Ürək Döyüntüsü Nədir? Taxikardiyaya Nələr Səbəb Olur?

Ürək döyüntüsünün çox olması (taxikardiya) döyüntünün dəqiqədə 100-dən yüksək olması nəticəsində ürəyin daha sürətli döyünməsidir. Ürək döyütünləri, adətən, bir neçə saniyə ərzində yox olur, lakin bəzən bir neçə dəqiqə davam edə bilər. Bu halın əsas səbəbi və ürək ritm pozğunluqlarının olması EXO, EKQ, holter EKQ kimi müayinələrlə müəyyən edilir. 

Ürək döyüntüsü nədir?

Döyüntünün dəqiqədə 100–dən çox olması taxikardiya adlanır. Ürək çox döyündüyündən və bütün hüceyrələri lazım olan qan və oksigenlə təmin edə bilmədiyi üçün təhlükəli vəziyyətə çevrilə bilər.

Döyüntü müəyyən edilmiş həddi aşdıqdan sonra diaqnoz qoymaq və əsas səbəbləri müəyyən etmək üçün İnstrumental müayinələr (EXO, Holter EKQ, EKQ)  tiroid testləri və anemiyanı aşkar etmək üçün qan analizləri tələb olunur. 

Ürək döyüntülərinin əlamətləri hansılardır?

Ən çox görülən simptom döyüntünün artması nəticəsində döş qəfəsi nahiyəsində sinə ağrısı və nəbz sürətinin artması kimi əlamətlər də var.
Bundan əlavə, simptomlar ümumən aşağıdakılardır:

• Döş qəfəsində döyüntünün artması hissi
• Nəfəs darlığı
• Sinə ağrısı
• Başgicəllənmə
• Huşun itməsi və s. 

Bu əlamətlərlə yanaşı bəzi hallarda heç bir əlamət müşahidə olunmur və EKQ müayinəsi ilə taxikardiya olduğu müəyyən edilir.

Ürək döyüntülərinə nə səbəb olur?

Adətən yüksək səviyyədə idman, kofein, yüksək hərarət, stres, panik atak və ya bəzi dərmanların yan təsirləri nəticəsində döyüntünün artması ilə müşahidə olunur.

Döyüntünün səbəbləri arasına aşağıdakılar daxil edilə bilər:

• Stres
• Qorxu və panik ataklar
• Ağır məşqlər
• Hamiləlik
• Həddindən çox kofein istifadəsi
• Qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri
• Kalium və ya oksigen səviyyələri
• Qanda karbon dioksid səviyyəsinin qeyri-kafi olması
• Hipertoniya
• Müxtəlif ürək xəstəlikləri
• Bəzi dərmanların əlavə təsirləri
• Siqaret və narkotik istifadəsi
• Anemiya
• Genetik faktorlar
• Ürəyin genişlənməsi və s.

Yuxarıda sadalanan halların taxikardiyaya səbəb ola biləcəyi məlum olsa da, bu halın əlamətlərini yaxşılaşdırmaq və mənfi təsirlərini azaltmaq üçün altında yatan səbəblərin müəyyən edilməsi və təbii üsulların tətbiqi ilə yanaşı, dərman müalicəsi də bu prosesdə təsirli olacaq yollar sırasındadır.

Gecə yuxuya getdiyiniz zaman başlayan ürək döyüntülərinin səbəbləri nələrdir?

Gecə yaranan döyüntü bəzən zərərsiz olur. Yan üstə yatmaq (bədəninizin əyilməsindən yaranan təzyiq), spirt, kofein, nikotin istifadəsi, stres və ya hormonal dəyişikliklər sözügedən halın ümumi səbəbləridir. Ürək və ya qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri də yuxu zamanı meydana gələn taxikardiyaya səbəb olur.

Ürək döyüntüsünün normallaşmasına nə yaxşı təsir edir?

Döyüntü zamanı dərindən nəfəs alaraq sakitləşmək, bərk öskürmək və üzə soyuq su şoku vurmaq döyüntünü idarə etməyə kömək edən üsullardandır. 

