Əzələ spazmı nədir? Əzələ spazmına nə səbəb olur?
Əzələ spazmı əzələlərin qeyri-iradi və ani daralmasıdır. Bu sancılar adətən qısamüddətli olur və bir neçə saniyədən bir neçə dəqiqəyə qədər davam edir. Əzələ spazmları hər yaşda və bədənin istənilən əzələ qrupunda baş verir. Spazmlar əzələlərin həddindən artıq istifadəsi, yorğunluq, susuzlaşdırma və ya elektrolit balanssızlığı da daxil olmaqla müxtəlif səbəblərdən yaranır. Bu vəziyyət gündəlik həyat fəaliyyətinə və idman performansına mənfi təsir göstərir. Əzələ spazmları adətən ciddi sağlamlıq problemi olmasa da, tez-tez və ya şiddətli spazmlar başqa bir əsas sağlamlıq probleminin əlaməti ola bilər, bu halda həkimə müraciət etmək lazımdır.Əzələ spazmının əlamətləri hansılardır?
Əzələ spazmlarının əlamətlərini tanımaq düzgün müalicə üsullarına çatmaq üçün vacibdir. Əzələ spazmının əlamətləri bunlardır:- Ani və kəskin ağrı
- Əzələ Sərtliyi
- Büzülən əzələnin vizual olaraq görünməsi
- Hərəkət məhdudiyyəti
- Qısamüddətli əzələ zəifliyi
- Təkrarlanan daralmalar
- Yanma və ya kramp hissi
Əzələ Sərtliyi. Spazm zamanı əzələ sərtləşir və gərginləşir. Bu sərtlik əzələnin normal elastikliyini itirməsinə səbəb olur. Əzələ sərtliyi spazm bitdikdən sonra bir müddət davam edir.
Büzülmüş əzələnin vizual müşahidəsi. Spazm zamanı əzələ dəri altında görünə bilər. Əzələlərin büzülməsi səbəbindən dəri səthində yüksəlmiş bir görünüş meydana gəlir və bu, xüsusilə ayaq və qol əzələlərində nəzərə çarpır.
Hərəkət məhdudiyyəti. Əzələ spazmı zamanı və sonrasında təsirlənmiş əzələ qrupunda hərəkət məhdudiyyəti baş verir. Bu məhdudiyyət əzələnin büzülmə və rahatlama qabiliyyətinin azalması səbəbindən baş verir. Hərəkətin məhdudlaşdırılması spazmın yaratdığı ağrı və sərtliklə daha aydın olur.
Qısamüddətli əzələ zəifliyi. Spazmdan sonra əzələlərdə qısa müddətli zəiflik hiss olunur. Bu zəiflik əzələnin sıx daralması və yorğunluğu səbəbindən baş verir. Əzələ gücünü bərpa etmək üçün müəyyən vaxt tələb olunur və bu dövrdə təsirlənmiş əzələ qrupuna istirahət vermək vacibdir.
Təkrarlanan daralmalar. Bəzi hallarda əzələ spazmları təkrarlanır. Eyni əzələ qrupunda qısa fasilələrlə birdən çox spazm baş verir. Əzələlərin kifayət qədər istirahət etməməsi və ya əsas sağlamlıq problemi səbəbindən spazmlar təkrarlanır.
Yanma və ya kramp hissi. Əzələ spazmı zamanı və ya sonra əzələlərdə yanma və ya sancı hissi yaranır. Bu hiss əzələnin sıx daralması və sonradan rahatlaması ilə əlaqələndirilir. Xüsusilə sıx fiziki fəaliyyətdən sonra spazm yaşayan insanlarda yanma hissi çox olur.
Əzələ spazmlarının əlamətlərini tanımaq düzgün müalicə və profilaktika üsullarını təyin etmək üçün vacibdir.
Əzələ spazmına nə səbəb olur?
