Uşaqların böyüməsı zamanı valideynlər onları nə qədər qorusalar da, bəzi infeksiyalardan müdafiə olduqca çətindir. Onlardan biri uşaqlarda qurd infeksiyasıdır. Bu mikroskopik parazitlər uşaqların bədənlərinə sızaraq, əhəmiyyətli bir problemə çevrilənə qədər diqqətdən kənarda qala biləcək bir sıra sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilirlər.

Dairəvi qurdlar, pinworms, qarğıdalı qurdlar və tapeworms kimi qurdlar bütün dünyada uşaqlara təsir edə biləcək ümumi parazitlərdir. Bu kiçik orqanizmlər narahatlıq doğursa da, qurd infeksiyalarını başa düşmək və onlara qarşı mübarizə aparmaq narahatlıqları aradan qaldırmağa kömək edir. 

Uşaqlarda qurdun əlamətləri

Qurd infeksiyası əsasən nəzərəçarpan olmasa da, bəzi əlamətlər var ki, bu halın mövcudluğunu göstərir. Bu simptomların erkən aşkarlanması vaxtında müdaxiləyə və effektiv müalicəyə səbəb ola bilər. 

Uşaqlarda qurdların mövcudluğunu göstərə biləcək bəzi ümumi simptomlar bunlardır:

Anus ətrafında qaşınma. Xüsusilə gecə saatlarında anal nahiyədə davamlı qaşınma və ya narahatlıq bu infeksiyasının əlaməti ola bilər. Qurdun növü olan pinworms yumurtalarını bu bölgəyə qoyduğu üçün anus ətrafında qıcıqlanmaya səbəb olur.

Narahatlıq. Qurdları olan uşaqlar narahatlıq, əsəbilik və yatmaqda çətinlik çəkə bilər. Qurdun olduğunu göstərən bu əlamət çox vaxt bağırsaqlarda qurdların hərəkət etməsi nəticəsində yaranan narahatlıqla əlaqədardır.

İştahın dəyişməsi. İnfeksiya iştahın dəyişməsinə səbəb ola bilər. Bəzi uşaqlar adi haldan daha çox yeyə bilər (qurdların qida maddələrini istehlak etməsi səbəbindən artan aclıq səbəbindən), bəziləri isə iştahsızlıq hiss edə bilər.

Çəki itkisi və böyümənin ləngiməsi. Qurd infeksiyasının həddindən artıq olması qida çatışmazlığına səbəb ola bilər ki, bu da kilo itkisi, böyümə və inkişafda gecikmə ilə nəticələnə bilər.

Qarın ağrısı və şişkinlik. Qurdları olan, əsasən də yuvarlaq qurd və qarğıdalı qurd infeksiyası olan uşaqlar mədə ağrısı, kramp və ya şişkinlikdən şikayət edə bilər. 

İshal və ya qəbizlik.Bəzi qurd növləri həzm sisteminin hormal fəaliyyətini pozur. Bu zaman ishal və ya qəbizlik kimi bağırsaq vərdişlərindəki dəyişikliklər infeksiyanın göstəricisi ola bilər. 

Nəcisdə görünən qurdlar. Bəzi hallarda uşağın nəcisində qurdlar və ya qurd seqmentləri görünə bilər. Bu tapeworm seqmentləri, əsasən kiçik düyü taxıllarına bənzəyir.

Anemiya. Qurdların bağırsaq divarına yapışması və qanla qidalanması nəticəsində yaranan qan itkisi səbəbiylə anemiyaya yoluxma, anemiyaya səbəb ola bilər.

Yorğunluq və zəiflik. Xroniki qurd infeksiyaları uşaqlarda yorğunluq, zəiflik və ümumi enerji çatışmazlığı ilə nəticələnə bilər.Dərinin qıcıqlanması. Bəzi qurd invaziyaları səpgi, qızartı və qaşınma kimi dəri ilə əlaqəli simptomlara səbəb olar, çünki parazitlər dəri vasitəsilə miqrasiya edə bilər.

Qeyd edim ki, bu simptomlar qurdun növünə və infeksiyanın şiddətinə görə dəyişə bilər. Bundan əlavə, bəzi uşaqlarda heç bir simptom görünməməsi də mümkündür. Əgər uşağınızın qurd infeksiyası ola biləcəyindən şübhələnirsinizsə, düzgün diaqnoz və müalicə üçün həkimə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur.

Uşaqlarda qurd hansı hallarda yaranır?

