Uşaqların sağlamlığı və rifahı valideynlər üçün əsas qayğıdır. Bu qayğılar arasında valideynlərin qarşılaşa biləcəyi ümumi sağlamlıq problemlərindən biri uşaqlarda limfa vəzlərinin şişməsidir. Bu vəzlər, bütün bədəndə olan kiçik, lobya formalı strukturlar, immunitet sisteminin vacib komponentləridir. Limfalar süzgəc rolunu oynayır, zərərli maddələri tutur və orqanizmə infeksiyalarla mübarizə aparmağa kömək edir.
Limfa vəziləri onların bədənlərində olan infeksiyalara cavab olaraq şişir. Onların şişməsi narahatlıq yaratsa da, eyni zamanda bədənin özünü aktiv şəkildə müdafiə etdiyinə də işarə edir. Bu yazımda uşaqlarda limfa düyünlərinin şişməsinin səbəbləri, simptomları və müalicəsi haqqında sizə ümumi məlumat verəcəyəm.
Uşaqlarda limfa vəzlərinin funksiyası
Uşaqlarda limfa düyümləri bədənin immun reaksiyasında kritik nəzarət nöqtələri kimi xidmət edir:
Filtrasiya. Sözügedən vəzlər limfa mayesini süzərək limfadan bakteriya, virus və xərçəng hüceyrələri kimi yad hissəcikləri çıxarır.
İmmunitetin aktivləşdirilməsi. Limfa vəzlərində immun hüceyrələr (B hüceyrələri, T hüceyrələri, makrofaqlar və dendritik hüceyrələr) patogenlərə qarşı immun cavablarını müəyyən etmək və qurmaq üçün qarşılıqlı əlaqədə olurlar.
Antikor istehsalı. Bu vəzlərin qabığındakı B hüceyrələri məhv etmək üçün infeksiyaları zərərsizləşdirə və ya təsirini azalda bilən antikorlar istehsal edir.
T hüceyrəsinin aktivləşdirilməsi. Medulladakı T hüceyrələri digər immun hüceyrələrin aktivləşdirilməsi və yoluxmuş və ya anormal hüceyrələrin məhv edilməsi daxil olmaqla, immun cavabların koordinasiyasında mühüm rol oynayır.
Uşaqlarda limfa vəzlərinin şişməsinin səbəbləri
Uşaqlarda limfa düyümlərinin şişməsi və ya limfadenopatiya uşaqlarda rast gəlinən bir hadisədir, uşaqların immun sisteminin müxtəlif stimullara aktiv şəkildə cavab verdiyinə işarədir. Bu şişmənin ümumi səbəbləri bunlardır:
İnfeksiyalar iki cür olur:
Virus infeksiyaları. Soyuqdəymə, qrip, suçiçəyi və yoluxucu mononükleoz (mono) kimi bir çox uşaqlıq xəstəlikləri sözügedən vəzlərin şişməsinə səbəb olur. Çünki bu viruslar limfa vəzlərinin genişlənməsinə səbəb olan immun reaksiyanı stimullaşdırır.
Bakteriya infeksiyaları. Boğaz ağrısı, tonzillit və dəri infeksiyaları kimi bakterial infeksiyalar, limfa vəzləri infeksiya ilə mübarizə apararkən bu vəzlərin şişməsinə səbəb olur.
Qulaq, burun və boğaz infeksiyaları. Sinüzit, otit mediası (qulaq infeksiyası) və ya tonzillit kimi qulaq, burun və ya boğaz infeksiyaları uşaqlarda limfa düyümlərinin şişməsinə səbəb olur.
Tənəffüs yolu infeksiyaları. Bronxit və pnevmoniya kimi tənəffüs yoluxucu xəstəliklər uşaqların döş qəfəsində limfa vəzlərinin böyüməsi ilə nəticələnir.
Dəri infeksiyaları. Selülit və ya abses kimi dəri xəstəlikləri yaxınlıqdakı bölgələrdə bu tip şişməyə səbəb olur.
Diş problemləri. Diş infeksiyaları və ya abseslər boyun və çənə bölgəsində limfa vəzlərinin şişməsinə səbəb olur.
Peyvəndlər. Uşaqlıqda müntəzəm peyvəndlər enjeksiyon yerində müvəqqəti limfa vəzlərinin genişlənməsinə gətirib çıxarda bilər.
Allergiya. Qidalara, həşərat sancmasına və ya dərmanlara qarşı allergik reaksiyalar əksər hallarda limfa vəzlərinin şişməsinə səbəb olur.
Sistemli xəstəliklər. Juvenil idiopatik artrit və ya lupus kimi otoimmün xəstəliklər limfadenopatiya ilə nəticələ bilər.
Dərmanlar. Müəyyən dərmanlar, xüsusilə tutma əleyhinə dərmanlar və əksər antibiotiklər yan təsir olaraq bu vəzlərin şişməsinə səbəb olur.