Əzələ spazmlarının meydana gəlməsində bir çox müxtəlif faktorlar rol oynayır. Əzələ spazmlarına səbəb ola biləcək əsas amillər bunlardır:
həddindən artıq fiziki fəaliyyət
susuzlaşdırma
elektrolit balanssızlığı
əzələ yorğunluğu
zəif qan dövranı
sinir sıxılması
əzələ zədələri
mineral çatışmazlıqlar
uzun müddət fəaliyyətsizlik
dərmanların yan təsirləri
Həddindən artıq fiziki fəaliyyət əzələlərin həddindən artıq işləməsinə və yorğunluğuna səbəb olur ki, bu da əzələ spazmlarının yaranmasına şərait yaradır. Xüsusilə idmançılar və sıx fiziki işlərdə çalışanlar əzələlərini həddindən artıq yüklədikdə spazm riski ilə üzləşirlər. Bədəndə maye balansının pozulması nəticəsində əzələlərin kifayət qədər nəmlənməməsinə və elastikliyini itirməsinə səbəb olan susuzluq da spazmların yaranmasına yol açır.
Güclü məşq zamanı kifayət qədər su içməmək və ya həddindən artıq tərləmə susuzluğa səbəb olur. Elektrolit balansının pozulması, xüsusilə natrium, kalium, kalsium və maqneziumun aşağı səviyyədə olması əzələlərin normal fəaliyyətini poza və spazmlara gətirib çıxarda bilər. Bu minerallar əzələlərin daralma və rahatlama funksiyalarında mühüm rol oynayır. Əzələ yorğunluğu əzələlərin həddindən artıq işləməsi nəticəsində yorulması və gərginləşməsi zamanı baş verir.
Yorğun əzələlər kifayət qədər istirahət etmədikdə spazm riskini artırır. Zəif qan dövranı zamanı əzələlər kifayət qədər oksigen və qida qəbul etmir ki, bu zaman da spazmlar yaranır. Bu vəziyyət adətən qan dövranı pozğunluğu və ya uzun müddətli hərəkətsizlik nəticəsində baş verir. Sinir sıxılması və ya təzyiq nəticəsində də əzələlər qeyri-iradi daralır və spazmların yaranmasına yol açır. Bu vəziyyət xüsusilə boyun və kürək nahiyəsində olur. Əzələ zədələri əzələ toxumasının zədələnməsi nəticəsində spazmlara səbəb olur. Zədələnmiş əzələlər sağalma prosesində spazmlarla qarşılaşa bilər.
Əzələlərin düzgün işləməsi üçün lazım olan minerallar əskik olarsa, mineral çatışmazlıqlar əzələ spazmlarının yaranmasına şərait yaradır. Xüsusilə maqnezium və kalium çatışmazlığı spazm riskini artırır. Uzun müddət hərəkətsizlik əzələlərin zəifləməsinə və daralmağa daha çox meylli olmasına səbəb olur. Uzun müddət oturmaq və ya yatmaq əzələlərin normal fəaliyyətini itirməsi ilə nəticələnir. Bəzi dərmanların yan təsiri də həmçinin əzələ spazmlarına səbəb olur. Xüsusilə diuretiklər və bəzi təzyiq dərmanları bədəndəki elektrolit balansını pozaraq spazm riskini artırır.
Əzələ spazmının müalicə üsulları nələrdir?
Əzələ spazmlarının müalicəsində müxtəlif üsullardan istifadə edilə bilər və bu üsullar spazmın şiddətinə, müddətinə və səbəbinə görə dəyişə bilər. İlk olaraq, əzələ spazmı meydana gəldikdə, əzələnin istirahət etməsi vacibdir. Əzələləri gərginləşdirməmək və mümkün qədər rahat vəziyyətdə qalmaq spazmı aradan qaldırmağa kömək edə bilər. Spazmın meydana gəldiyi yerə isti və ya soyuq kompreslərin tətbiqi də təsirli olur. İsti kompres əzələləri rahatlaşdırmaq və qan axını artırmaqla spazmı aradan qaldırır, soyuq kompres isə iltihabı azaldır və ağrıları aradan qaldırır. Yüngül masaj və gərmə hərəkətləri də əzələ spazmlarının müalicəsində çox istifadə edilən üsullardandır. Spazm zamanı və ya sonra əzələləri yumşaq bir şəkildə masaj etmək əzələlərin rahatlamasına kömək edir. Bu cür məşqlər müntəzəm olaraq yerinə yetirildikdə, əzələ sağlamlığını dəstəkləyir və spazm riskini azaldır.Əzələ spazmının qarşısını almaq üçün alına bilən ehtiyat tədbirləri hansılardır?
