Səssiz miokard infarktının necə anlamaq olar?
Səssiz miokard infarktı adətən göynədici sinə ağrısı və ya narahatlıq kimi tipik simptomlar olmadan baş verə bilər. Nəzərə çarpan əlamətlərlə özünü göstərən klassik infarktdan fərqli olaraq, səssiz infarkt adətə nəzərə çapmır, çünki pasient bu zaman infakt ağrıları yaşamır və ya daha yüngül simptomları hiss etdiyindən ona ciddi yanaşmır.
Səssiz miokard infarktı adətən koronar arteriyanın tutulması nəticəsində , ürək əzələsinin bir hissəsi kifayət qədər qanla təchiz olunmadıqda baş veririr. Gözə çarpan simptomların olmamasına baxmayaraq, səssiz infarkt ürək əzələsinə zədələyir və ürək çatışmazlığı da daxil olmaqla, ağırlaşma riskini artırır.
İnfarktın səssiz olmasının əsas səbəbləri nələrdir?
Səssiz miokard infarktının risk faktorları simptomatik miokard infarktlarının səbəblərilə demək olar ki eynidir. İlk növbədə səssiz infarkt koronar arteriya xəstəliyi, hipertoniya, şəkərli diabet , siqaret istifadəsi və piylənmə kimi həyat tərzi amillərindən qaynaqlanır. Xüsusən şəkərli diabetdən əziyyət çəkən insanlarda daha çox müçahidə olunur. Çünki uzun illər ŞƏkərli diabetdən əziyyət çəkdikdə zamanla yüksək şəkərin təsirindən sinir ucları zədədlənir və nəticədə ağrı hissi itir.Səssiz infarktı necə bilmək olar?
Səssiz infarktın hər hansısa tipik simptomları olmadığı üçün bilinməsi çətindir. Bu infarktı keçirən fərdlər adi sinə ağrısı və ya narahatlığı hiss edə bilməyəcəyindən, digər əlamətlər və diaqnostik vasitələr infaktdan vaxtında şübhələnməkdə mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Səssiz miokard infaktının tanınmasına kömək edən üsullar bunlardır:
- Tibbi müayinələr. Müntəzəm qan təzyiqi ölçmələri və xolesterin skrininqləri daxil olmaqla, müntəzəm sağlamlıq müayinələri infarktın səssiz olmasına səbəb olan risk faktorlarını müəyyən etməyə kömək edə bilər. Bu amillərin monitorinqi xüsusilə ailəsində ürək-damar xəstəliyi olan şəxslər üçün vacibdir.
- Elektrokardioqramma (EKQ ). EKQ simptomlar olmadıqda belə ürəkdəki anormal qan dövranı pozulmalarını aşkar etməyə kömək edir. EKQ-də dəyişikliklər keçmiş və ya davam edən səssiz miokard infarktı göstəricisi ola bilər.
- Qan testləri. Troponin, KFK MB kimi ürək fermentləri miokard infarkt zamanı yüksələ bilər. Hətta nəzərəçarpacaq simptomlar olmasa belə, bu markerlər miokardın zədələnməsini göstərir ki, bu da əlavə araşdırmalara əsas verərək infaktdan şübhələnməyə səbəb olur.
- Görüntü tədqiqatları. Exokardioqrafiya və ya nüvə görüntüləmə kimi görüntüləmə üsulları qan axınının azalması səbəbindən ürəyin zədələnmiş sahələrini aşkar edə bilər. Bu testlər keçmişdə olan səssiz miokard infarktını da üzə çıxara bilir.
- Risk faktorunun qiymətləndirilməsi. Hipertoniya, şəkərli diabet, siqaret çəkmə, piylənmə və ailənin tibb tarixi kimi risk faktorlarının başa düşülməsi və aradan qaldırılması səssiz infarkt da daxil olmaqla, potensial ürək problemlərinin erkən tanınmasına kömək edir.
- Fərqli simptomlar. Tipik simptomlar olmasa da, səsiz miokard infarktı olan bəzi şəxslər səbəbsiz yorğunluq, nəfəs darlığı və ya yüngül narahatlıq kimi atipik simptomlarla qarşılaşa bilərlər. Bu səbəbsiz yerə hiss olunan simptomlarla qarşılaşdıqda dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir.
- Holter monitorinqi. Holter monitorundan istifadə edərək davamlı ürəyin monitorinqi ürək ritmindəki pozuntuları anlayıb, diaqnoz üçün əlavə məlumat verə bilər.
Xüsusilə riski qrupu olan şəxslər üçün müntəzəm tibbi müayinələrdən keçməyin, gizli gedən ürək xəstəliklərinin müəyyən edilməsində mühüm rol oynadığını vurğulamaq vacibdir. Bu səbəbdən də ürək-damar problemi ilə bağlı hər hansı bir şübhə varsa və ya risk faktorları varsa, infaktın qarşısını vaxtında almaq üçün kardioloq nəzarətində olmaq vacibdir.
Səssiz infarkt hansı ağırlaşmalara səbəb olur?