Ürək döyüntüsü üçün yaxşı olan üsullar aşağıdakılardır:

• Kofeini azaldın

Tərkibində kofein olan qidaların, həmçinin çay və qəhvə kimi yüksək kofeinli içkilərin istifadəsinin məhdudlaşdırılması yüksək döyüntünün azalmasında faydalıdır.

• Stresdən uzaq durun

Stres və taxikardiya arasındakı əlaqə hər kəsə məlumdur. Stres səviyyələrini azaltmaqla və stresli mühitlərdən qaçaraq terapiyaya getmək, yoqa dərsi almaq, masaj etmək və həyat tərzinizi yaxşılaşdırmaqla döyüntünün əlamətlərini azalda bilərsiniz.

• Dərindən nəfəs alın

Ürək döyüntülərini tənzimləmək və bədəni rahatlaşdırmaq üçün dərindən nəfəs alaraq ürək döyüntülərinin normal axınına qayıtmasına icazə verə bilərsiniz.

• Daimi su içmək

Bədəndə su azlığının olması da insanda taxikardiyaya səbəb ola bilər. Nəbzinizin yüksəldiyini və ürək döyüntüsünün olduğunu hiss etdikdə bir stəkan su içərək rahatlaya bilərsiniz. Digər tərəfdən, müntəzəm su içmək də ürək döyüntüsü ehtimalını azaldır.

• Kalium səviyyənizi yüksək saxlamaq

Ürək hərəkətlərini yavaşlatmaqda təsirli olan bir mineral olan kalium çatışmazlığı halında ürək döyüntüsünə səbəb ola bilər. Ərik, banan, qatıq, qovun, portağal, noxud, şirin kartof, lima paxlası və ispanaq kimi tərkibində kalium olan qidaları istifadə edərək kalium səviyyəsini yüksəlmək olar. 

• Maqnezium əlavələrinin qəbulu

Badam, avokado, qəhvəyi düyü, tam taxıllar, qoz-fındıq, yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, qara lobya və soya məhsulları kimi qidaları istifadə edərək maqnezium səviyyənizi artıra və ürək döyüntülərinin təsirini azalda bilərsiniz.

• Ürəyi yoracaq intensiv məşqlərdən qaçınmaq

Məlumdur ki, ağır və gərgin məşqlər ürək döyüntüsünə səbəb olur. Daimi və təhlükəsiz məşq ürək sağlamlığını qorumağa kömək edir və ürək döyüntüsü riskini azalda bilər.

• Balanslaşdırılmış pəhriz

Təzə meyvə və tərəvəzlər, yağsız zülallar, tam taxıllar və qoz-fındıq və ya balıqdan, sağlam yağlardan ibarət pəhriz seçərək ürəyinizi təhlükəli şərtlərdən qoruya bilərsiniz.

• Yemişan meyvəsinin istifadəsi

Həzm problemlərinin və yüksək təzyiqin sağalmasında köməkçi gücə malik olan yemişan meyvəsi ekstraktı da ürək döyüntüsünə normallaşmasına müsbət təsir edən qidalar arasındadır. Araşdırmalar göstərir ki, yemişan meyvəsi ekstraktı istifadə edən insanlar, istifadə etməyənlərə nisbətən daha az ürək döyüntüsü keçirirlər.

• Akupunktur müalicəsi üçün həkimə müraciət edin

Akupunktur müalicəsi alan insanlarda ürək döyüntüsünün təsirinin azaldığı, akupunktur müalicəsi üçün həkimə müraciət etməyin daha sağlam nəticələr üçün faydalı olacağı göstərilmişdir.

Hansı xəstəliklər ürək döyüntüsünə səbəb olur?