İltihabi şərtlər. Uşaqlarda qan damarlarını təsir edən kawasaki xəstəliyi kimi iltihablı vəziyyətlər limfa vəzlərinin şişməsinə səbəb olur.
Əgər uşağınızda davamlı olaraq böyüyən, ağrılı olan və ya səbəbsiz kilo itkisi, gecə tərləmələri və ya uzun müddət davam edən qızdırma kimi digər əlamətlərlə əlaqəli olan şişmiş limfa vəzləri görsəniz, həkimə müraciət etmək çox vacibdir. Bu tip şişmə hallarının əksəriyyəti xoş xasiyyətli və infeksiyalarla əlaqəli olsa da, xüsusən də şişlik davam edərsə və ya pisləşərsə ağırlaşmaların qarşını almaq üçün pediatr müayinəsi mütləqdir.
Uşaqlarda limfa vəzlərinin şişməsinin simptomları
Limfa vəzləri əsas bir vəziyyətə və ya infeksiyaya cavab olaraq şişdikdə, uşaqlarda müəyyən simptomlarla özünü göstərir. Uşaqlarda limfa düyümlərinin şişməsinin ümumi simptomlar bunlardır:
Böyüdülmüş və ya həssas topaqlar. Uşaqlarda şişmiş limfa vəzləri dəri altında yumşaq, yuvarlaq və ya lobya böyüklüyündə topaqlar kimi hiss edilir. Həmin topaqlar toxunuşda həssas və ya ağrılı olur.
Yer. Şişmiş limfa vəzlərinin yeri əsas səbəbdən asılı olaraq dəyişir. Bu şişmənin ümumi bölgələrinə boyun, qulaqların arxasında, çənənin altında, qoltuqlarda və qasıq daxildir.
Qırmızılıq və istilik. Bu vəzlərin şişməsinin üzərindəki dəri toxunanda qırmızı və isti görünür.
Qızdırma. Bir çox hallarda limfa düyümlərinin şişməsi qızdırma ilə müşayiət olunur ki, bu da orqanizmin infeksiya ilə mübarizə apardığının əlamətidir.
Yorğunluq. Bu şişmə limfadenopatiya bir xəstəlik və ya infeksiya ilə əlaqədar olarsa, uşaqlar özlərini yorğun hiss edirlər.
Boğaz ağrısı. Boyundakı limfa vəzləri şişirsə, bu, boğaz ağrısı ilə əlaqəli olur.
Öskürək və ya tıxanıqlıq. Boyundakı şişkin limfa vəzləri bəzən yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyaları ilə əlaqəli olur ki, bu da öskürək və ya tıxanıqlıq kimi simptomlarla özünü göstərir.
Dəri səpgiləri. Dəri infeksiyaları və ya allergik reaksiyalar uşaqlarda limfa düyümlərinin şişməsinə gətirib çıxarır.
Udma və ya nəfəs almada çətinlik. Limfa vəzilərinin şişməsi şiddətli və ya əhəmiyyətli iltihabla əlaqəli olduqda, uşaqlar udma və ya nəfəs almaqda çətinlik çəkir.
Uşaqlarda limfa vəzlərinin şişməsinin diaqnozu
Limfa vəzlərinin şişməsinin diaqnozu həkim tərəfindən hərtərəfli qiymətləndirməni əhatə edir. Diaqnostika prosesi bu şişməyə səbəb olan əsas vəziyyəti və ya infeksiyanı müəyyən etmək məqsədi daşıyır.
Diaqnostikada istifadə olunan üsullara bunlar aiddir:
Tibbi tarixçə və fiziki müayinə. Həkim müayinəyə hərtərəfli tibbi tarixçə toplamaqla, uşağın simptomları, nə vaxt başladığı və son xəstəliklər və ya infeksiyalar haqqında suallar verməklə başlayır.
Həmçinin bu zaman həkim uşaqlarda şişmiş limfa vəzlərinin yerini, ölçüsünü, həssaslığını və xüsusiyyətlərini qiymətləndirmək üçün fiziki müayinə aparır.
Qan testləri. Uşağın sağlamlığının müxtəlif aspektlərini qiymətləndirmək üçün qan testləri təyin olunur.
Bu testlərə aşağıdakılardır:
İnfeksiya əlamətlərini və ya qan pozğunluğunu yoxlamaq üçün tam qan sayımı (CBC).
İnfeksiyanı göstərə bilən ağ qan hüceyrələrinin sayının çox olub olmadığını müəyyən etmək üçün ağ qan hüceyrələrinin sayı.
Orqan funksiyasını və ümumi sağlamlığı qiymətləndirmək üçün qan kimyası panelləri.
Təsvir araşdırmaları. Ümumi görüntüləmə üsullarına aşağıdakılar daxildir:
Ultrasəs. Bu qeyri-invaziv görüntüləmə texnikası şişmənin ətraflı təsvirlərini təmin edə və onların ölçüsünü, formasını və daxili xüsusiyyətlərini müəyyən etməyə kömək edir.
