Fol turşusu nədir?
Fol turşusu vitamin B9-un laboratoriyada hazırlanmış sintetik formasıdır. Təbiətdə isə B9 vitamininin folat adlanan formaları mövcuddur – bu vitamin yaşıl yarpaqlı tərəvəz, sitrus meyvələri, paxlalılar və s. kimi qidalarda təbii halda olur. “Fol turşusu” termini çox zaman “folat” ilə eyni mənada işlədilsə də, əslində fərqlidir: folat B9 vitamininin qidalarda olan təbii formasıdır, fol turşusu isə onun əlavələrdə və zənginləşdirilmiş qidalarda istifadə edilən süni formasıdır.
Fol turşusu suda həll olan (suya düşdükdə əriyən) bir vitamindir. Bu o deməkdir ki, B9 orqanizmdə uzun müddət depolanmır; artıq miqdar böyrəklər vasitəsilə sidiklə xaric olur. Suda həll olan vitamin olduğu üçün fol turşusunun toksik (zəhərli) səviyyədə toplanması nadir hallarda baş verir. Lakin bu, istənilən qədər çox fol turşusu qəbul etmənin zərərsiz olması demək deyil – uzun müddət normadan artıq (məsələn, gündəlik 1000 mkq-dan çox) fol turşusu qəbul etmək bədəndə bəzi balans pozulmalarına səbəb ola bilər. Buna görə də, həkim məsləhəti olmadan yüksək dozalı fol turşusu əlavələrini qəbul etmək tövsiyə olunmur.
Hamiləlikdə fol turşusunun əhəmiyyəti
Hamiləlik dövründə fol turşusunun yetərli səviyyədə olması sağlam bir hamiləlik üçün ən vacib amillərdən biridir. B9 vitamini dölün sinir sistemi – beynin və onurğa beyninin – normal formalaşması üçün gərəklidir. Xüsusilə dölün inkişafının ilk həftələrində, ananın fol turşusu ehtiyatı aşağı olarsa, neyral borunun qapanmama qüsurları meydana gələ bilər (məsələn, spina bifida adlı onurğa beyni qüsuru və ya anensefaliya).
Elmi tədqiqatlar göstərir ki, hamiləlikdən əvvəl və hamiləliyin ilk rübündə (ilk 3 ayında) fol turşusu əlavəsi qəbul edən qadınlar, etməyənlərlə müqayisədə, körpədə bu cür neyral boru defektlərinin riskini 40-80% arası azaltmağa nail olurlar. Fol turşusu həmçinin vaxtından əvvəl doğuş və aşağı doğum çəkisi riskini azaltmağa kömək edir. Hətta bəzi araşdırmalara görə, ananın hamiləlik zamanı folat səviyyəsinin kifayət qədər olması uşaqda autizm və digər inkişaf problemlərinin riskini də azaltmaqla əlaqələndirilir.
Həkimlər buna görə tövsiyə edirlər ki, hamilə qalmağı planlaşdıran qadınlar hamiləlikdən azı 1 ay öncə fol turşusuna başlasınlar və hamiləliyin ilk aylarında davam etsinlər. Yəni, tək qidalanma ilə bəzən bu vitamin yetmədiyi üçün hamiləlik dövründə prenatal (hamiləlik üçün) vitaminlərin tərkibində əlavə fol turşusu almaq lazımdır. Fol turşusu hamiləlik planlamasının ayrılmaz bir hissəsi olmalıdır ki, ana namizədlərin orqanizmində hamiləliyin ilk günlərindən etibarən kifayət qədər folat ehtiyatı olsun.
Fol turşusunun digər faydaları
Fol turşusu təkcə hamiləlik üçün deyil, ümumilikdə sağlamlıq üçün bir çox əhəmiyyətli funksiyaları yerinə yetirir. Bu vitamin orqanizmdə müxtəlif proseslərə müsbət təsir göstərir və bəzi xəstəliklərin qarşısını almağa kömək edir:
Qan hüceyrələrinin yaranması və anemiyanın qarşısının alınması: Fol turşusu sümük iliyində sağlam qırmızı qan hüceyrələrinin (eritrositlərin) istehsalı üçün vacibdir. B9 vitamini çatışmazlığında meqaloblast anemiyası adlanan qanazlığı inkişaf edə bilər – bu zaman qan hüceyrələri böyüyür və yetərincə fəaliyyət göstərə bilmir. Yetərli folat qəbulu isə qanazlığının qarşısını alır, orqanizmdə “güclü qan” olmasına yardım edir.