Ürək döyüntüləriniz sürətlənirsə, və ya yavaşlayırsa və ya ürəyinizin hərdən partlayacağını hiss edirsinizsə, ürəyinizdə aritmiya ola bilər. Praktik Sağlam insanlarda ürək dəqiqədə 60-100 dəfə döyünür və bu döyüntülər müəyyən ardıcıllıqla baş verir. Bir insan normal olaraq öz ürəyinin narahat edici şəkildə döyüntüsünü hiss etdikdə, bunu "aritmiya" adlandırmaq olar. Məsələn, biz yalnız qaçarkən, pilləkənləri qalxanda, həyəcanlandıqda və ya emosional stress altında olarkən ürək döyüntülərimizin sürətlənməsini hiss edirik; Bir insan heç bir səbəb olmadan ürək döyüntülərini hiss edirsə, bu, ürəkdə problem olduğunu ifadə edə bilər. Ürəkdəki yavaşlamalar keçirici sistemdə blokadaya işarə edə bilər və bu, daimi kardiostimulyatorlarla müalicə edilərkən; Ürəyin əsassız sürətlənməsi ilə baş verən aritmiyanın müalicəsində "Radiofrekans ablasyonu" istifadə olunur.

Əgər aritmiyanız varsa, insult riskinə də diqqət yetirməlisiniz. Atrial fibrilasiya (AF), yəni anormal ürək ritmi və ya aritmiya, insult riskini 4-5 dəfə artıra bilər. Bütün döyüntülərin təxminən üçdə biri aritmiya səbəbindən inkişaf edir. Bundan əlavə, aritmiya səbəbi ilə döyüntü daha ağır bir kursa malikdir və daha ölümcül olur. Aritmiyada döyüntünün tezliyi yaşla artır. Yaşdan başqa bir çox faktor aritmiya ilə birlikdə insult riskini artırır. Məsələn, diabet, hipertoniya, ürək çatışmazlığı, əvvəlki insult, keçici işemik hücum və ya başqa bir damar xəstəliyi və qadın cinsi kimi vəziyyətlər bu riski artıran ən mühüm risk faktorlarıdır.

Ürək döyüntüsünü necə müalicə etmək olar?

Ürək döyüntüsü müalicəsində prioritet anormal ürək toxumasını məhv etmək və aradan qaldırmaqdır. Bu müalicə üsulu ablasiya adlanır. Ürək döyüntülərinin müalicəsində çox əhəmiyyətli olan ablasyon kateter adlanan uzun nazik alətlər vasitəsilə həyata keçirilə bilər. Kateter qasıq nahiyyəsindən daxil olmaqla  ürəyə doğru irəliləyir. Kateterin ürəkdə olduğu yer rentgen şüalarının (flüoroskopiya) köməyi ilə izlənilə bilər. Kateterin ucu qeyd aparatına birləşdirilir, intrakardiyak EKQ qeydləri götürülür və araşdırma ilə ürək döyüntülərinin mərkəzi aşkar edilir. Daha sonra kateter vasitəsi ilə radiotezlik enerjisi verilərək bu sahə məhv edilir və bununla da məsul fokus aradan qaldırılır. 

Evdə ürək döyüntüsünü necə müalicə etmək olar?

Evdə ürək döyüntüsü hiss etdiyiniz zaman sakit olun və rahat bir yerdə oturun. Sakitləşdikdən sonra soyuq su içməyə çalışın. Əgər hələ də döyüntü varsa, əllərinizə və üzünüzə soyuq su çiləyərək onu aradan qaldırmağa çalışın. 

Hamiləlik zamanı ürək döyüntüsü üçün nə yaxşıdır?

Hamiləlik dövründə gələcək ana ürək ritminin pozulması və taxikardiya ilə qarşılaşa bilər. Hamiləlikdə bu durumu hiss etdiyiniz zaman mümkün qədər istirahət edin, üzünüzü soyuq su ilə yuyun və mütləq həkiminizə bu haqda məlumat verin.

Ürək dayanmadan necə işləyir?