Bu infeksiyası müxtəlif amillərə görə baş verə bilər. Çox vaxt bura pis gigiyena qaydalarına riayət edilməməsi, çirklənmiş mühitlər və ya çirklənmiş qida və suyun istehlakı ilə əlaqədar amillər daxil olur. 

Uşaqlarda qurd infeksiyasına səbəb ola biləcək bəzi ümumi səbəblər bunlardır:

Zəif gigiyena. Uşaqlar lazımi gigiyena qaydalarına əməl etmədikdə qurd infeksiyalarına daha çox həssas olurlar. Buraya tualetdən istifadə etdikdən sonra əlləri yumamaq, sanitariya şəraiti pis olan yerlərdə oynamaq və ya yeməkdən əvvəl əlləri təmizləməmək daxildir.

Çirklənmiş torpaqla təmas. Bu qurdların bəzi növləri, məsələn, qarmaqlı qurdlar, çox vaxt uşaqlar çirklənmiş torpaqda ayaqyalın gəzən zaman bədənə dəri vasitəsilə daxil ola bilər. Bu qurdlara xüsusilə sanitar şəraitin olmadığı yerlərdə daha çox rast gəlinir.

Çiy, çirkli qida və suyun qəbulu. Çiy və ya az bişmiş qida, meyvə və ya çirkli su ilə yuyulmuş tərəvəzlərin istehlakı uşağın bədəninə qurd yumurtaları və ya sürfələri daxil etməsilə bu xəstəliyə səbəb ola bilər.

Yoluxmuş şəxslərlə yaxın təmas. Bu tip infeksiyalara yoluxmuş şəxslərlə yaxın təmas zamanı yayıla bilər. Məsələn, pinworms çox yoluxucudur və ona yoluxmuş şəxs hər hansısa səthlər, yataq dəsti və ya paltarla təmasda olarsa, həmin əşyalara toxunan uşaqda qurd yana bilər.

Antisanitar yaşayış şəraitləri. Zəif sanitariya, qeyri-adekvat kanalizasiya sistemləri və təmiz suya məhdud çıxışı olan mühitlərdə yaşamaq qurdlarla yoluxma riskini artıra bilər. 

Xəbərdarlığın olmaması. Bəzi hallarda valideynlər gigiyena tədbirlərinin vacibliyindən xəbərdar olmaya və ya qurdlarla yoluxma əlamətlərini dərk etməyə bilər ki, bu məlumatsızlıq səbəbilə asanlıqla uşaqlarda qurd yayıla bilər.

Ev heyvanları ilə əlaqə. Uşaqlar ev heyvanları və ya müəyyən növ qurdları daşıyan heyvanlarla təmasda olduqda infeksiyaya yoluxa bilər. Bu qurdlar heyvan nəcisi ilə təmasda da uşağa keçə bilir.

Uşaq baxçası və məktəb mühitləri. Uşaq baxçaları və məktəblərdəki uşaqlar, xüsusən də gigiyena qaydalarına ciddi riayət edilmədikdə və yoluxmuş uşaqlar yaxınlıqda olarsa, infeksiyaları asanlıqla yaya bilər.

Qeyri-adekvat Degelmintizasiya proqramları. Bəzi bölgələrdə müntəzəm degelmintizasiya proqramlarına və səhiyyə xidmətlərinə çıxışın olmaması qurd infeksiyalarının davamlı olmasına səbəb ola bilər.

İnfeksiyanın qarşısını almaq üçün həm uşaqları, həm də valideynləri düzgün gigiyena təcrübələri haqqında maarifləndirmək, təmiz suya və sanitar qovşaqlara çıxışı təmin etmək və çirklənmiş qida və suyun istehlakı ilə bağlı risklər barədə məlumatlılığı təşviq etmək vacibdir. 

Uşaqlarda ən çox hansı qurd növlərinə rastlanır?

Bir neçə növ qurdlar uşaqlara təsir edə bilsə də, qurdun ən çox yayılmış dörd növ bunlardır:

Pinworms (Enterobius vermicularis). Pinworms çox yoluxucu olan kiçik, ağ, sap kimi qurdlardır. Onlar əsasən məktəb yaşlı uşaqlara təsir edir və ümumiyyətlə bağırsaqlarda olur. Dişi pinworms yumurtalarını anus ətrafında qoyur, bu da xüsuən gecələr uşaqda qaşınma və narahatlığa səbəb olur. Uşaqlar pinwormsa çirklənmiş səthlərə və ya əşyalara toxunaraq və sonra əllərini ağızlarına qoyaraq yoluxa bilərlər.

