Kron Xəstəliyi Nədir? Əlamətləri, Səbəbləri və Müalicəsi - İBX Haqqında Bütün Məlumat

Kron xəstəliyi haqqında ətraflı məlumat: simptomlar, səbəblər, diaqnoz və müalicə üsulları. İltihabi bağırsaq xəstəlikləri barədə doğru bilgilərlə tanış olun.

Kron Xəstəliyi Nədir?

Kron xəstəliyi həzm sisteminin (ağızdan bağırsaqlara qədər) müxtəlif hissələrində xroniki iltihab və yaraların əmələ gəlməsi ilə səciyyələnən bir iltihabi bağırsaq xəstəliyidir. Bu xəstəlik İBX (iltihabi bağırsaq xəstəlikləri) qrupuna daxildir və ən çox kiçik bağırsağın son bölməsi (ileum) və qalın bağırsağı zədələyir. Xəstəlik uzunmüddətli olub, simptomlar vaxtaşırı kəskinləşə və sakitləşə bilər. Kron xəstəliyi uzunmüddətli (xroniki) bir xəstəlikdir və simptomlar bəzən tamamilə yox ola, bəzən yenidən kəskinləşə bilər.
Kron xəstəliyi adını 1932-ci ildə amerikan həkim Burrill B. Kronun şərəfinə alıb. Xəstəlik həzm traktının istənilən seqmentində inkişaf edə bilir – hətta ağız boşluğu, mədə və anal nahiyədə də iltihabi dəyişikliklər yarada bilər. Bəzi hallarda bağırsağın müəyyən hissələrində yaranan iltihab aradakı seqmentləri qismən sağ qala bilir; bu vəziyyətə «skip lezyonlar» deyilir. Hal-hazırda xəstəliyin tam sağalmasına yönəlmiş daimi müalicə üsulu yoxdur, lakin düzgün müalicə simptomları nəzarət altına alaraq xəstənin normal həyat sürməsinə kömək edə bilər.
Kron xəstəliyi həzmi pozaraq bağırsağın selikli qişasında xroniki iltihab yaradır. Nəticədə qarın ağrıları, ishal, qanaxmalar və digər narahatlıqlar meydana çıxa bilər. Xəstəliyin gedişi kəskinləşmə (flar) və sakitləşmə dövrlərindən ibarət ola bilər; düzgün müalicə ilə uzun müddət remissiya (simptomsuz dövr) əldə etmək mümkündür.

Məsələn, Türkiyədən Bioloji Təbabət İnteqrativ Müalicə Mərkəzinə (Seyid Cəfər Pişəvari 110) müraciət edib, sağalan pasiyentlərdən biri

Kron Xəstəliyinin Səbəbi nələrdir?

Kron xəstəliyinin yaranma səbəbi hələ dəqiq bilinmir. Əksər mütəxəssislərin fikrincə, bu xəstəlik orqanizmin immun sisteminin bağırsaqdakı normal bakteriyalara qarşı həddindən artıq reaksiya verməsi nəticəsində meydana gəlir. Belə ki, bəzi tədqiqatçılar düşünür ki, bədəndəki virus və ya bakteriyaların immun sistemini stimullaşdırması bağırsaq divarında dayanmayan iltihabi proses yaradır. Kron xəstəliyində konkret bir səbəb müəyyən edilməsə də, immun sistemindəki disfunksiya əsas rol oynaya bilir.
Genetik meyl də bu xəstəliyin inkişafına təsir edir. Xəstələrin təxminən 20%-də yaxın qohumlarında (məsələn, ata, ana, qardaş və ya bacı) Kron xəstəliyi aşkarlanıb. Bu o deməkdir ki, ailə anamnezində bu xəstəliyin olması fərdin riskini artırır. Bundan əlavə, siqaret çəkmək xəstəliyin riskini artıra və gedişini ağırlaşdıra bilər. Araşdırmalar göstərir ki, siqaret çəkən Kron xəstələrinin xəstəlik gedişi daha ağır olur və əməliyyat ehtiyacı daha yüksək olur. Yaş faktoru da rol oynayır: xəstəlik hər yaşda ortaya çıxa bilsə də, adətən gənc yaşlarda – təxminən 15-35 yaş arası aşkarlanır.
Risk faktorları və amillər: Təxminən 20% hallarda ailə anamnezi (genetika) rol oynayır. Siqaret çəkənlərdə xəstəlik daha ağır gedişə malik olur. Digər potensial amillər arasında qeyri-sağlam qidalanma, uzunmüddətli stress, antibiyotik istifadəsi və bəzi dərmanların qəbulu (məsələn, xroniki qeyri-steroid iltihabəleyhinə dərmanlar) göstərilir. Lakin bu amillər birbaşa səbəb deyil, sadəcə xəstəlik riskini artıra bilər.