Ürəyin fasiləsiz ritmik döyüntülərini təmin edən hissəsi ürəyin qulaqcığında yerləşən və xüsusi hüceyrələrdən ibarət olan “sinus düyünü” adlı elektrik stansiyasıdır. Bu elektrik stansiyası çox uzunömürlü akkumulyator kimidir. Elektrik enerjisi istehsal edir. Bu enerji müəyyən vasitələrlə bütün ürəyə yayılır, əvvəlcə elektrik hərəkətini, sonra isə mexaniki hərəkəti, yəni ürək əzələlərinin yığılıb genişlənməsini başladır və idarə edir. Bu mərkəz ürəyin inzibati mərkəzidir. Ürək nasos funksiyasını yerinə yetirir və bədəndə qan dövranını təmin edir. İstirahətdə böyüklər üçün ürək döyüntüsü  50/dəq.,90/dəq. arasında olmalıdır. Yuxu zamanı 40/dəqiqəyə qədər enə bildiyi halda, gərginlik zamanı, məsələn pilləkənləri sürətlə qalxarkən 130-140/dəq.-ə kimi yüksək dəyərlərə qədər çata bilir.

Ürək ritmi necə pozulur?

Ürəyin ritmi ya ürəyin idarəetmə mərkəzindəki nasazlıqlar, keçirmə yollarında fasilələr, keçirmə yollarının həddindən artıq olması, ya da ürəyin hər hansı bir hissəsində hüceyrə populyasiyasının mərkəzi dinləməməsi və özbaşına fəaliyyət göstərməsi səbəbindən pozulur. Bu vəziyyətdə ürək döyüntüsü qeyri-müntəzəm döyünməyə başlaya, çox yavaş (bradikardiya) və ya çox sürətli döyünməyə başlaya bilər (taxikardiya).

Ürək döyünmənin müalicəsində hansı yan təsirlər var?

Müalicədə əsas səbəb varsa, ilk növbədə onu aradan qaldırmaq lazımdır. Müalicə zamanı antiaritmik adlanan bəzi dərmanlardan istifadə edirik. Hansı xəstəyə hansı dərmandan istifadə ediləcəyi və müalicənin nə qədər davam edəcəyi müayinəyə bağlı məsələdir. Dərmanlar adətən bastırıcı terapiyadır. Yan təsirlər tez-tez şiddətlidir, buna görə də onları yaxından izləmək lazımdır. 

İnteqrativ təbabət üsulu ilə xroniki xəstəliklərin müalicəsi xəstəliyin yaranma səbəbinə  uyğun aparılır. Aritmiyaların müalicəsi zamanı da əsas səbəb müəyyən olunur. Səbəbə uyğun drenaj detoksikasiya aparılır, suis orqan preparatları tətbiq olunur. Yanaşı olaraq düzgün qidalanma rejimi və mədə bağırsaq xəstəliklərinin müalicəsi də nəzərə alınır. Çünki düzgün qidalanma olmazsa, mədə bağırsaq sistemi düzgün fəaliyyət göstərməzsə qəbul edilən dərmanların sorulması pozulur və dərmaların effekti azlamış olur. Bu səbəbdən də İnteqrativ təbabətdə müalicə zamanı orqanizmə ayrı ayrı orqanlar olaraq deyil, tam bütöv şəkildə yanaşılır. 

Soruşduğunuz Suallar

Ürək döyüntüsü çox olarsa nə etməli?

Ürək döyüntüsünün çox olması, yəni taxikardiya, əgər tez-tez təkrarlanırsa və istirahət halında baş verirsə, mütləq EKQ, holter EKQ, tiroid testləri və qan analizləri ilə səbəblər araşdırılmalıdır. Evdə sakitləşmək, soyuq su içmək, dərindən nəfəs almaq və bərk öskürmək kimi sadə üsullar ürək döyüntüsünü azaltmağa kömək edə bilər.

Ürəyin tez-tez döyünməsi nə deməkdir?

Ürəyin tez-tez döyünməsi, dəqiqədə 100-dən artıq döyüntü ilə xarakterizə olunan taxikardiya vəziyyətidir. Bu hal bəzən stress, kofein və ya qida çatışmazlığı ilə əlaqəli ola bilər, lakin ürək ritmi pozğunluqlarının əlaməti də ola bilər. Vaxtında diaqnoz və müalicə vacibdir.