Hüceyrə böyüməsi və DNT sintezi: Bütün hüceyrələrimizin yenilənməsi və toxumaların bərpası üçün folat tələb olunur. Vitamin B9 DNT-nin sintezi və təmiri prosesində iştirak edərək orqanizmdə sağlam yeni hüceyrələrin yaranmasını dəstəkləyir. Fol turşusu digər B vitaminləri kimi, qidaların enerjiyə çevrilməsində də rol oynayır – yəni, qəbul etdiyimiz karbohidratları bədən üçün yanacaq olan qlükozaya çevirməkdə köməkçi olur. Bu səbəbdən folat çatışmazlığı ümumi zəiflik, saç və dəri problemləri kimi əlamətlərlə də müşahidə oluna bilər.
Ürək-damar sağlamlığı: Fol turşusu ürək və damar sistemi üçün də önəmli ola bilər. B9 vitamini qanda homosistein adlı maddənin parçalanmasına yardım edir. Homosistein səviyyəsinin yüksək olması ürək xəstəlikləri riskini artıran amillərdən biridir. Fol turşusu qəbulu homosisteinin səviyyəsini aşağı sala bilər və bunun insult (beyin qansızması) riskini azaltdığı göstərilib. Lakin aparılmış kliniki tədqiqatlar fol turşusu qəbulunun infarkt və digər ürək tutmaları riskini azaltdığını birbaşa sübut etməyib. Yəni, fol turşusu homosisteini azaltmasına baxmayaraq, ürək xəstəliklərindən ölüm hallarına təsiri tam aydın deyil. Buna görə də, ürək sağlamlığınız üçün fol turşusunu möcüzəvi “dərman” kimi deyil, ümumi sağlam qidalanmanın bir hissəsi kimi düşünmək daha doğrudur.
Beyin və sinir sistemi funksiyaları: Vitamin B9 sinir sisteminin normal işləməsi üçün də vacibdir. Folat çatışmazlığı sinir hüceyrələrinin zədələnməsi, yaddaş zəifləməsi və hətta demensiya (ağıl kəmliyi) riskinin artması ilə əlaqələndirilir. Bəzi tədqiqatlar yaşlı insanlarda fol turşusu əlavəsinin yaddaşı və düşünmə funksiyalarını bir qədər yaxşılaşdıra biləcəyini göstərib. Həmçinin, folatın aşağı səviyyədə olması Alzheimer xəstəliyi riskinin artması ilə müşahidə edilib. Ancaq digər araşdırmalarda fol turşusu qəbulunun artıq mövcud olan koqnitiv (idrak) geriləməni əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırmadığı da qeyd olunur. Yəni, beyin sağlamlığı üçün fol turşusu vacibdir, lakin artıq yaddaş problemi olan insanlarda əlavə fol turşusu dərmanı qəbul etməklə möcüzəvi bir bərpa gözləmək düzgün olmaz.
Əhval-ruhiyyə və psixi sağlamlıq: Fol turşusunun çatışmazlığı psixoloji durumumuza da təsir göstərə bilər. Araşdırmalar folat səviyyəsi aşağı olan insanlarda depressiya hallarının daha çox rastlandığını müəyyən edib. Depressiyanın müalicəsində bəzi hallarda fol turşusu əlavəsinin kömək edə biləcəyi barədə dəlillər vardır – yəni, antidepressant müalicə alan bəzi xəstələrdə əlavə fol turşusu uzun müddətli dövrdə əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırmağa yardımçı ola bilər. Bununla belə, fol turşusu tək başına depressiyanın dərmanı deyil; bu sahədə əlavə araşdırmalara ehtiyac var. Həkiminizlə məsləhətləşmədən özünüzü müalicə məqsədilə yüksək dozada B9 vitamini almaq düzgün deyil.