Kron Xəstəliyinin Əlamətləri Hansılardır?

Kron xəstəliyinin simptomları iltihabın yerləşdiyi nahiyəyə görə fərqlənə bilər, lakin ümumi simptomlar aşağıdakılardır:

•    Mədə-bağırsaq pozuntuları: Davamlı ishal (bəzən qan qarışmış), qarın ağrısı və kramp. Bağırsaq hərəkətlərindən sonra tam rahatlıq hiss olunmaya bilər, həddindən artıq həssaslıq və təcili boşalma ehtiyacı yarana bilər.
•    Xroniki yorğunluq: Güclü halsızlıq və zəiflik hissi. Davamlı ishal və ağrı nəticəsində enerji azalır və xəstə tez-tez dincəlmək ehtiyacı hiss edir.
•    Çəki itkisi və qida çatışmazlığı: İştahanın azalması və yeməkdən imtina nəticəsində bədən çəkisi azala bilər. Uzunmüddətli ishal qida maddələrinin udulmasını çətinləşdirir və nəticədə orqanizm kifayət qədər qida ala bilmədiyindən malnutrisiyaya səbəb olur.
•    Ağız yaraları: Ağız boşluğunun selikli qişasında yaralar (aftlar) əmələ gələ bilər. Bu yaralar çox vaxt xəstəliyin aktiv dövrlərində daha qabarıq görünür.
•    İnfeksiyalara meyllik: Tez-tez yüngül infeksiyalar (məsələn, sidik yolları və ya dəri infeksiyaları) və ya subfebril hərarət müşahidə oluna bilər. Bunlar immun sistemindəki zəifləmə və xroniki iltihabla bağlıdır.
•    Dəri və göz problemləri: Xəstəlik aktivləşəndə dəri səpkiləri, ağız kənarında səpkilər və ya gözdə iltihab (uveit, episclerit) kimi hallara rast gəlinə bilər.
•    Artrit: Bəzən orqanizmdəki iltihab oynaqlara da təsir edir. Çox vaxt bud, diz və çanaq oynaqlarında ağrı, şişlik və sərtlik meydana çıxa bilər. Bu oynaqlarda yarandığına görə bunlar Kron xəstəliyinin extra-intestinal (bağırsaqdan kənar) əlamətləri sayılır.
•    Digər simptomlar: Uzunmüddətli ishal anemiyaya (qanazlığına) səbəb ola bilər. Həmçinin bəzi xəstələrdə böyrək daşı, osteoporoz (sümük əriməsi) və qaraciyər problemləri kimi nadir simptomlar müşahidə edilə bilər.
•    Uşaqlarda simptomlar: Xəstəlik uşaqlarda və yeniyetmələrdə ciddi pəhriz pozğunluğuna səbəb ola bilər. Bu isə boy və çəki artımının gecikməsinə və inkişaf geriliyinə səbəb olur. Qidalanma çatışmazlığı uşaqlarda daha çox əlamət verir və orqanizm lazımi qidalardan məhrum ola bilər.

Kron Xəstəliyinin Diaqnozu necə qoyulur?