Kompüterli tomoqrafiya (KT) skanı. KT taramaları daha ətraflıdır görüntüləmə imkanı verdiyinə görə, daha əhatəli qiymətləndirmə lazım olduqda istifadə edilir.
Biopsiya. Bu tip şişmənin səbəbinin qeyri-müəyyən qaldığı hallarda və ya bədxassəli (xərçəng) şübhəsi olduqda biopsiya aparılır. Bir neçə növ biopsiya var:
İncə iynə aspirasiyası (İİA). İncə iynə müayinə üçün limfa vəzlərinin kiçik bir toxuma və ya maye nümunəsi çıxarmaq üçün istifadə olunur.
Nüvə iynə biopsiyası. Daha dərin analiz üçün daha böyük toxuma nümunəsi əldə etmək üçün daha böyük iynə istifadə olunur.
Eksizyonel biopsiya. Əksər hallarda müayinə üçün bütün limfa vəzləri cərrahi yolla çıxarılır.
Spesifik infeksiyalar üçün testlər. İnfeksiyadan şübhələnirsinizsə, həkim səbəbkar patogeni müəyyən etmək üçün xüsusi testlər tövsiyə edir. Məsələn, boğaz çubuqları və.s
Bu xəstəliyin diaqnozu diqqətli qiymətləndirmədən, hərtərəfli tibbi tarixçədən, fiziki müayinədən və müvafiq diaqnostik testlərdən asılıdır. Dəqiq diaqnoz və müvafiq müalicəni təmin etmək üçün pediatrın infeksiyalar, iltihablı vəziyyətlər və nadir hallarda bədxassəli şişlər də daxil olmaqla bir sıra potensial səbəbləri nəzərə alması vacibdir.
Uşaqlarda limfa vəzlərinin şişməsinin müalicəsi
Bu xəstəliyin müalicəsi ilk növbədə limfadenopatiyanın əsas səbəbindən asılıdır. Bir çox hallarda, uşaqlada limfa vəzlərinin şişməsi uşağın immunitet sisteminin infeksiyaya cavab verdiyinə işarədir və müalicənin əsas məqsədi kök səbəbini aradan qaldırmaqdır.
Uşaqlarda limfa vəzlərinin şişməsinin müalicəsi aşağdakı formada aparılır:
Əsas səbəbin müalicəsi. Uşaqlarda limfa düyümlərinin şişməsi streptokok boğaz və ya dəri absesi kimi bakterial infeksiyanın nəticəsidirsə, infeksiyanı aradan qaldırmaq üçün uşağa həkim tərəfindən dərmanlar təyin olunur.
İsti kompreslər. Bu hal zamanı isti, nəmli kompreslər tətbiq etmək ağrı və iltihabı azaltmağa kömək edir. Yanmaların qarşısını almaq üçün təmiz bir parça istifadə etdiyinizə və həddindən artıq istidən qaçındığınızdan əmin olun.
İstirahət və maye qəbulu. Uşağınızın infeksiyalardan sağalması zamanı immunitet sistemini dəstəkləmək üçün onu istirahət etməyə və maye qəbul etməyə təşviq edin.
Qıcıqlandırıcılardan qaçınmaq. Uşaqlada limfa vəzlərinin şişməsi dərinin qıcıqlanması və ya allergik reaksiya ilə əlaqədardırsa, müəyyən parçalar və ya dəriyə qulluq məhsulları kimi potensial qıcıqlandırıcılara məruz qalmanın minimuma endirilməsi təkrarlanmanın qarşısını almağa kömək edir.
Uşaqlada limfa vəzlərinin şişməsini müalicə edərkən həkimin göstərişlərinə əməl etmək müalicənin effektivliyi üçün çox vacibdir. Limfa şişləri əksər hallar xoş xasiyyətli və infeksiyalarla əlaqəli olsa da, daha ciddi şərtləri istisna etmək və lazım olduqda uşağın müvafiq qayğı və müalicə almasını təmin etmək lazımdır. Valideynlər övladlarının vəziyyətini yaxından izləməli və hər hansı dəyişiklik aşkar etdikdə və ya uşağın simptomları ağırlaşarsa, həkimə müraciət etməlidirlər. Erkən diaqnoz və müalicə narahatlığı aradan qaldırmağa və limfa vəzlərinin şişməsinin əsas səbəbləri ilə əlaqəli potensial ağırlaşmaların qarşısını almağa kömək edir.
Uşaqlarda böyümüş limfa vəzlərinin İnteqrativ Təbabət üsulu ilə müalicəsi
Böyümüş limfa vəzlərinin, eləcə dədigər drenaj orqanlarının funksiyasını dəstəkləməklə orqanizmdən toksinlərin, visrusların, digər infeksiyaların kənarlaşdırılıması
İltihab orqanlarının sanasiyası, xəstəliyin etoloji səbəbinə uyğun antiviral, antibakterial müalicəsi
Orqanizmin immun sisteminin bütün komponentlərinin fəaliyyətini stimullaşdırmaqla, müdafiə mexanizmlərini bərpa etmək
