Orta qulaq infeksiyası nədir?
Otit mediası olaraq da bilinən orta qulaq infeksiyası, orta qulağın, yəni qulaq pərdəsinin arxasında yerləşən boşluğun iltihablandığı və yoluxduğu bir vəziyyətdir.
Bu tip infeksiyaları kəskin (qısamüddətli) və xroniki (uzunmüddətli) ola bilər. Onlar adətən soyuqdəymə və ya qrip kimi tənəffüs yoluxucu xəstəliklər nəticəsində baş verir ki, bu da orta qulağı burun udlaq ilə birləşdirən Eustachian borusunun tıxanmasına səbəb ola bilər. Bu boru tıxandıqda, orta qulaqda maye tutaraq infeksiyaya şərait yarada bilər.
Orta qulaq infeksiyası hansı səbəbdən yaranır?
Otit ilk növbədə orta qulaqla qulaq pərdəsi arasında boşluğa bakteriya və ya virusların daxil olması nəticəsində yaranır.
Bu infeksiyalarının ən çox rastlanan səbəbləri bunlardır:
- Bakterial infeksiya
Bakterial infeksiyalar otit infeksiyalarının ümumi səbəbidir. Bakteriyalar orta qulağa Eustachian borusu, orta qulağı burun udlaq ilə birləşdirən dar bir boru vasitəsilə daxil ola bilər. Normalda, Eustachian borusu orta qulaqda hava təzyiqini tənzimləməyə və mayelərin boşaldılmasına kömək edir, lakin o, bloklana və ya funksiyasını poza bilər ki, bu da bakteriyaların orta qulaqda çoxalmasına şərait yaradır.
- Viral infeksiya
Soyuqdəymə və ya qrip kimi tənəffüs xəstəliklərinə səbəb olan viraı infeksiya virusları Eustaki borusunda və orta qulaqda iltihab və tıxanıqlığa səbəb ola bilər. Bu hal, bakteriyaların inkişaf edə biləcəyi bir mühit yaratması ilə ikincil bakterial infeksiyaya səbəb ola bilər.
- Allergiyalar
- Yuxarı tənəffüs yolu infeksiyaları
Sinüzit və faringit kimi vəziyyətlər infeksiyanın yuxarı tənəffüs yolundan Eustaki borusuna və orta qulağa yayılmasına səbəb ola bilər və bu vəziyyətin nəticəsində bu tip infeksiyaları yaranır.
- Tüstü və ətraf mühitin qıcıqlandırıcıları
Tüstü, hava çirkliliyi və digər ətraf mühit qıcıqlandırıcılarına məruz qalma tənəffüs yollarını və Eustaki borusunu qıcıqlandıraraq, orta qulağı infeksiyaya daha həssas edir.
- Anatomik faktorlar
Bəzi insanlarda Eustachian borusunda və ya qulağın digər hissələrində struktur anormallikləri kimi onları qulaq infeksiyalarına daha çox meylli edən anatomik amillər ola bilər.
- Yaş
Orta qulaq infeksiyalarının əlamətləri
Kəskin otit mediası olaraq da bilinən bu tip infeksiyalar şiddəti ilə fərqlənə bilən müxtəlif simptomlara səbəb ola bilər. Həmin simptomlarına aşağıdakılar daxildir:
Qulaq ağrısı, bu infeksiyanın əsas və tez-tez rastlanan simptomudur. Bu qulaq ağrısının şiddəti yüngül narahatlıqdan şiddətli, kəskin və dözülməz ağrıya qədər dəyişə bilər.
- Eşitmə itkisi
Orta qulaqda maye və ya irin yığılması eşitməyə təsir göstərərək müvəqqəti eşitmə itkisinə və ya boğuq səslərin eşidilmə hissinə səbəb ola bilər.
Bir çox hallarda, xüsusilə uşaqlarda otit qızdırma ilə müşayiət olunur.
Qulaq infeksiyası olan körpələr və kiçik uşaqlar ağrı və narahatlıq səbəbiylə narahat, əsəbi ola və ya yatmaqda çətinlik çəkə bilər.
- Qulağını dartmaq və ya çəkmək
Xüsusilə uşaqlar qulaqdakı narahatlığa cavab olaraq təsirlənmiş qulaqlarını çəkə və ya ovuşdura bilərlər.
- Qulaqdan drenaj
Bəzi hallarda qulaq infeksiyası qulaq pərdəsinin yırtılmasına səbəb ola bilər ki, bu da qulaqdan irin və ya mayenin axmasına səbəb olur.
Bu zaman qulaqdan axan irinin sayəsində infeksiyanın səbəb olduğu ağrı da azalır.
- Maye yığılması
Orta qulağa mayenin yığılması səbəbindən təsirlənmiş qulaqda dolğunluq və ya təzyiq hissi ola bilər.
- Balanslaşdırmada çətinlik
Qulaq bədəndə tarazlığın qorunmasında mühüm rol oynayır. Qulağa maye yığıldığına görə bu xəstəlik olan bəzi şəxslər balans problemləri və ya başgicəllənmə ilə qarşılaşa bilərlər.
- Yuxuda çətinlik
Bu halın səbəb olduğu ağrı və narahatlıq yuxuya getməyi çətinləşdirməklə, narahatlığa və ya yuxu rejiminin pozulmasına səbəb ola bilər.
Otit olan bəzi insanlar, xüsusən də ağrı başdan yayılmağa başladıqda, baş ağrıları yaşaya bilərlər.
Bildirim ki, bu simptomların şiddətinin insandan insana dəyişməsi də mümkündür. Uşaqlar, xüsusən də körpələr, narahatlıqlarını ifadə etməkdə çətinlik çəkdiklərinə görə kiçik uşaqlarda qulaq ağrısı, əsəbilik və davranış dəyişiklikləri əlamətlərinə diqqət yetirmək vacibdir. Böyüklər isə simptomları hiss etdiyi an ağırlaşmalarla qarşılaşmamaq üçün lor həkimə müraciət etməlidir.