Kron xəstəliyinin diaqnozu üçün spesifik tək test yoxdur, çünki əlamətlər digər həzm sistemi xəstəliklərinə bənzəyə bilər. Adətən diaqnoz xəstənin şikayətlərinin araşdırılması, fiziki müayinə, laborator və instrumental testlərin birləşməsi ilə qoyulur. Bu üsullara daxildir:

•    Qan analizləri: Qan testi anemiya (qanazlığı) göstəricisi və iltihab səviyyəsini (məsələn, CRP) müəyyən etməyə kömək edir. Ağ qan hüceyrələrinin artması xroniki iltihabın işarəsi sayılır.
•    Nəcis testləri: Nəcis nümunəsi tədqiq edilərək qan və infeksiya əlamətləri yoxlanılır. Xüsusilə kalprotektin və ya laktoferrin kimi iltihab markerləri Kron xəstəliyi ilə əlaqəli iltihabı aşkara çıxara bilər. Eyni zamanda parazit və bakterial infeksiyalar istisna olunur.
•    Endoskopiya (kolonoskopiya): Kolonoskopiya vasitəsilə bağırsaq daxilindən baxış keçirilməklə iltihablı və ya yaralı sahələr birbaşa müşahidə olunur. Götürülən biopsiya nümunələrinin mikroskopi ilə təhlili xəstəliyin diaqnostik təsdiqi üçün vacibdir. Lazım gələrsə, nazik bağırsağın bəzi sahələrini müşahidə etmək üçün kapsul endoskopiya və ya nazik boru (endoskop) da istifadə oluna bilər.
•    Görüntüləmə üsulları: Bağırsaqların daha geniş görüntüsü üçün rentgen, kompüter tomoqrafiyası (KT) və maqnit-rezonans (MRT) skanları aparıla bilər. Məsələn, KT enterokrafiyası və ya MRT enterokrafiyası ile bağırsaq divarının qalınlaşmasını, daralmaları, fistulaları və absesləri aşkar etmək mümkündür.
•    Xüsusi müayinələr: Diaqnostik prosesdə Kron xəstəliyinə bənzəyən infeksiyalar (məsələn, bağırsaq tifo və ya parazitar xəstəliklər) və ya digər kolit növləri istisna edilir. Lazım olduqda müxtəlif qan və bədənin digər mayelərində əlavə analizlər aparılır.

Diaqnoz qoyulduqdan sonra xəstəliyin ocağı (iltihabın hansı hissələrdə olduğu) müəyyən edilir. Bu, gələcək müalicə strategiyasının seçilməsi üçün vacibdir. Mütəxəssis qastroenteroloq əldə olunmuş nəticələrə əsaslanaraq müalicə planını hazırlayır.

Kron Xəstəliyində Hansı Qida Məhsulları Qadağandır?