Digər mümkün faydalar: Davam edən elmi araşdırmalar fol turşusunun digər potensial sağlamlıq faydalarını da araşdırmaqdadır. Məsələn, qaraciyər xəstəliyi olan şəxslərdə (xüsusilə qeyri-alkoqolik piylənmiş qaraciyər xəstəliyi, NASH) B12 vitamini ilə birlikdə fol turşusu ilə zəngin qidalanmanın qaraciyərdə fibroz (birləşdirici toxumanın artması) və iltihabi prosesləri ləngitdiyi müşahidə edilmişdir. Həmçinin yaşlı şəxslərdə fol turşusu əlavəsinin eşitmə qabiliyyətinin azalmasını bir qədər yubatdığına dair ilkin məlumatlar vardır. Digər bir böyük tədqiqat isə fol turşusu ilə B6 və B12 vitaminlərinin birgə qəbulunun qadınlarda yaşa bağlı makulyar degenerasiya (görmənin itməsi ilə nəticələnən göz xəstəliyi) riskini azaltmağa kömək etdiyini göstərmişdir. Bunlar ümidverici istiqamətlər olsa da, qeyd etmək lazımdır ki, bu kimi faydalar hələ tam təsdiqini tapmayıb və əlavə araşdırmalar davam edir.
Xərçəng riskinə təsiri: Fol turşusunun xərçəng xəstəlikləri ilə əlaqəsi mürəkkəb və bir qədər ziddiyyətlidir. Bəzi epidemioloji tədqiqatlara görə, folatla zəngin qidalarla qidalanan insanlarda müəyyən xərçəng növlərinin (məsələn, yoğun bağırsaq, uşaqlıq boynu və digər bəzi xərçənglərin) riskinin daha aşağı olduğu müşahidə edilmişdir. Lakin fol turşusu əlavə şəklində qəbul edildiyi klinik sınaqlarda nəticələr birmənalı deyil – bəzilərində heç bir fayda görülmədiyi halda, bəzi hallarda həddən artıq fol turşusu qəbulunun xərçəng insidensiyasını artıra biləcəyi qeyd olunmuşdur. Tədqiqatçılar düşünür ki, fol turşusunun xərçəng üzərindəki təsiri, onun nə zaman və hansı dozada qəbul edilməsindən asılı olaraq dəyişə bilər. Buna görə də, xərçəngdən qorunmaq məqsədilə kontrolsuz fol turşusu əlavələri qəbul etmək düzgün yanaşma deyil. Ən sağlam yanaşma – folat ehtiyacınızı əsasən təbii qidalarla qarşılamaq, yalnız ehtiyac olduqda həkim məsləhətilə əlavə almaqdır.
Fol turşusu hansı qidalarda var?
Fol turşusunu (folatı) ən yaxşı təbii yolla müxtəlif qidalar vasitəsilə almaq mümkündür. Vitamin B9 ilə ən zəngin qidalar bunlardır:
Yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər: Ispanaq, brokoli, qulançar, kahı, kələm kimi tünd yaşıl tərəvəzlər folatla zəngindir. Mümkün olduqca bu tərəvəzləri çiy və ya az bişmiş halda yemək daha faydalıdır, çünki artıq bişirildikdə folatın miqdarı azala bilər.
Paxlalılar: Noxud, mərcimək, lobya, xüsusilə qara növbəli noxud (black-eyed peas) və digər paxlalılar yüksək folat ehtiva edir.
Sitrus meyvələri və digər meyvələr: Portağal, qreypfrut kimi sitrus meyvələri və onların təzə şirələri yaxşı folat mənbəyidir. Bundan əlavə, avokado, yemiş, banan, pomidor kimi meyvələrdə də folat var.
Çərəzlər və toxumlar: Fındıq, qoz, yer fıstığı, günəbaxan toxumu kimi çərəzlər az miqdarda olsa da folat ehtiva edir və sağlam qidalanma üçün faydalıdır.
Heyvan ciyəri: Mal qaraciyəri və toyuq ciyəri fol turşusunun ən zəngin mənbələrindəndir (həmçinin dəmir və B12 kimi digər vitaminlərlə boldur). Lakin hamilə qadınlara yüksək A vitamini səbəbilə ciyəri çox miqdarda yemək məsləhət görülmür.
Ət, balıq və dəniz məhsulları: Dana əti, quzu əti, toyuq və hind quşu əti folat ehtiva edir. Dəniz məhsullarından xərçəng, midye və bəzi balıqlarda (məsələn, halibut) da fol turşusu mövcuddur.
Yumurta və süd məhsulları: Yumurta, pendir, süd kimi qidalar da müəyyən miqdarda folat təmin edir.