Əzələ spazmlarının qarşısını almaq üçün bir çox ehtiyat tədbirləri var. Öncəliklə, kifayət qədər miqdarda su içmək və bədənin nəmləndirmə səviyyəsini saxlamaq çox vacibdir. Susuzlaşdırma əzələlərin normal işləməməsinə səbəb ola bilər ki, bu da spazmlara şərait yarada bilər. Gün ərzində adekvat miqdarda su istehlak etmək, xüsusən də intensiv fiziki fəaliyyət zamanı və sonra vacibdir.Balanslaşdırılmış və sağlam qidalanma proqramı da əzələ spazmlarının qarşısının alınmasında mühüm rol oynayır. Maqnezium, kalium və kalsium kimi minerallarla zəngin qidaların istehlakı əzələlərin düzgün işləməsini təmin edir. Bu minerallar yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, banan, qoz-fındıq, süd məhsulları və bütün taxıl qidalarında boldur. Bu qidaları mütəmadi olaraq qəbul etmək orqanizmin mineral balansını qorumaqla spazm riskini azalda bilər. Daimi məşq və əzələlərin gərilməsi də əzələ spazmlarının qarşısını almaq üçün təsirli üsullardır. Məşq əzələləri gücləndirməyə və onların elastikliyini artırmağa kömək edir. Bununla belə, məşq proqramının əzələləri gərginləşdirməməsi vacibdir.
Həddindən artıq məşq əzələ yorğunluğuna və spazmlara səbəb ola bilər. Bundan əlavə, müntəzəm incə masajlar və rahatlama üsulları da əzələ spazmlarının qarşısını almağa kömək edir. Masaj əzələləri rahatlamağa və qan dövranını artırmağa imkan verir. Yoqa, meditasiya və dərin nəfəs məşqləri kimi istirahət üsulları bədəndəki ümumi stressi azaltmaqla əzələlərin daha rahat olmasına kömək edir. Bu tədbirlər əzələ spazmlarının qarşısını almaq və ümumi əzələ sağlamlığını dəstəkləmək üçün effektiv strategiyalar təklif edir.
Hansı hallarda həkimimizə müraciət etməliyik?
Əzələ spazmları adətən zərərsizdir, lakin tez-tez təkrarlanan və ya şiddətli ağrıya səbəb olan spazmlar başqa bir əsas sağlamlıq probleminin əlaməti ola bilər. Bu hallarda həkimə müraciət etmək vacibdir. Bundan əlavə, əzələ spazmı zamanı əzələ zəifliyi, şişkinlik və ya qızartı kimi simptomlar baş verərsə, həkimə müraciət etmək lazımdır.Əzələ spazmı ilə kramp arasındakı fərq nədir?
Əzələ spazmı və kramp tez-tez eyni vəziyyət kimi düşünülsə də, kramp daha uzun davam edir və daha şiddətli daralmalarla xarakterizə olunur. Kramp bir əzələnin uzun müddət sıxıldığı və rahatlaya bilmədiyi bir vəziyyətdir, əzələ spazmı isə daha qısa müddətli olur və adətən öz-özünə yox olur.Hansı əzələ qruplarında əzələ spazmı daha çox olur?
Əzələ spazmları adətən ayaq əzələlərində, xüsusilə baldır əzələlərində daha tez-tez baş verir. Bununla belə, əllər, ayaqlar, arxa və qarın əzələləri də spazmlardan təsirlənə bilər.İnteqrativ təbabətdə spazmın baş vermə səbəbindən asılı olaraq xüsusi təbii tərkibli preparatlarla biopunktura, homeosiniatriya aparılır. 2000-3000 il yaşı olan iynəbatırma da müsbət nəticə verərək elə həmin andaca iynə batırılan əzələnin rahatlaşmasına və spazmın aradan qaldırılmasına kömək edir