Yuvarlaq qurdlar (Ascaris lumbricoides). Yuvarlaq qurdlar bağırsaqlarda yaşayan iri, yuvarlaq qurdlardır. Onlar tropik və subtropik bölgələrdə daha çox yayılırlar. Uşaqlar çirklənmiş torpaqdan, qidadan və ya sudan yuvarlaq qurd yumurtalarını qəbul etməklə yoluxa bilər. Yuvarlaq qurdların simptomlarına qarın ağrısı, qusma və ağır hallarda bağırsaq tıxanması daxildir.

Qarmaqlı qurdlar (Ancylostoma duodenale və Necator americanus). Qurdların qarmaqvari qurd növü bağırsaq divarına yapışan və qanla qidalanan kiçik, qarmaqşəkilli qurdlardır. Onlar uşaqda anemiya, yorğunluq və qarın ağrısına səbəb ola bilər. Uşaqlar çəngəl qurdu da adlandırılan bu qurda, çirklənmiş torpaqda ayaqyalın gəzdikdən sonra qurdun süfrələrinin uşağın dərisinə nüfus etməsilə yoluxur.

Tapeworms (Taenia saginata və Taenia solium). Tapeworms bağırsaqlarda yaşayan uzun, yastı qurdlardır. Bu qurdların uşağın bağırsağında kifayət qədər böyüyə bilirlər. Uşaqlar, tərkibində tapeworm sürfələri olan az bişmiş və ya çiy ətlə qidalananda tapewormsa yoluxurlar. Tapeworm infeksiyaları adətən simptomlarla özünü göstərməsə də, bəzi hallarda yoluxmuş uşaqlar həzm problemləri və çəki itkisilə qarşılaşa bilərlər.

Bunlar uşaqlara təsir edən ən çox yayılmış qurd növlərindən bəziləri olsa da, digər parazitar infeksiyalar da var. Bu infeksiyaların simptomları və şiddəti uşaqlar arasında fərqli olduğu üçün düzgün diaqnoz və müalicə üçün həkim müayinəsi tövsiyə olunur.

Uşaqlarda qurdun müalicəsi

Bu xəstəliyin müalicəsi adətən müxtəlif növ qurdlar, məsələn, yuvarlaq qurdlar, pinworms, çəngəl qurdları və tapeworms kimi parazitar infeksiyaların müalicəsini əhatə edir. Müalicə isə qurdun növünə və infeksiyanın şiddətinə görə dəyişə bilər. Müalicə üsulları fərqli olsa da, bəzi ümumi yanaşmalar var.

Həmin ümumi müalicə yanaşmalarına aşağıdakılar daxildir: 

Dərman müalicəsi. İnfeksiyalarının ən çox görülən müalicəsi reseptlə verilən dərmanlardır. Həkim diaqnoz qoyduğu qurdun növünə uyğun dərmanlar və onların dozalarını təyin edir.

Gigiyena. Yenidən infeksiyanın və qurdların başqalarına yayılmasının qarşısını almaq üçün yaxşı gigiyena qaydalarına riayət etmək çox vacibdir. Buraya vanna otağından istifadə etdikdən sonra, yeməkdən əvvəl və açıq havada oynadıqdan sonra əllərin yaxşıca yuyulması daxildir.

Ətraf mühit tədbirləri. Pinworms, məsələn, çirklənmiş səthlər vasitəsilə asanlıqla başqalarına yayıla bilər. Yataq, paltar və oyuncaqların müntəzəm yuyulması və təmizlənməsi qurd riskini azaltmağa kömək edə bilər.

Ailə müalicəsi. Qurd infeksiyası təmasla yayıla bildiyi üçün bir çox hallarda ailədə bir uşaqda qurd infeksiyası aşkar edilərsə, bütün ailə üzvlərinin müalicə alması tövsiyə olunur.

Təqib. Qurdun növündən və infeksiyanın şiddətindən asılı olaraq, həkim müalicənin effektiv olmasını və infeksiyanın tamamilə təmizlənməsini təmin etmək üçün prenatal müayinələr təyin edə bilər.

Qarşısının alınması. Uşaqlara əllərin yuyulması və çirklənmiş əşyaların ağızlarına qoyulmaması kimi düzgün gigiyena qaydalarına öyrətmək qurd infeksiyalarının qarşısını almağa kömək edəcək üsullardır. 

Qeyd etdiyim kimi bu tip qurdun müalicəsi qurdun növündən və uşağın tibbi vəziyyətin aslı olaraq təyin olunur. Ona görə də uşaqda hansı qurd növünün olduğunu təyin etmək və uyğun müalicə yanaşmanı seçmək üçün həkim müayinəsi lazımdır.