Kron xəstəliyində xüsusi bir “qadağan olunmuş” ərzaqlar siyahısı yoxdur, lakin bəzi qidalar simptomları pisləşdirə və xəstəliyin gedişini ağırlaşdıra bilər. Hər kəsin qida dözümlülüyü fərqli olduğundan, xəstələr öz bədən reaksiyalarını izləməli, narahatlıq yaradan qidaları məhdudlaşdırmalıdırlar. Əksər hallarda aşağıdakı qidalar məsləhət görülmür:
•    Yüksək lifli qidalar: Tam taxıl məhsulları (qara çörək, tam buğda makaronu, yulaf), paxlalılar və çoxlu lifli çiy meyvə-tərəvəzlər bağırsaq hərəkətlərini sürətləndirə və iltihabı gücləndirə bilər. Bu cür qidaların miqdarını azaltmaq və bişmiş, qabıqsız formalarını seçmək faydalıdır.
•    Çiy tərəvəz və meyvələr: Təzə, qabıqlı və toxumlu tərəvəz və meyvələr (məsələn, kələm, brokoli, paxlalılar, üzüm, nar, giləmeyvə) asanlıqla qıcıqlanar. Qaz yaradan tərəvəzlərin (bağırsaq qazını artıran kələm, gül kələmi) və qabıqlı meyvələrin istehlakını məhdudlaşdırmaq məsləhət görülür.
•    Qoz-fındıq, paxlalılar və toxumlar: Qoz-fındıq, badam, fındıq kimi sərt toxumlar, paxla, lobya və yemişlər bağırsaq divarını qıcıqlandıra bilər. Popkorn və toxumlar da eyni səbəbdən bəzən narahatlıq yarada bilər.
•    Yüksək yağlı qidalar: Qızardılmış yeməklər, fast-food və tam yağlı ət məhsulları mədə-bağırsaq traktını narahat edir. Belə qidalar ishalı gücləndirə bilər. Yeməklərdə sağlam yağlara (zeytun yağı, balıq yağı) üstünlük vermək tövsiyə olunur.
•    Süd məhsulları: Bir çox Kron xəstəsi eyni zamanda laktoz intoleransı da keçir. Bu halda süd və tam yağlı süd məhsulları bağırsaqda qaz və ishala səbəb ola bilər. Laktozsuz süd, yoqurt və az yağlı pendirlər daha rahat ola bilər.
•    Kafein və alkoqol: Kafeinli içkilər (qəhvə, çay, enerji içkiləri) bağırsaq hərəkətlərini sürətləndirərək ishal və diskomfort yarada bilər. Alkoqollu içkilər də mədə-bağırsaq traktını qıcıqlandırır. Bu içkilərdən çəkinmək və kafeinsiz alternativlərə üstünlük vermək faydalıdır.
•    Şirniyyat və süni tatlandırıcılar: Şəkərli içkilər, qazlı sular və süni şəkər əvəzediciləri (məsələn, sorbitol, mannitol) ishalı artıraraq diskomforta səbəb olur.
•    İsti ədviyyatlar: Bəzi xəstələr üçün acı, duzlu və konservantlı qidalar mədə-bağırsağa əlavə yük gətirir. Xəstəliyin kəskin dövründə yeməkləri daha sadə və az ədviyyatlı hazırlamaq məsləhət görülür.
Diqqət edilməli məqamlardan biri, qeyri-sıvı qidaların yaxşı çeynənməsidir. İltihabla əhatə olunmuş bağırsaq dar ola bilər, ona görə kiçik həcmli, tez-tez qidalanmaq, yeməkləri yaxşı çeynəmək əhəmiyyətlidir. Hər halda fərdi pəhriz planı həkim və ya dietoloqla məsləhətləşməklə tərtib edilməlidir.

Kron Xəstəliyinin Müalicəsi Necə Olur?