Bununla yanaşı, bəzi ölkələrdə istehsal olunan qidalara əlavə fol turşusu vurulur (fortifikasiya edilir). Məsələn, ABŞ və Kanadada un və dənli məhsulların tərkibinə fol turşusu əlavə olunması qanunla tələb edilir. Bu kateqoriyaya ağ çörək, un, qarğıdalı unu, makaron məmulatları, düyü və bir çox səhər yeməyi üçün dənli qarışıqlar daxildir. Belə qidalar etiketində "folic acid" (fol turşusu) və ya "enriched" (zənginləşdirilmiş) kimi ifadələrlə göstərilir.
Yerli şəraitdə, əgər balanslı və müxtəlif qidalarla qidalanırsınızsa, gündəlik folat ehtiyacınızı təbii yollarla qarşılaya bilərsiniz. Unutmayın ki, təzə meyvə-tərəvəzlər fol turşusu ilə daha zəngindir; onları uzun müddət bişirmək və ya konservləşdirmək folat miqdarını azalda bilər. Mümkün olduqca rasionunuzda təzə salatlar, yeşilliklər və meyvələr bulundurun.
Gündəlik fol turşusu dozası nə qədər olmalıdır?
Hər bir insanın yaşına, cinsinə və vəziyyətinə uyğun olaraq gündəlik folat (B9) tələbatı fərqlidir. Ümumi tövsiyə edilən gündəlik qəbul miqdarı (RDA) aşağıdakı kimidir:
Böyüklər (18 yaşdan yuxarı): 400 mikroqram (mkq)
4–17 yaş arası uşaqlar və yeniyetmələr: təxminən 200–400 mkq (yaş artdıqca doz artır)
1–3 yaş uşaqlar: təxminən 150 mkq
6–12 aylıq körpələr: təxminən 80 mkq (ana südü və ya uşaq qidalarından alınır)
Hamilə qadınlar: 600 mkq
Əmizdirən analar: 500 mkq
Yuxarıdakı dozalar sağlam insanların əksəriyyəti üçün gündəlik ehtiyacı göstərir. Xüsusilə hamiləlik dövründə fol turşusu tələbatı artır (400 mkq-dan 600 mkq-a yüksəlir). Uşağa qalmaya qadir qadınların gündə ən az 400 mkq fol turşusu qəbul etməsini tövsiyə edirik. Azərbaycanda həkimlər adətən hamiləlik planlayan qadınlara 400 mkq-lıq fol turşusu tabletlərindən gündə 1 ədəd, hamiləlik zamanı isə 600–800 mkq (bir neçə tabletlə və ya tərkibində yüksək doz fol turşusu olan prenatal vitaminlə) qəbul etməyi məsləhət görürlər.
Fol turşusunun qəbulu qaydası: Fol turşusu adətən tabletlər şəklində olur (400 mkq, 800 mkq kimi dozalarla). Əgər həkim tərəfindən xüsusi bir doz təyin edilməyibsə, profilaktik məqsədlə böyüklər üçün bu vitaminin gündə bir dəfə qəbul edilməsi kifayətdir. Məsələn, bir çox multivitamin komplekslərinin tərkibində ~400 mkq fol turşusu olur və bunlar gündəlik bir həb qəbul ediləcək şəkildə hazırlanır. Hamilə qadınlar üçün nəzərdə tutulan prenatal vitaminlərdə isə adətən 600–800 mkq fol turşusu mövcuddur və onlar da gündəlik doza hesablanır. Fol turşusu yeməkdən əvvəl və ya sonra qəbul edilə bilər; su ilə içilir. Bu vitamin digər B qrup vitaminlərlə yanaşı B-kompleks preparatlarında da daxil edilir.
Bəzi hallarda, həkimlər müştəriyə xüsusi olaraq fol turşusu resepti yaza bilərlər. Məsələn, əgər pasiyentdə folat çatışmazlığı anemiyası diaqnozu qoyulubsa və ya əvvəlki hamiləliyində neyral boru defektli uşaq dünyaya gəlibsə, standart dozalardan daha yüksəyi təyin oluna bilər. Belə vəziyyətlərdə həkim nəzarəti altında qısa müddətli yüksək dozalı (bəzən gündə 4–5 mq qədər) fol turşusu müalicəsi aparılır. Özbaşına yüksək dozada fol turşusu qəbul etmək yolverilməzdir. Çünki B9 vitamininin artıq qəbulu, vitamin B12 çatışmazlığı kimi bəzi hallarda ciddi fəsadları gizlədə bilər və digər dərmanlarla qarşılıqlı təsirə girə bilər.