Ürək döyüntüsü nə qədər olmalıdır?

Normal ürək döyüntüsü, istirahət zamanı dəqiqədə 60–100 arasında olmalıdır. Yuxu zamanı bu dəyər 40-a, fiziki gərginlik zamanı isə 130-140-a qədər yüksələ bilər. 1 dəqiqədə ürək döyüntüsü bu aralıqdan çoxdursa, taxikardiya ehtimalı dəyərləndirilməlidir.

Taxikardiya nədir və necə müalicə olunur?

Taxikardiya, ürək döyüntüsünün çox olması ilə xarakterizə olunan aritmiya növüdür. Müalicə ablasiya, antiaritmik dərmanlar, detoksikasiya, suis orqan preparatları, düzgün qidalanma və bəzən akupunktur ilə aparılır. Taxikardiya müalicəsi zamanı əsas səbəb araşdırılıb aradan qaldırılmalıdır.

Hamiləlikdə ana üçün ürək döyüntüsü neçə olmalıdır?

Hamiləlikdə ananın ürək döyüntüsü, təbii olaraq bir qədər artaraq dəqiqədə 80–100 arasında dəyişə bilər. Lakin ürək döyüntüsünün çox olması və hamiləlikdə ürək döyüntüsü artması halları varsa, kardioloji və endokrinoloji qiymətləndirmə vacibdir.

Ürək sıxılması və nəfəs darlığı ilə müşayiət olunan döyüntü nə zaman təhlükəlidir?

Ürək sıxılması, nəfəs darlığı və halsızlıqla müşayiət olunan ürək döyüntüsü, aritmiya, ürək çatışmazlığı və ya hipertoniya kimi xəstəliklərin əlaməti ola bilər. Bu halda ürək çırpıntısı adi narahatlıqdan fərqli olaraq müalicə tələb edir.

Ürək döyüntüsü dərmanı kimlərə verilir?

Ürək döyüntüsü dərmanları, adətən antiaritmik təsirli preparatlardır. Bunlar yalnız EKQ və digər müayinələr nəticəsində diaqnoz qoyulmuş xəstələrə, kardioloq tərəfindən təyin edilməlidir. Yan təsirləri olduqca ciddi ola biləcəyi üçün müalicə mütləq həkim nəzarətində aparılmalıdır.

Ürək döyüntüsü az olarsa nə etməli?

Ürək döyüntüsünün az olması (bradikardiya) bəzən sağlam insanlarda fizioloji ola bilər. Lakin dəqiqədə 50-dən aşağı düşərsə və başgicəllənmə, huş itirmə, halsızlıq ilə müşayiət olunarsa, keçirici sistem pozuntuları ehtimalı ilə EKQ müayinəsi tələb olunur.

Ürək döyüntüsü cədvəli nədir və niyə vacibdir?

Ürək döyüntüsü cədvəli, yaşa, cinsə və fiziki vəziyyətə görə normal nəbz aralıqlarını göstərən diaqramlardır. Bu cədvəllər, normal ürək döyüntüsü ilə patoloji halları ayırd etmək üçün istifadə olunur və fiziki aktivlik planlaması üçün də faydalıdır.

Halsızlıqla birlikdə ürək döyüntüsü nəyi göstərir?

Halsızlıq və ürək döyüntüsünün birgə olması, qan azlığı (anemiya), elektrolit pozuntusu, qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri və ya ürək ritm pozğunluqları ilə əlaqəli ola bilər. Bu vəziyyətlərdə qan analizləri və EKQ müayinəsi ilə diaqnoz dəqiqləşdirilir.

Ürəyin ritmini tənzimləyən orqan hansıdır?

Ürəyin ritmini tənzimləyən orqan, ürək qulaqcığında yerləşən və elektrik impulslarını istehsal edən sinus düyünüdür. Bu struktur ürəyin ritmik və koordinasiyalı döyüntülərini təmin edir və bütün keçirici sistemin başlanğıc nöqtəsidir.