Baş ağrısının əsas səbəbləri
Baş ağrısının yaranmasına çoxsaylı amillər təsir göstərir. Ən çox rast gəlinən səbəblər bunlardır:
Stress və gərginlik: Əzələlərin sıxılması nəticəsində gərginlik tipli baş ağrısı əmələ gəlir.
Yuxu çatışmazlığı: Yuxusuzluq beyində damar daralmasına və oksigen azlığına səbəb olur.
Su itkisi (dehidratasiya): Bədəndə maye azlığı baş beyinə qan axınını azaldır.
Qan təzyiqi pozğunluqları: Həm yüksək, həm də aşağı təzyiq baş ağrısına gətirib çıxara bilər.
Sinüzit və allergiyalar: Burun tıxanıqlığı və iltihab baş nahiyəsində təzyiq yaradır.
Hormon dəyişiklikləri: Xüsusilə qadınlarda menstrual dövrlərdə və menopauza zamanı daha çox müşahidə olunur.
Qidalanma vərdişləri: Ac qalmaq, çox kafein qəbul etmək və ya ağır yeməklər ağrıya səbəb ola bilər.
Baş ağrısı növləri
1. Gərginlik tipli baş ağrısı
Ən çox rast gəlinən növdür. Adətən başın iki tərəfində sıxıcı, basqı şəklində ağrı olur. Stress, kompüter qarşısında uzun müddət oturmaq və yanlış duruş bu ağrının əsas səbəbləridir.
Ağrını azaltmaq üçün:
Dərin nəfəs və istirahət məşqləri edin.
Boyun və çiyin əzələlərini yüngül masaj edin.
Ekran qarşısında fasilələr verin və düzgün oturuşu qoruyun.
2. Miqren
Miqren bir tərəfli, nəbzvari və çox vaxt ürəkbulanma, işığa və səsə qarşı həssaslıqla müşayiət olunan baş ağrısıdır. Əksər hallarda irsi meyillik və hormon dəyişiklikləri ilə əlaqəlidir.
Miqreni yaradan amillər:
Parlaq işıq, səs, hava və təzyiq dəyişiklikləri
Qidalar: pendir, şokolad, qırmızı şərab
Yuxu rejiminin pozulması
Kömək edə biləcək tədbirlər:
Qaranlıq və sakit otaqda uzanmaq
Soyuq kompres tətbiq etmək
Həkimin məsləhət gördüyü miqrenə qarşı dərmanları qəbul etmək
3. Sinüzit ağrısı
Burun boşluqlarında iltihab və tıxanıqlıq olduqda alın, burun və yanaq hissəsində təzyiq və ağrı yaranır.
Kömək edən üsullar:
Burun yollarını duzlu su məhlulu ilə təmizləmək
İsti buxar inhalasiyası
Əgər bakterial infeksiya varsa, həkimin təyin etdiyi antibiotik müalicəsi
4. Boyun mənşəli (servikogen) baş ağrısı
Boyun əzələlərinin gərginliyi və fəqərələrin zədələnməsi nəticəsində başın arxa hissəsinə yayılan ağrı yaranır.
Müalicə və rahatlama yolları:
Fizioterapiya və boyun masajı
Düz oturuş və ergonomik iş şəraiti
İsti kompres və hərəkət məşqləri
5. Qan təzyiqi ilə bağlı baş ağrısı
Yüksək təzyiqdə ağrı adətən başın arxasında, aşağı təzyiqdə isə alın hissəsində hiss olunur.
Etməli olduqlarınız:
Təzyiqinizi ölçün və qeydə alın.
Dərmanlarınızı vaxtında qəbul edin.
Duz və kafein qəbulunu azaldın.
Baş ağrısını evdə azaltmaq üçün faydalı üsullar
1. Kifayət qədər su için
Gündə ən azı 2–2,5 litr su qəbul etmək qan dövranını tənzimləyir və ağrını azalda bilər.