Kimlərə fol turşusu əlavəsi lazım ola bilər?
Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, balanslı qidalanan insanların çoxu fol turşusunu qida vasitəsilə yetərincə alır. Bununla yanaşı, müəyyən vəziyyət və qruplarda əlavə fol turşusu qəbuluna ehtiyac yarana bilər:
Hamilə və ya hamiləliyi planlayan qadınlar: Bu qrup üçün fol turşusu xüsusi əhəmiyyət daşıdığı üçün hamiləlik öncəsi və hamiləlik dövründə əlavə qəbul məsləhətdir (yuxarıya baxın).
Südverən analar: Körpəsini əmizdirən analarda folat ehtiyacı bir qədər artır (gündə ~500 mkq). Əgər rasionla bu təmin olunmursa, əlavə qəbul oluna bilər.
Qidalanması zəif olan şəxslər: Bura əsasən meyvə-tərəvəz yeməyən, monoton və balanssız dietada olan insanlar daxildir. Məsələn, yaşlılar, subay yaşayan və yemək bişirməyən bəzi şəxslər, yaxud iqtisadi çətinlikdən dolayı qida seçimi məhdud olanlar risk qrupundadır.
Alkoqoldan asılılığı olanlar: Spirtli içkilər orqanizmdə folatın səviyyəsini azaldır və alkoqoldan çox istifadə edən insanlar bəzən qidaları da yetərincə qəbul etmədikləri üçün onlarda fol turşusu əskikliyi meydana çıxa bilər. Belə hallarda həkim əlavə fol turşusu təyin edə bilər.
Həzm sistemində problemi olanlar: Bəzi xroniki bağırsaq xəstəlikləri fol turşusunun sorulmasını çətinləşdirir. Məsələn, çölyak xəstəliyi (buğda zülalına qarşı həssaslıq) və ya Crohn xəstəliyi kimi iltihabi bağırsaq xəstəliklərində folatın mənimsənilməsi pozula bilər. Bu səbəbdən, belə xəstələrin əlavə fol turşusu alması lazım gələ bilər. Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzində biz iltihabi bağırsaq xəstələrinin müalicəsində qidalanma dəstəyi ilə vitamin çatışmazlıqlarının aradan qaldırılmasına xüsusi diqqət yetiririk.
Böyrək dializində olan xəstələr: Hemodializ müalicəsi alan xəstələr su-da həll olan vitaminləri (folat, C vitamini və s.) qan dövranından çıxara bildiyi üçün, bu xəstələrdə B9 vitamini əskikliyi yaranma riski var. Həkim belə hallarda vitamin kompleksi təyin edir.
Bəzi dərman müalicəsi alanlar: Methotreksat (bəzi revmatoloji və onkoloji xəstəliklərdə istifadə edilir), fenitoin (epilepsiya müalicəsi üçün) kimi preparatlar fol turşusunun metabolizminə mane ola bilər. Bu dərmanlarla müalicə alanlara həkim profilaktik fol turşusu yaza bilər.
Yuxarıda sadalanan hallarda, həkim məsləhəti ilə uyğun doza seçilib fol turşusu əlavəsi qəbul edilir. Əksər hallarda gündə 400–800 mkq doza kifayətdir, yalnız xüsusi tibbi göstərişlə daha yüksək dozalar verilir. Unutmayın ki, vitamin əlavədir – o, balanslı qidalanmanı əvəz etmir. Yəni, hətta fol turşusu tabletləri qəbul etsəniz belə, sağlam qidalarla zəngin pəhriz saxlamağınız vacibdir.
Fol turşusu çatışmazlığı nəyə səbəb olur?
Fol turşusunun xroniki çatışmazlığı orqanizmdə müxtəlif fəsadlara yol aça bilər. İlk növbədə, folat əskikliyinin ən çox rastlanan nəticəsi meqaloblast anemiyasıdır (B12 vitamini çatışmazlığında görüldüyünə bənzər böyük həcmli eritrositlərin yarandığı qanazlığı). Bu zaman xəstədə daimi yorğunluq, zəiflik, üşütmə, təngnəfəslik, tez yorulma kimi əlamətlər meydana çıxır. Fol turşusu çatışmazlığı olan insanlarda tez-tez dil və ağız boşluğu yaraları (stomatit), iştahsızlıq, arıqlama da görülə bilər. Sinir sistemi tərəfindən isə yaddaşın zəifləməsi, diqqət toplamaqda çətinlik, əsəbilik, depressiv əlamətlər və hətta ağır hallarda demensiyaya qədər geden pozulmalar baş verə bilər.