Hazırda Kron xəstəliyinin tam müalicəsi mümkün olmasa da, İnteqrativ tibb metodu ilə onun onun əlamətlərini nəzarət altına almaq mümkündür. Müalicənin əsas məqsədi bağırsaqdakı iltihabı yatırmaq, simptomları yüngülləşdirmək və xəstəni uzunmüddətli remissiya (simptomsuz dövr) vəziyyətinə gətirməkdir. İnteqrativ tibb ilə Kron müalicəsində ciddi Müalicə planı hər bir xəstəyə fərdi olaraq seçilir. Ümumilikdə aşağıdakı üsullar tətbiq olunur:
•    Dərman müalicəsi: Xroniki iltihabı azaltmaq üçün müxtəlif dərmanlar təyin olunur. Məsələn, kəskinləşmələr zamanı qısa müddətli kortikosteroidlər (prednizolon kimi) və ya 5-ASA preparatları, uzunmüddətli nəzərdə isə immunosupressant dərmanlar və biologik terapiya vasitələrindən istifadə edilə bilər. Hər xəstə üçün ən uyğun dərman kombinasiyası seçilir, çünki hər bir dərmana fərqli cavab ola bilər.
•    Əlavə dəstək müalicəsi: İshalı azaltmaq, ağrıları yüngülləşdirmək və qanazlığını aradan qaldırmaq üçün simptomatik müalicə verilir. Məsələn, ishal zamanı anti-diarrheal preparatlar, ağrı üçün sakitləşdirici, anemiya üçün dəmir və vitamin əlavələri təyin oluna bilər. Bəzən xroniki ishal zamanı elektrolit tarazlığını saxlamaq üçün maye və minerallarla zəngin müalicə tələb oluna bilər.
•    Qidalanma dəstəyi: Davamlı qusma və ya ciddi ishal fonunda xəstənin ağızdan kifayət qədər qida ala bilmədiyi hallarda enteral qidalanma tətbiq olunur. Məsələn, nazik boru vasitəsilə xüsusi balanslaşdırılmış maye qidalar bağırsağa verilir. Bu üsulla bağırsaq istirahət edərkən xəstəkarb, protein və digər qida maddələri alır.
•    Cərrahiyyə müdaxiləsi: Xəstəlik konservativ yolla idarə olunsa da, daralmalar (strikturalar), perforasiya, böyük abses və ya açıq fistulalar zamanı cərrahiyyə zərurəti yaranır. Müalicə xərcazısı kimi, həkim bağırsağın zədələnmiş hissəsini çıxararaq sağlam toxumanı bağlayır. Məsələn, ciddi stenoz və ya fistula olan xəstələrin əməliyyat olunması tez-tez tələb edilir. Tibbi ədalətin olmadığında əməliyyatla bağlı risk və fayda müzakirə edilir.
•    Həyat tərzi dəyişiklikləri: Siqaretdən imtina, stressin idarə olunması, kifayət qədər yuxu və balanslı qidalanma müsbət rol oynayır. Məsələn, Cleveland Klinikası vurğulayır ki, siqaret Kron xəstəliyini gücləndirən əsas amildir, buna görə xəstələrə siqareti buraxmaq tövsiyə olunur. Həmçinin nizamlı qidalanma, az yağlı və lifli qidalar, qida gündəliyinin aparılması xəstəliyin idarəsində önəmlidir.
•    Psixoloji dəstək: Xroniki xəstəliklərdə mental stress xəstəliyi şiddətləndirə bilər. Buna görə bəzi xəstələrə psixoloji məsləhət və dəstək lazımdır. Streslə mübarizə üsulları (məsələn, meditasiya, fitnes, sosial dəstək qrupları) və bəzi hallarda psixoloqla müalicə Kron xəstələrinə fayda gətirir.

Müalicə xəstəliyin gedişatına, xəstənin ümumi vəziyyətinə və həyat keyfiyyətinə görə tənzimlənir. Davamlı təqib vacibdir: həkim nəzarəti altında müntəzəm qan, nəcis analizləri və müayinələr aparılmalıdır. Beləcə, xəstəliyin aktivləşməsi erkən aşkar edilərək vaxtında müdaxilə mümkündür. Düzgün aparılan müalicə ilə çoxsaylı xəstələr uzunmüddətli remissiya ilə normal həyatı davam etdirir.

Kron Xəstəliyi Haqqında Tez-Tez Verilən Suallar

Sual: Kron xəstəliyi genetikdirmi?

Cavab: Kron xəstəliyinin yaranmasında irsi meyl rol oynayır, lakin genetik faktor yalnız risk amili kimi qiymətləndirilir. Araşdırmalara görə, xəstələrin təxminən 20%-ində yaxın ailə üzvlərində (məsələn, valideynlər, qardaşlar, bacılar) də bu xəstəliyə rast gəlinib. Yəni ailə anamnezi risk səviyyəsini artırsa da, bir çox xəstələrdə heç bir irsi faktor olmadan xəstəliyə tutulma halları da var. Buna görə Kron xəstəliyinin etiologiyasında genetik predispozisiya ilə yanaşı mühit və immun sistemindəki amillər də mühüm rol oynayır.

Sual: Kron xəstəliyi müalicə olunurmu?

