb ola bilər.
İltihabi bağırsaq xəstəliyi. Crohn xəstəliyi və xoralı kolit kimi vəziyyətlər uşaqlarda xroniki ishala səbəb ola bilər.
Əsas sağlamlıq şərtləri. Çölyak xəstəliyi və ya irritabl bağırsaq sindromu (İBS) kimi əksər tibbi vəziyyətlər uşaqlarda xroniki və ya təkrarlanan ishala səbəb ola bilir.
Həddindən artıq şirə istehlakı. Meyvə şirələrinin tərkibində yüksək miqdarda şəkər olduğu üçün həddindən artıq miqdarda meyvə şirələri istehlak etmək bəzən uşaqlarda qarıngetməyə səbəb ola bilər.
Stres və anksiyete. Uşaqlarda emosional stres bağırsaqların fəaliyyətinə təsir edə bilir və əksər hallarda ishala səbəb olur.

Müvafiq qayğı və müalicəni təmin etmək üçün ishalın səbəbini müəyyən etmək vacibdir. Uşaqlarda bu hal şiddətli və davamlıdırsa, yüksək hərarət və ya nəcisdə qanla müşayiət olunursa və ya uşaqda susuzluq əlamətləri varsa, həkimə müraciət etmək tövsiyə olunur.

Uşaqlarda ishalın simptomları nələrdir?

Uşaqlarda ishal simptomları aşağıdakılar daxildir:
Tez-tez boş nəcis. İshal zamanı adi haldan daha tez-tez, sulu və boş nəcis olur.
Mədə krampları. İshal zamanı qarında narahatlıq, kramplar və ya ağrı diareyanı müşahidə oluna bilər.
Qusma. Uşaqlar, xüsusən də viral infeksiyalar zamanı ishal ilə yanaşı qusma da ola bilir.
Qızdırma. Uşaqlarda olan ishal xüsusən də infeksiyadan qaynaqlanarsa, bu zaman paralel olaraq qızırma da müşahidə olunur.
Dehidrasiya əlamətləri. Bunlara ağız quruluğu, gözlərin çökməsi, sidik ifrazının azalması, süstlük, əsəbilik və ağlayanda göz yaşının olmaması daxildir.
İştahsızlıq. İshal olan zaman mədə narahatlığı səbəbindən yemək istəyi azalır.
Ümumi halsızlıq. İshal uşaqlarda yorğunluğa və halsızlığa səbəb olur.
Qıcıqlanma. Uşaqlar davamlı ishaldan narahat olduğu üçün daha çox təlaşlı və ya əsəbi ola bilirlər.
Nəcisdə selik və ya qan. Əksər hallarda ishal zamanı nəcisdə iltihab və ya infeksiyaya işarə edən selik və ya qan olur.
Çəki itkisi. Uşaqlarda uzun sürən və ya şiddətli ishal, xüsusilə qida maddələrinin udulmasına təsir edərsə, kilo itkisinə səbəb ola bilər.

Uşaqlarda ishal halı tez-tez rastlanan hal olsa da, ağır simptomlar, davamlı ishal, susuzlaşdırma əlamətləri, nəcisdə qan və ya hərarət müşahidə olunduqda  düzgün qayğı və müalicəni təmin etmək üçün həkim müalicəsi vacibdir.

Uşaqlarda ishal zamanı qidanma necə olmalıdır?

Uşaqlarda qarıngetmə zamanı qidalanma, düzgün maye qəbulu və əsas qida maddələrini təmin etmək üçün çox vacibdir. Gəlin uşaqlarda ishal zamanı qidalanma necə olmalıdır onlarla tanış olaq:

• Maye qəbulu

İshal zamanı susuzluğun qarşısını almaq üçün su, çəkilmiş meyvə şirələri və oral rehidrasiya məhlulları (ORS) kimi şəffaf mayelərin tez-tez istifadə etmək məsləhətdir.

• ORS

ORS məhlullarında itirilmiş maye və duzları doldurmağa kömək edən elektrolitlər və şəkərlər olduğu üçün ishal şiddətli olduqda onların istifadəsi xüsusilə vacibdir.

• Əmizdirmə

Körpələrdə ishalın daha tez sağalmasına kömək edə biləcək maye qəbulu, əsas qida maddələri və antikorları təmin etdiyi üçün əmizdirməyə davam edin.

• Süni qidalanma

Əgər körpə süni şəkildə qidalanırsa, adi süni qida ilə qidalanmanı davam etdirin. Lakin, uşaqda ishal şiddətlidirsə, süni  konsentrasiyasını tənzimləmək üçün həkimə müraciət edin.

• Süd və yüksək yağlı qidalardan uzaq durmaq

Süd məhsulları və yağlı qidalar ishalı ağırlaşdıra bilir və buna görə də ishal zamanı süd məhsulları və yağlı qidaları məhdudlaşdırın. Həmçinin tərkibində laktoza olan qidaların həzm edilməsi bir çox uşaqlar üçün çətin ola bilir.

• BRAT pəhrizi

BRAT pəhrizinə banan, düyü, alma püresi və tost daxildir. Bu yumşaq, asan həzm olunan qidalar nəcisi bərkitməyə kömək edir.

