Menstruasiya Ağrısı Niyə Olur? Ağrıya Nə Təsir Edir?
Menstruasiya qadınların reproduktiv sisteminin bir hissəsi olaraq ayda bir dəfə yaşadığı təbii bir hadisədir. Adətən 28 günlük dövr ərzində baş verir, lakin bu proses hər bir qadında fərqli ola bilər. Məqaləmizdə aybaşı ilə bağlı ətraflı məlumat verəcəyik.O uşaqlığın daxili qişasının (endometrium) tökülməsi və xaric edilməsi deməkdir. Uterus mukozasının qalınlaşması və hamiləliyə hazırlanması üçün hər ay qan damarları ilə qidalanır. Ancaq hamiləlik baş verməzsə, bədən bu toxumanı xaricə atır. Bu proses vaginal qanaxma adlanan menstrual qanaxmaya gətirib çıxarır.
Bu vəziyyət adətən 3 ilə 7 gün davam edir. Bu proses zamanı qadınlarda bəzən qarın ağrısı, bel ağrıları, baş ağrıları və yüngül qanaxma ilə yanaşı əhval dəyişikliyi də ola bilər. Bu simptomlar bədənin hormonal dəyişikliklərə reaksiyası kimi baş verir. Aybaşı qadınların reproduktiv sağlamlığı və ümumi sağlamlığı üçün vacibdir. Onun nizamlı olması orqanizmin sağlam olduğunun göstəricisidir. Bununla belə, aybaşı zamanı həddindən artıq qanaxma, şiddətli ağrı və ya nizamsızlıq kimi əlamətlər varsa, həkimə müraciət etmək vacibdir. Bundan əlavə, menstruasiya zamanı şəxsi gigiyenaya riayət etmək infeksiya riskini azaltmaq üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Qadınlar nə üçün menstruasiya olur?
Qadınlarda bu bədənin reproduktiv sisteminin kompleks bir aspektidir və bioloji cəhətdən mühüm rol oynayır. Tibbi olaraq qadınlarda bu vəziyyətin səbəbləri aşağıdakılardır:- Aybaşı qadın reproduktiv (ürəmə) sistemi tərəfindən hər ay həyata keçirilən bir prosesdir. Bu proses uşaqlığın daxili qişasının (endometriumun) hər ay yenidən yaranmasının nəticəsidir. Endometrium əvvəlki ayın son aybaşı dövründən sonra qalınlaşır və uşaqlığın yumurta hüceyrəsini daşıya biləcəyi bir mühit hazırlayır.
- Qadınlarda sözü gedən hal hamiləliyin baş verməsi üçün vacib prosesdir. Hər ay bir yumurta hüceyrəsi fallop boruları boyunca uterusa doğru hərəkət edir. Bu yumurta sperma ilə döllənirsə, hamiləlik başlayır. Ancaq döllənmə baş vermirsə, uşaqlığın daxili təbəqəsi artıq bədən tərəfindən atılır. Bu proses hormonların kompleks qarşılıqlı təsiri ilə idarə olunur. Follikül stimullaşdırıcı hormon (FSH) və luteinləşdirici hormon (LH) kimi hormonlar yumurtalıqların yumurta hüceyrələrinin istehsalını və uterusun daxili qişasının böyüməsini tənzimləyir. Nəticədə, qadınların bədənləri hər ay hamiləlik ehtimalına hazır olduqları üçün bu hal olur. Bu, reproduktiv sistemlərin sağlam fəaliyyətinin göstəricisidir və qadınlara reproduktiv qabiliyyətlərini qoruyub saxlamağa kömək edir.
Menstruasiya (aybaşı) gecikməsinin səbəbləri nələrdir?
Gecikmənin niyə baş verdiyi sualı bir çox qadını maraqlandıran bir mövzudur. Hormonal dəyişikliklərə görə bəzən aybaşı gecikə bilər. Bu bir çox faktorların qarşılıqlı təsiri nəticəsində yarana bilən ümumi bir vəziyyətdir. Onun gecikməsinə nəyin səbəb olduğunu izah edənlərdən bəziləri aşağıdakılardır:Hamiləlik. Ən çox müşahidə olunan səbəblərdən biri hamiləlikdir. Əgər qadın hamilədirsə, o gecikəcək və bu gecikmə hamiləliyin ilk əlaməti ola bilər.
Stress. Güclü stress bədəndəki hormon səviyyələrinə təsir edə bilər və bu vəziyyəti gecikdirə bilər. Stres hipotalamus-hipofiz-adrenal (HPA) sistemə təsir edərək menstrual dövrü poza bilər.
Həddindən artıq idman etmək. Həddindən artıq idmanla məşğul olmaq bədəni stresə salır və hormonal balanssızlığa səbəb ola bilər. Bu da sözü gedən halın gecikməsinə və ya hətta amenoreyə (aybaşının kəsilməsi) səbəb ola bilər.
Artıq çəki və ya az çəki. Bədən çəkisi menstrual dövrünüzə təsir edən amildir. Artıq çəki və ya az çəki hormonal balanssızlığa və onun gecikməsinə səbəb ola bilər.
Qidalanma vərdişləri. Qidalanma vitamin çatışmazlığı və həddindən artıq pəhrizlər hormonal tarazlığı poza və bu vəziyyətin gecikməsinə səbəb ola bilər.
Polikistik Yumurtalıq Sindromu (PKOS). Polikistik yumurtalıq sendromu (PKOS) yumurtalıqlarda kist əmələ gəlməsi və hormonal balanssızlıqlarla xarakterizə olunan sağlamlıq problemidir. Bu, da dizamsızlıq yaradan səbəb ola bilər.