Cavab: Hal-hazırda Kron xəstəliyinin tam sağaldıcı müalicəsi yoxdur. Lakin düzgün dərman və üsullarla xəstəlik simptomları idarə edilərək uzunmüddətli remissiya vəziyyətinə gətirilə bilər. Müalicə iltihabı yatırmaq və simptomları yüngülləşdirməyə yönəlir. Bir çox xəstədə müalicə ilə fəsadlar azalır və normal həyat sürmək mümkündür. Çətin hallar olsa da, yeni terapiya metodları (məsələn, bioloji dərmanlar) bir çox xəstədə simptomları əhəmiyyətli dərəcədə nəzarət altına alır. Ağırlaşma baş verərsə (bağırsaq daralması, fistula və s.), əlavə cərrahi müalicə üsulları tətbiq oluna bilər.

Sual: Kron xəstəliyi yoluxucudurmu?

Cavab: Xeyr, Kron xəstəliyi infeksion deyil və bir insandan digərinə keçmir. Bu, immun sisteminin pozğunluğu və genetik meyillə bağlı autoimmun tipli xəstəlikdir. Başqa sözlə, xəstəlik virus və ya bakteriya infeksiyasından yaranmır, ona görə də xəstə insan ətrafdakılara virüs ötürmür. Buna görə Kron xəstəsilə eyni çömçə-qacağı paylaşmaq və ya ümumi məişət şəraitində yaşamaq təhlükə yaratmır. Yalnız xəstə öz profilaktika tədbirlərinə əməl etməli (toxunmamaq, gigiyena) və müalicəsini davam etdirməlidir.

Sual: Kron xəstəliyi ilə xoralı kolit arasında nə fərq var?

Cavab: Kron xəstəliyi və xoralı kolit hər ikisi iltihabi bağırsaq xəstəlikləridir, lakin bir neçə əsas fərqi var. Kron xəstəliyi həzm sisteminin hər hansı hissəsində yarana bilər, xoralı kolit isə adətən yalnız düz və ya kolon nahiyəsini zədələyir. Kron xəstəliyində iltihab bağırsağın bütün qatlarını (transmural iltihab) əhatə etdiyi halda, xoralı kolitdə adətən selikli qişa səviyyəsində qalır. Həmçinin Kron xəstəliyində skip lezyonlar (iltihablı bölgələrin sağlam nahiyələrlə arasında olması) müşahidə olunur, xoralı kolitdə isə iltihab bağırsağı qismən və fasiləsiz şəkildə əhatə edir. Klinik olaraq da fərqlər var: məsələn, Kron xəstəliyində anal abseslər, fistulalar daha çox görülür, xoralı kolitdə isə əksərən qanlı ishal daha dərindir. Hər iki xəstəlik xəstənin müayinəsi və müvafiq testlərlə dəqiqləşdirilir.

Sual: Kron xəstəliyi hamiləlikdə problem yaradar?

Cavab: Kron xəstəliyi olan qadınlar hamilə qala və normal uşaq dünyaya gətirə bilərlər. Aydın yaranıb remissiyada olan xəstələrdə hamiləlik adətən rahat keçir və ciddi fəsadlar nadir hallarda rast gəlinir. Lakin xəstəlik aktiv fazadadırsa, bəzi çətinliklər yarana bilər: məsələn, qidalanma çatışmazlığı plasenta funksiyasını azalda bilər və hamilə qadın daha çox anemiyaya meylli olur. Bəzi dərmanlar hamiləlikdə məhdudlaşdırıla bilər. Buna görə xəstə qadın hamiləlik planlaşdırdığı andan etibarən həkimi ilə məsləhətləşməli, ideal halda xəstəliyi remissiyada saxlamalıdır. Hamiləlik dövründə də həkim nəzarəti vacibdir. Uşağın sağlam inkişafı üçün hamiləlik ərzində düzgün qidalanma, vitamin-mineral əlavələri və zəruri müalicələrin davam etdirilməsi tövsiyə olunur.

Sual: Stress Kron xəstəliyinin yaranmasına səbəb ola bilərmi?