• Digər yumşaq yeməklər

Sadə qaynadılmış kartof, adi əriştə, bişmiş yerkökü, adi bişmiş toyuq və ya hinduşka əti ishal zamanı tövsiyə olunan qidalardandır.

• Ədviyyatlı və yağlı yeməklərdən uzaq durmaq

Ədviyyatlar və yağlı qidalar mədəni qıcıqlandırır buna görə də ishal halını şiddətləndirir.

• Şəkərli qidalardan və içkilərdən uzaq durmaq

Həddindən artıq şəkər ishalı şiddətləndirə bilir. Ona görə də ishal olduqda uşaqları şəkərli qəlyanaltılardan, şirniyyatlardan və qazlı içkilərdən uzaq tutmaq lazımdır.

• Az-az, tez-tez qidalanma

Uşaqların həzm sistemini yormadan lazımi qidaları təmin etmək üçün gün ərzində kiçik porsionlarda, tez-tez yeməklər tövsüyə olunur.

• Gigiyena

İshal infeksiyanın yayılmasının qarşısını almaq üçün yemək hazırlayarkən və təqdim edərkən düzgün əl gigiyenasına riayət etmək lazımdır.

Qeyd edilən qidalanma tövsiyələrinin fonunda hər bir uşağın fərqli olduğunu unutmaq olmaz. Ona görə də uşaqlarda qarıngetmə şiddətli və uzun müddət davam edərsə, yüksək hərarət və ya susuzlaşdırma əlamətləri ilə müşayiət olunursa və ya uşağın qidalanması ilə bağlı narahatlığınız varsa, individual müayinə üçün həkimə müraciət edilməlidir.

Uşaqlarda ishalın müalicəsi necə olur?

Uşaqlarda qarıngetmənin müalicəsi simptomları idarə etmək, susuzlaşdırmanın qarşısını almaq və əsas səbəbi aradan qaldırmaqdan ibarətdir. Bu zaman müalicə aşağdakı kimi aparılır:

Hidratasiya

Susuzluğun qarşısını almaq üçün uşağın bol maye içməsini təmin edin. Su, duru şorbalar, çəkilmiş təbii şirələr və oral rehidrasiya məhlulları (ORS) uşaqlarda qarıngetmə halının qarşısını alacaqdır. ORS tərkibində itirilmiş maye və duzları doldurmağa kömək edən elektrolitlər və şəkərlər var.

İshala nəzarət 

Quru ağız, batıq gözlər, sidiyə getmənin azalması, süstlük və əsəbilik kimi susuzlaşdırma əlamətlərinə diqqət yetirin. Uşaqda ishal halı şiddətli olarsa, həkimə müraciət edin.

Qidalanma

Uşaqları ishal zamanı banan, düyü, alma, tost (BRAT pəhrizi), qaynadılmış kartof, sadə əriştə və bişmiş yerkökü kimi asanlıqla həzm olunan qidalarla qidalandırın. Çox yağlı, yağlı, ədviyyatlı və südlü qidaların qəbulunu məhdudlaşdırın.

Ana südü ilə qidalanma və formula ilə qidalanma

Həmişə olduğu kimi ana südü ilə qidalandırmayavə ya süni qidalanmaya davam edin. Süni konsentrasiyasına düzəlişlər etmək lazımdırsa, həkimlə məsləhətləşin.

Dərmanlar

Reseptsiz ishal əleyhinə, həkim göstərişi olmadan dərmanların uşaqların istifadəsi olmaz. 

Həkim qiymətləndirməsi

Əgər ishal şiddətlidirsə, davamlıdırsa, qan ehtiva edirsə və ya yüksək hərarət, qusma və ya susuzlaşdırma əlamətləri ilə müşayiət olunursa, qiymətləndirmə üçün dərhal həkimə müraciət edin.

Əsas səbəb

İshal bakterial infeksiyadan qaynaqlanırsa, həkim uşağa antibiotiklər təyin edə bilər. Ancaq virus infeksiyaları üçün antibiotiklər istifadə edilmir.

İstirahət

Bədənin bərpasına kömək etmək üçün uşağın adekvat istirahətini təmin etmək lazımdır.

Gigiyena

Uşaqlarda infeksiyanın yayılmasının qarşısını almaq üçün lazımı əl gigiyenasına riayət etmək vacibdir.

Uşaqlarda qarıngetməsi tövsiyələri uşağın yaşına, ümumi sağlamlığına və simptomların şiddətinə görə dəyişir. Bu səbəbdən də qeyd etdiyimiz kimi alternativ üsullar və resepsiz dərmanlardan istifadə etməmək, düzgün müayinə və müalicə üsulu üçün həkim müayinəsinə müraciət etmək lazımdır.

Uşaqlarda ishalın qarşısını necə almaq olar?