Orta qulaq infeksiyasının hansı riskləri var?
Bu infeksiyalar vaxtında müalicə olunmazsa və ya təkrarlanarsa, bir sıra risklər və potensial fəsadlar yarada bilər.
Bununla əlaqəli risklərin bəzilərinə aşağıdakılar daxildir:
- Nitq və dil inkişafında gecikmələr
Xüsusilə uşaqlarda uzun müddət davam edən və ya təkrarlanan bu tip infeksiyalar onlarda nitq və dil inkişafında gecikmələrə səbəb ola bilər. Çünki otit mediası ilə əlaqəli eşitmə itkisi uşaqların səsləri və sözləri düzgün eşitməsini və təqlid etmələrini çətinləşdirir.
- Qulaq pərdəsi yırtığı
Bəzi hallarda orta qulaqda maye yığılmasından yaranan təzyiq qulaq pərdəsinin yırtılmasına səbəb ola bilər ki, bu da qulaqların axmasına və simptomların ağırlaşmasına səbəb olur.
Qulaq pərdəsi yırtıqları adətən öz-özünə sağalır, lakin çox ağrı hiss etdikdə dərhal lor həkimə müraciət edilməlidir.
- Xroniki otit mediası
Bu infeksiyalar təkrarlanan olduqda və ya tam aradan qaldırılmadıqda, xroniki otit mediasına çevrilə bilər. Xroniki qulaq infeksiyaları davamlı və ya aralıqlarda eşitmə problemlərinə səbəb ola bilər və aradan qalxması üçün xüsusi tibbi müalicə tələb edir.
- Mastoidit
Mastoidit antibiotiklər və bəzən cərrahi drenaj daxil olmaqla, təcili tibbi müalicə tələb edir.
- İnfeksiyanın yayılması
Müalicə olunmazsa, bu xəstəlik daxili qulaq və ya orta qulaqın sümükləri kimi yaxınlıqdakı strukturlara potensial olaraq yayıla bilər. Bu hal daha ciddi fəsadlarla səbəb olur və cərrahi müdaxilə tələb edə bilər.
Bu riskləri və ağırlaşmaları minimuma endirmək üçün bu xəstəliyin vaxtında diaqnozu və müalicəsi vacibdir. Əgər sizdə və ya uşağınızda bu xəstəliyin infeksiyasının simptomları varsa, dəqiq diaqnoz və müvafiq müalicə üçün həkimə müraciət etməyiniz məsləhətdir.
Orta qulaq infeksiyasının müalicəsi
Bu infeksiyanın müalicəsi infeksiyanın səbəbi, simptomların şiddəti, təsirlənmiş şəxsin yaşı və infeksiyanın ağırlaşmamış və ya ağırlaşmalarla əlaqəli olub olmadığı da daxil olmaqla bir neçə faktordan asılıdır.
Gəlin bu xəstəliyin müalicəsi üçün bəzi ümumi yanaşmalarla tanış olaq:
- Müşahidə və ağrı idarəetmə
Bir çox hallarda uşaqlarda və böyüklərdəki yüngül otit antibiotiklərə ehtiyac olmadan öz-özünə keçə bilər. Bu zaman həkim bəzi reseptsiz ağrı kəsicilərin istifadəsilə "sayıq gözləməyi" və ağrı idarəsini tövsiyə edə bilər.
- Antibiotiklər
Orta qulaq infeksiyası bakterialdırsa və simptomlar şiddətlidirsə və ya bir neçə gün keçməsinə baxmayaraq yaxşılaşmırsa, həkim antibiotiklər təyin edə bilər. Bu zaman antibiotikin dozasını və istifadə müddətini həkim vəziyyətdən aslı olaraq təyin edir.
Dərman bitməzdən əvvəl simptomlar yaxşılaşsa belə, antibiotiklərin tam kursunu tamamlamaq müalicə üçün vacibdir.
İntihabın təsirinə məruz qalan qulağa isti, nəmli bir kompres tətbiq etmək qulaq ağrısını bir qədər rahatlaşdıra bilər.
- Cərrahi drenaj
Bəzi hallarda, xüsusən də orta qulaqda perforasiya edilmiş qulaq pərdəsi və ya davamlı maye yığılması varsa, lor həkim mayenin cərrahi drenajını tövsiyə edə bilər.
Bu prosedur, orta quıaq infeksiyasının ağır ağırlaşmaları olan hallarda daha çox seçim olunur.
- Timpanostomiya boruları
Təkrarlanan qulaq infeksiyaları və ya davamlı maye yığılması ilə qarşılaşan uşaqlarda təzyiqi bərabərləşdirmək və maye drenajını təşviq etmək üçün timpanostomiya boruları (qulaq boruları) daxil edilə bilər.
- Uşaqlarda ağrı və qızdırma müalicəsi
Bu infeksiya olan uşaqlar üçün valideynlər müvafiq ağrı və qızdırma idarəsi, üçün mütləq həkim ilə məsləhətləşməli, özbaşına qulağa hər hansısa dərman tətbiq və antibiotik istifadə etməməlidir.
Çünki antibiotiklərin qeyri-adekvat istifadəsi antibiotiklərə qarşı müqavimətin yaranmasına səbəb ola bilər, ona görə də antibiotiklər yalnız zəruri hallarda və tibbi məsləhətə uyğun olaraq təyin edilməlidir.
Kəskin orta otitin müalicəsində İnteqrativ Təbabətin üsullarından istifadə tez yaxşılaşma verir.