Cavab: Birbaşa olaraq Kron xəstəliyini stress yaratmaz; xəstəliyin əsas səbəbləri immun sistemindəki pozğunluq və genetik meyildir. Lakin stress xəstəliyin mövcud simptomlarını şiddətləndirə, kəskinləşmələrin tezliyini artıra bilər. Stressin immun və həzm sistemi funksiyalarına təsiri olduğu üçün stressli durumlarda bağırsaq hərəkətləri və iltihab səviyyəsi yüksəlir. Buna görə xəstələr stressin idarəsi üçün rahatlama texnikaları (məsələn, yoga, meditasiya), idman məşğuliyyəti və lazım gələrsə, psixoloji məsləhət almalılar.

Sual: Kron xəstəliyi ağrıları qarının hansı hissəsində verir?

Cavab: Kron xəstəliyi çox vaxt qarının aşağı sağ tərəfində (ileum nahiyəsində) kəskin və ya kramp şəklində ağrılara səbəb olur. Ağrı yeməkdən sonra daha da güclənə bilər və adətən ishal, ürəkbulanma və ya hərarətlə müşayiət olunur. Ancaq xəstəlik bağırsağın digər hissələrinə sirayət edərsə ağrının yeri dəyişə bilər. Məsələn, əgər mədə və ya qalın bağırsaq təsirlənibsə, ağrı qarın ortası və ya sol yuxarı nahiyədə də ola bilər. Qarında davamlı, güclü ağrı və ya qanlı ishal olduqda mütləq gastroenteroloqa müraciət edilməlidir.

Sual: Xəstəliyin gedişatını izləmək üçün nə etmək lazımdır?

Cavab: Kron xəstəliyi daimi müayinə tələb edən xroniki xəstəlikdir. Xəstələr iltihab göstəricilərini yoxlamaq üçün müntəzəm olaraq qan və nəcis analizləri verməli, həkimlə planlı şəkildə görüşməlidirlər. Hər kəskinləşmə halı və ya yeni simptom barədə dərhal həkimə məlumat vermək lazımdır. Mütəmadi olaraq endoskopiya (kolonoskopiya) və ya lazımi hallarda görüntüləmə testləri (CT/MR) aparıla bilər ki, xəstəlik aktivliyini izləmək mümkün olsun. Xəstəlik uzun müddət davam etdikdə kolorektal xərçəng riski artdığı üçün, həkim kolonoskopiya müayinələrini tövsiyə edə bilər. Belə qayğı xəstənin vəziyyətini daimi nəzarət altında saxlayır və xəstəlik kəskinləşən kimi vaxtında müdaxilə etməyə imkan verir.

Sual: Kron xəstəliyi həmişə şiddətli formada keçirmi?

Cavab: Xeyr, Kron xəstəliyinin şiddəti fərdi olaraq dəyişir. Bəzi insanlarda simptomlar yüngül gedir, uzun müddət remissiya (sakit dövr) olur. Digərlərində isə xroniki ishal, qarın ağrısı və digər ciddi şikayətlər davamlı ola bilər. Ümumiyyətlə, müalicəyə cavab, xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyəti, qidalanma və həyat tərzi fərqləri kimi amillər xəstəliyin gedişinə təsir edir. Sağlam qidalanma, müalicə rejiminə əməl etmək və həkim nəzarəti altında olmaq xəstəliyin yüngül formasında qalmasına kömək edir.

Sual: Hansı hallarda Kron xəstəliyini şübhələnmək lazımdır?

Cavab: Uzun müddət davam edən ishal (xüsusən gecə diareya), qarın ağrıları, qanlı nəcis, səbəbsiz çəkidə azalma kimi simptomlar Kron xəstəliyini göstərə bilər. Əgər bu simptomlar bir neçə həftə ərzində aradan qalxmırsa, mütləq həkimə müraciət etmək lazımdır. Xüsusilə xəstənin ailə anamnezində iltihabi bağırsaq xəstəliyi varsa və ya digər risk faktoru varsa, simptomlar daha diqqətlə qiymətləndirilməlidir. Həkim ilkin müayinə, qan və nəcis analizləri, endoskopiya, KT/MR skan və s. testlərlə dəqiq diaqnoz qoyacaq.