Hormonal problemlər. Qalxanabənzər vəz problemləri və polikistik yumurtalıq sindromu kimi hormonal problemlər bu dövrə təsir edə bilər və gecikmələrə səbəb ola bilər.
Dərman istifadəsi. Bəzi dərmanlar, xüsusilə də doğuşa nəzarət üsulları və ya antidepresantlar menstrual dövrə təsir edə və gecikmələrə səbəb ola bilər.
Menopoz. Qadınlar yaşlandıqca, onların menstrual dövrləri nizamsızlaşa və nəticədə tamamilə dayana bilər (menopoz).
Digər sağlamlıq problemləri. Diabet hormonal balanssızlığa və aybaşının gecikməsinə səbəb ola bilər. Gecikən aybaşı bəzən təbii bir hadisə ola bilər və narahatlığa səbəb olmasa da, uzun və ya davamlı gecikmələr həkimin qiymətləndirməsini tələb edir.
Bir qadının müntəzəm menstrual dövrü yoxdursa və ya açıq bir sağlamlıq problemi şübhəsi varsa, həkimə müraciət etməlidir.
Menstruasiya ağrısı nə üçün olur?
Bu ağrı qadınların aybaşı zamanı tez-tez yaşadığı narahatlıqdır və bir neçə səbəbə görə baş verə bilər:Uterusun daralması. Bu zaman uşaqlıq endometrium təbəqəsini xaric etməyə çalışarkən büzülür. Bu sancmaların intensivliyi və müddəti insandan-insana dəyişir və ağrıya səbəb ola bilir.
Prostaglandin hormonu. Aybaşı zamanı orqanizm prostaqlandin adlı bir hormon ifraz edir. Bu hormon uterusun daralmasını artıraraq ağrıya səbəb ola bilir.
Az miqdarda qan axını. Endometriumun tökülməsi zamanı uşaqlığın selikli qişasına yetərli miqdarda qan axını təmin olunmazsa, bu nahiyədə oksigen çatışmazlığı yarana bilər ki, bu da ağrıya səbəb ola bilər.
Hormonal dəyişikliklər. Sözü gedən vəziyyət zamanı hormon səviyyələrindəki dəyişikliklər sinir uclarının daha həssas olmasına və ağrı hissinin artırmasına səbəb ola bilər.
Genetik faktorlar. Daşıdığınız genlər bu ağrı riskinə təsir göstərə bilər. Əgər ailənizdən birinin belə halı varsa, sizin də bu problemlə qarşılaşma ehtimalınız daha yüksəkdir.
Ginekoloji xəstəliklər. Endometriozis kimi uşaqlıq və ya çanaq nahiyəsi ilə bağlı sağlamlıq problemləri bu ağrıların şiddətini artıra bilər.
Stress və anksiyete. Emosional stress və narahatlıq bədəni gərginləşdirərək ağrıları artıra bilər. Bu ağrı adətən yüngül və orta dərəcədə olur və bir çox qadın üçün ümumi bir vəziyyətdir. Ancaq bəzi hallarda ağrı o qədər güclü ola bilər ki, gündəlik fəaliyyətlərə təsir göstərir. Bu vəziyyətdə həkimə müraciət etmək və zərərsiz ağrıkəsicilərdən istifadə etmək kömək edə bilər.
Menstrual ağrıya nə yaxşı təsir edir?
Bu zaman olan ağrı bir çox qadının yaşadığı ümumi bir narahatlıqdır. Bu ağrıları aradan qaldırmaq üçün bir neçə üsul sınana bilər. Həmin ağrılara yaxşı təsir edə biləcək bəzi tövsiyələr aşağıdakılardır:İsti bir şey tətbiq etmək. İsti su şüşəsi və ya isti vanna qarın bölgəsinə tətbiq edildikdə rahatlama təmin edə bilər. İstilik əzələləri rahatlaşdıraraq ağrıları aradan qaldırmağa kömək edir.
Hərəkət və idman. Daimi idman aybaşıdan əvvəl və ya aybaşı zamanı ağrıları azalda bilər. Yüngül məşqlər qan dövranını artıraraq əzələlərin rahatlamasına kömək edir.
Doğru qidalanma. Yaxşı balanslaşdırılmış pəhriz bu ağrıları aradan qaldıra bilər. Bu dövrdə xüsusilə maqnezium və kalsium olan qidaların istehlakı faydalı ola bilər.
Stresdən qaçınmaq. Stress menstrual ağrıları artıra bilər. Rahatlaşdırıcı üsullar, meditasiya və ya yoqa kimi stress idarə üsulları bu ağrıları aradan qaldıra bilər.
Ağrı kəsicilər. Həkiminizin tövsiyəsinə uyğun olaraq ağrıkəsicilərdən istifadə edə bilərsiniz. Bununla belə, bu dərmanların dozasına diqqət yetirmək vacibdir.
Həkimlə məsləhətləşin. Əgər aybaşı zamanı ağrı şiddətli və idarəolunmazdırsa və ya digər sağlamlıq problemlərini göstərirsə, mütləq həkim ginekoloqa müraciət etməlisiniz. Həkiminiz əsas problemi diaqnoz edə və müvafiq müalicəni təklif edə bilər. Hər bir qadın fərqlidir və bu ağrılar qadından-qadına dəyişə bilər. Buna görə də, hansı metodun sizə ən yaxşı kömək edəcəyini müəyyən etmək üçün sınamaq vacibdir.