Hamilə qadınlarda fol turşusu çatışmazlığı xüsusilə təhlükəlidir. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, belə vəziyyətdə dölün sinir sistemi ciddi zərər görə bilər – neyral boru qüsurları inkişaf edə bilər. Bundan əlavə, folat əskikliyi hamilələrdə cift qopması (placental abruption), vaxtından əvvəl doğuş və düşük riskini yüksəldə bilər. Fol turşusu azlığı olan anaların körpələri bəzən aşağı doğum çəkisi ilə doğulur və inkişaf geriliyi müşahidə oluna bilər. Araşdırmalar göstərir ki, hamiləlik zamanı anada folat səviyyəsinin çox aşağı olması, uşağın gələcəkdə autizm spektr pozuntusu riskinin artması ilə də əlaqələndirilir.
Fol turşusu çatışmazlığının digər mümkün fəsadlarına sonsuzluq (infertillik), bəzi növ xərçəng xəstəlikləri, ürək-damar xəstəlikləri və yuxarıda bəhs edilən əqli pozuntular da daxil ola bilər. Təbii ki, bu problemlərin bir çoxu çoxfaktorlu olduğundan, təkcə folatın azalması birbaşa səbəb kimi çıxış etmir. Lakin fol turşusu kimi əsas vitaminlərin yetərli səviyyədə olması, ümumən orqanizmin optimal fəaliyyət göstərməsi və xəstəliklərin qarşısının alınması üçün vacib şərtlərdən biridir.
Qeyd: Əgər sizdə fol turşusu çatışmazlığından şübhələnirsinizsə (məsələn, qan analizində folat səviyyəsi aşağıdırsa və ya meqaloblast anemiyası aşkarlanıbsa), həkimlə məsləhətləşməyiniz vacibdir. Həkiminiz qida rasionunuzu gözdən keçirəcək, lazım gəlsə, əlavə testlər aparacaq (məsələn, B12 vitamini səviyyəsinə də baxıla bilər) və uyğun müalicə (diyet dəyişikliyi və/və ya vitamin əlavəsi) təyin edəcəkdir.
Nəticə
Fol turşusu, yəni vitamin B9, orqanizm üçün həyati önəm daşıyan bir vitamindir. Xüsusən hamiləlik dövründə fol turşusu qəbulunun əhəmiyyəti danılmazdır – bu vitamin doğulacaq körpəni sinir sistemi qüsurlarından qoruyur və sağlam inkişafı təmin edir. Lakin fol turşusunun faydaları yalnız hamiləliklə məhdudlaşmır: B9 vitamini qan yaratma, hüceyrə bölünməsi, ürək və beyin fəaliyyətləri də daxil olmaqla bir çox prosesdə iştirak edir.
Sağlam qalmaq üçün fol turşusunu ən yaxşı şəkildə təbii qidalarla almağa çalışın. Rasionunuza yarpaqlı tərəvəzlər, paxlalılar, meyvələr və tam taxıllı məhsullar əlavə edərək gündəlik folat ehtiyacınızı qarşılaya bilərsiniz. Ehtiyac duyduğunuz hallarda (xüsusilə hamiləlik planlayırsınızsa), həkiminizlə məsləhətləşərək fol turşusu tərkibli multivitaminlərdən istifadə edin. Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzində biz hər bir pasiyentə fərdi və kompleks yanaşma tətbiq edirik – yəni, qidalanma, həyat tərzi və tibbi müalicəni bir araya gətirərək, vitamin və mineral balansını optimallaşdırmağa çalışırıq. Unutmayın ki, sağlam bir həyat tərzi və balanslı qidalanma, ehtiyac olduqda isə həkim təyinatı ilə düzgün vitamin qəbulu, uzunmüddətli sağlamlığınızın təməlidir. Fol turşusu da bu təməl daşlarından biridir – ondan düzgün faydalanın və sağlam qalın!