İshal halı ortaya çıxmazdan əvvəl onun qarşısını almaq uşaqların sağlamlığını qorumaq üçün ən effektiv yoldur. İlk növbədə, gigiyenik vərdişlərin formalaşdırılması vacibdir. Əllərin yeməkdən əvvəl və tualetdən sonra düzgün yuyulması, uşaqların mikroblara qarşı müdafiəsini gücləndirir. Eyni zamanda istifadə olunan oyuncaq və qabların təmizliyi də infeksiya mənbələrinin yayılmasının qarşısını alır.

Qida gigiyenası da başqa bir mühüm amildir. Təzə və yaxşı bişirilmiş yeməklər, təmiz su istifadəsi və çiy qidalardan uzaq durmaq infeksiya riskini azaldır. Uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş süd və digər paketlənmiş məhsulların son istifadə tarixlərinə diqqət yetirmək vacibdir.

Əlavə olaraq, uşağın immun sistemini gücləndirmək məqsədilə balanslı və vitaminlərlə zəngin qidalanma təmin olunmalıdır. D vitamini, sink, probiyotiklər və omeqa-3 yağ turşuları bağırsaq florasının və ümumi immun funksiyasının güclənməsinə kömək edir. Uşaqlarda tez-tez ishalın qarşısını almaq üçün sağlam həyat tərzi, gigiyena və düzgün qidalanma əsas şərtlərdən biridir.

Uşaqlarda ishalın İnteqrativ Təbabət üsulları ilə müalicəsi necə olur?

İlk növbədə əsl səbəb  araşdırılır ki, törədici virus  bakterial mənşəlidir yoxsa  hər hansı bir əsas xəstəlik fonunda simptomatik yaranıb. 

1. Törədici aşkarlandıqdan sonra drenaj-detoksikasiya yolu ilə orqanizm  belə törədici yükündən azad olunur. 
2. Bağırsaq mikroflorasının mikrobioloji terapiya üsulları ilə tarazlığı bərpa olunur. 
3. Selikli qişaların zədələnməsi əlamətləri, eləcə də Peyer yastıqcıqlarının  fəaliyyəyi bərpa olunur ki, orqanizmin immun qabiliyyəti qorunsun.

İnteqrativ Təbabət metodunun dəstəyi ilə ishaldan əziyyət çəkən  orqanizm tam sağalır, ishal səbəbindən orqanizmdə yaranan vitamin, mikroelement balansı təmin olunur və orqanizm əvvəlki sağlam vəziyyətinə qayıdır.

Usaqlarda Qarin Getmesi ilə Əlaqəli Çox Soruşulan Suallar

Qarin getmesinin qarsisini almaq ucun derman varmı?

Qarin getmesinin qarsisini almaq ucun derman bəzi hallarda istifadə oluna bilər, lakin bu dərmanlar yalnız həkim tövsiyəsi ilə və uşağın yaşına uyğun olaraq verilməlidir.

Usaqlarda qarin agrisi zamani ne etmeli?

Usaqlarda qarin agrisi zamani ne etmeli sualına cavab olaraq, əvvəlcə uşağın vəziyyəti müşahidə olunmalı və maye itkisi varsa, ORS məhlulları ilə bərpa edilməlidir. Əgər ağrılar davam edirsə, həkimə müraciət vacibdir.

Usaq ucun qarin agri dermani hansıdır?

Usaq ucun qarin agri dermani yalnız həkim tərəfindən təyin olunmalıdır. Səbəb bilinmədən dərman verilməsi uşaq üçün təhlükəli nəticələrə səbəb ola bilər.

Qarin agrisi ishal zamani ne etmeli?

Qarin agrisi ishal zamani ne etmeli sualının cavabı uşağın qidalanması və maye qəbulu ilə sıx bağlıdır. BRAT pəhrizi, qaynadılmış qidalar və ORS istifadəsi tövsiyə olunur.

Qarin getmesinin qarsisini almaq ucun derman istifadəsi təhlükəsizdirmi?

Qarin getmesinin qarsisini almaq ucun derman istifadəsi yalnız həkim göstərişi ilə təhlükəsiz sayılır. Özbaşına istifadə uşağın bağırsaq florasına zərər verə bilər.

Tez tez boyuk bayira cixmaq uşaqlarda normaldırmı?

Tez tez boyuk bayira cixmaq uşaqlarda bəzən sadə qida dəyişikliklərindən qaynaqlana bilər, lakin bu hal davamlı olarsa, ishal əlaməti kimi dəyərləndirilə bilər və həkimə müraciət edilməlidir.

Usaqlarda qarin agrisini nece kesmek olar?

Usaqlarda qarin agrisini nece kesmek olar sualına cavab olaraq, isti kompres və sadə pəhriz dəyişiklikləri ilk addım kimi dəyərləndirilə bilər. Əgər ağrı şiddətlidirsə, səbəbə yönəlik müalicə üçün həkimlə məsləhətləşmək lazımdır.

Usaqlarda ishal zamani ne etmeli?

Usaqlarda ishal zamani ne etmeli deyə soruşduqda, ilk növbədə uşağın maye balansı qorunmalı, qidalanma sadələşdirilməli və gigiyenaya xüsusi diqqət yetirilməlidir. Ağır hallarda mütləq həkim müdaxiləsi vacibdir.