Səssiz miokard infarktı nəzərə çarpan simptomların olmamasına baxmayaraq, sonradan üzə çıxacaq müxtəlif fəsadlara səbəb ola bilər. Səssiz infarktlarla əlaqəli ağırlaşmalar simptomatik miokard infakt ilə oxşardır. Həmin ağırlaşmaların səssiz miokard infaktı zamanı ən çox müşahidə olunanları bunlardır:
- Ürək çatışmazlığı. Səssiz infarktların xroniki zədələnməsi ürək çatışmazlığının inkişafına kömək edə bilər. Bu hal ürəyin qanı səmərəli şəkildə pompalaya bilmədiyi bir vəziyyətə, nəfəs darlığı, yorğunluq və maye tutma kimi simptomlara səbəb olur.
- Aritmiya. Ürək əzələsinin miokard infarktı baş verən hissəsində normal elektrik aktivliyi pozula bilir, bu da nizamsız ürək ritmləri (aritmiya) riskini artırır. İnfarktdan sonrakı aritmiya atrial fibrilyasiya, ventrikulyar aritmiya və ya digər ritm pozğunluqlarını əhatə edə bilər.
- Gələcək ürək-damar hadisələri riskinin artması. Səssiz miokard infarktı keçirmiş şəxslərdə əlavə infarkt və insult da daxil olmaqla sonrakı ürək-damar hadisələri riski daha yüksəkdir.
- Azaldılmış məşq tolerantlığı. Səssiz infarkt səbəbilə ürək əzələsinin zədələnməsi fərdin fiziki fəaliyyətlə məşğul olmaq qabiliyyətinə təsir göstərərək, məşq tolerantlığının və ümumi həyat keyfiyyətinin azalmasına səbəb ola bilər.
- Qəfil ürək ölümü. Ağır hallarda səssiz infarktlar, xüsusən də ürəyin strukturuna və funksiyasına ciddi ziyan vurarsa, ani ürək ölümü riskinin artmasına səbəb ola bilər.
Səssiz infakt riskinin qarşısını necə almaq olar?
Səssiz infarkt riskinin qarşısının alınması ürək-damar xəstəlikləri ilə əlaqəli müxtəlif risk faktorlarının aradan qaldırılması və idarə edilməsini əhatə edir.
Səssiz miokard infarktı ehtimalının qarşısını almaq üçün edəcəyiniz əsas strategiyalar bunlardır:
- Daimi sağlamlıq müayinələri. Qan təzyiqinin ölçülməsi, xolesterin skrininqləri və qan qlükoza testləri daxil olmaqla, müntəzəm sağlamlıq müayinələri ürək-damar xəstəlikləri üçün risk faktorlarını müəyyən etməyə və idarə etməyə kömək edir.
- Sağlam həyat tərzini. Balanslaşdırılmış qidalarla, yəni meyvə, tərəvəz, tam taxıllar, yağsız zülallar və az yağlı süd məhsulları qəbul etmək daha çox tövsiyyə olunur. Doymuş və trans yağların, və xörək duzunun qəbulu məhdudlaşdırılmalıdır. Eyni zamanda orta intensivlikdə idman etməyi hədəfləyən müntəzəm fiziki fəaliyyətlə məşğul olun. Açıq havada yerimək, oturaq həyatdan uzaqlaşmaq, sağlam çəkini qorumaq ürək sağlamlığı üçün faydalıdır.
- Qan təzyiqinə nəzarət. Sağlam həyat tərzi ilə birlikdə lazım gələrsə, həkim tərəfindən təyin olunan dərmanlar vasitəsilə hipertoniya idarə olunmalıdır.
- Diabeti idarə edin. Əgər şəkərli diabetiniz varsa, pəhriz, məşq və lazım olduqda dərman vasitəsi ilə qan şəkərinin səviyyəsinə nəzarət etmək səssiz infarktın da qarşısını alacaq.
- Siqaretdən imtina. Siqaret çəkmək ürək xəstəliyi üçün əhəmiyyətli bir risk faktorudur. Siqareti tərgitməyin ürək sağlamlığı üçün qısa zaman ərzində uzunmüddətli faydaları olacaq.
- Stresi idarə edin. Miokard infarktının risk faktorlarından olan stress səviyyələrini idarə etmək üçün meditasiya, dərin nəfəs və ya yoqa kimi stressi azaldan üsulların tətbiqi faydalı ola bilər.
- Müntəzəm monitorinq. Əgər yaş faktoru və ya irsiyyətdə ürək xəstəliyi olması kimi risk faktorları varsa müntəzəm kardioloq müayinəsində olmaq vacibdir.
- Tibbi yardım axtarın. Əgər hər hansı qeyri-adi, səbəbsiz yerə olan narahatedici simptomlarla qarşılaşsanız, hətta onlar yüngül və ya atipik olsalar belə, təcili olaraq həkimə müraciət etmək vacibdir. Bu, xəstəliyi erkən aşkarlama və müdaxilə üçün çox önəmlidir.