2. İsti və ya soyuq kompres
Gərginlik tipli ağrılarda isti kompres,
Miqren və ya damar mənşəli ağrılarda soyuq kompres istifadə olunur.
3. Bitki çayları
Zəncəfil çayı – iltihabı azaldır və mədə bulantısını aradan qaldırır.
Nanə çayı – sakitləşdirici təsir göstərir.
Lavanda çayı – əsəbləri sakitləşdirir və yuxunu yaxşılaşdırır.
4. Masaj və aromaterapiya
Gicgah və boyun hissəsinə lavanda və ya nanə yağı ilə yüngül masaj etmək rahatlıq yaradar.
5. Duruş və ekran fasilələri
Uzun müddət kompüter qarşısında oturmaq boyun gərginliyinə səbəb olur.
20-20-20 qaydasını tətbiq edin: hər 20 dəqiqədən bir 20 saniyəlik fasilə verin və 6 metr uzağa baxın.
Nə vaxt həkimə müraciət etmək lazımdır?
Aşağıdakı hallarda mütləq həkimlə məsləhətləşin:
Qəfil, çox güclü və əvvəllər yaşamadığınız ağrı yaranarsa
Baş ağrısı ilə yanaşı görmə pozğunluğu, nitq çətinliyi və başgicəllənmə varsa
Qusma, hərarət və boyun tutulması müşahidə olunursa
Baş zədəsindən sonra ağrı başlayıbsa
Ağrı 5–7 gündən çox davam edirsə və adi ağrıkəsicilərlə keçmirsə
Tibbi və inteqrativ müalicə yanaşmaları
Analgetiklər: Parasetamol, ibuprofen kimi dərmanlar yüngül və orta şiddətli ağrılarda istifadə olunur.
Miqren dərmanları (triptanlar): Beyin damarlarını daraldaraq ağrını azaldır.
Vitamin və minerallar: B qrupu vitaminləri və maqnezium sinir sisteminə müsbət təsir göstərir.
İnteqrativ yanaşmalar: Akupunktur, homeosiniatriya, ozon terapiyası kimi metodlar orqanizmin balansını bərpa etməyə kömək edə bilər.
Psixoloji dəstək: Stress və narahatlıqla mübarizə aparmaq baş ağrılarının tezliyini azalda bilər.
Baş ağrısının qarşısını almağın yolları
Gündəlik yuxu rejimini sabit saxlayın.
Gün ərzində bərabər aralıqlarla və balanslı qidalanın.
Kofe, spirt və şirin qidaları azaldın.
Fiziki aktiv olun – yürüş, yoga və nəfəs məşqləri kömək edə bilər.
Göz müayinəsini mütəmadi etdirin.
Duruşunuzu qoruyun, boyun və kürək əzələlərini gücləndirin.
Nəticə
Baş ağrısı çox zaman müvəqqəti və zərərsiz olsa da, bəzən ciddi xəstəliklərin xəbərçisi ola bilər.
Ağrı davamlı və ya dözülməzdirsə, özbaşına dərman qəbul etməyin, mütləq həkim müayinəsindən keçin.
Unutmayın, düzgün diaqnoz – düzgün müalicənin əsas şərtidir.
Tez-tez verilən suallar
1. Baş ağrısı üçün hansı dərmanlardan istifadə etmək olar?
Yüngül ağrılar üçün parasetamol və ibuprofen istifadə oluna bilər, lakin uzunmüddətli qəbul orqanizmə zərər verə bilər. Həkimlə məsləhətləşmək vacibdir.
2. Baş ağrısını təbii yollarla necə azaltmaq olar?
Zəncəfil çayı, isti-soyuq kompres, masaj və dərin nəfəs məşqləri təbii rahatlama üsullarıdır.
3. Gündəlik baş ağrısı normal hal sayılırmı?
Xeyr. Gündəlik və davamlı ağrılar orqanizmdə xroniki problem olduğuna işarə edə bilər. Həkim müayinəsi vacibdir.
